Yeni bir talep değil, kıpırdanmalar vardı: Basra neden Kürt Bölgesi gibi olmak istiyor?

Irak’ta alt yapı sorunlarından kaynaklanan krizin ülkenin bir bölgesini merkezi yapıdan ayrılma noktasına getirdiğini söylemek pek garip gelebilir ama bu bir gerçek. Irak, gelirinin neredeyse tamamını petrolden karşılayan bir ülke. Bu petrolün yüzde 90’ı da Basra’dan çıkar. İşte bu Basra, haftalardır süren elektrik, su krizlerini, yıllardır önlenemeyen yolsuzlukları ileri sürerek Irak Merkezi Hükümeti’nden Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’ne (IBY)benzer bir statü talebinde bulundu.

Bahanedir demek kolay ama Basra halkı çok uzun zamandır Irak Merkezi hükümetince ihmal edildiğine inanıyor.

Bölgenin doğal kaynaklarından Basra’nın yeterince yararlandırılmadığı inancı da yaygın. Özellikle 2003’den sonra Basralıların Bağdat’a bağlılıkları giderek zayıfladı. Yani yıllardır var olan bir hoşnutsuzluk mevcut. Şimdi bu memnuniyetsizlikler Bağdat’tan, bir anlamda, ayrılma isteğini tetiklemiş oldu. Bu bağlılık azalması duygusu sadece Basralılar için geçerli değil bu arada, sanki tüm Iraklılarda var bu duygu. Yapılan bir kamuoyu araştırmasında 2008- 2014 arası dönemde “Önce Irak” diyenlerin sayısının yüzde 80’lerden yüzde 40’a düştüğü ortaya çıkmıştı. Bu da ayrıca üzerinde durulmaya değer bir konu.

Dıştan değil içten
Bir başka ifadeyle Irak, dış güçler tarafından bölünmeye çalışılan bir ülke ama şimdi kendi içinden de bölünme/ayrılma talepleriyle karşı karşıya. Bunda tek nedenin su ya da elektrik krizi olduğunu söylemek gerçekçi olmaz tabii. İhmal yakınması doğru, limanı olan ama asfalt yolu bile olmayan bir kent Basra örneğin. Ayrılma talep edenlerin kendilerine örnek aldıkları model IKBY. IKBY’de yaşayanların kendi kararlarını aldıklarını, nasıl yaşayıp yaşamayacaklarına kendilerinin karar verdiğini görüp “orada hayat daha iyi” diyen çok sayıda Basralı var. Bağdat’tan ayrılma talebini içeren bir açık dilekçe eylemi de yapıldı yakın bir tarihte. Katılım da bir hayli fazlaydı. Hatta tek taraflı bir referandum için başvuru da yapıldı. Tabii, temel hizmetlerde bir iyileşme olursa bununla yetinecek olan, ayrılma talebine sıcak bakmayanlar da var.

Basralılar düşük petrol fiyatlarının her şeyi kötüleştirdiğini düşünüyor. Bağdat’tan ayrılınması halinde kentteki bürokrasinin azalacağını da. Uzun zamandan beri oluşturulmaya çalışılan, başarıya da ulaştığı görülen bir Basralı kimliği oluştu ülkede.Bağdat’a bağlılık duygusunun zayıfladığı, Basra’nın zenginlikten pay alamadığı gerekçeleri büyük destek görse de ayrılma talebi kolayca yaşama geçirilecek bir talep değil şimdilik. Siyasi/dini anlamda Şii din adamlarının bu taleplere itirazı var. Yaklaşımları doğru. Irak’ın bölünmesinin kimsenin işine yaramayacağını biliyorlar çünkü. Basra’da büyük kapitalistlerin gözü olduğunu, buna karşı dikkatli olmak gerektiğini söyleyenler de onlar.

Olacak gibi görünmüyor şimdilik ama olur da talep kabul görülürse Basra’nın başta doğal gaz olmak üzere tüm zenginlikleri Batılı tekeller için çekim merkezi olacak. Zayıflatılmış bir Irak Merkezi Hükümeti, kendisine çizilen sınırlar içinde var olmayı sürdürecek. Irak, çakalların sofrasında yem olmaktan kurtulacak gibi görünmüyor.

***

Basra’dan federal bölge statüsü talebi

Irak’ın en güneyindeki petrol zengini Basra’da hizmet yoksunluğu, elektrik kesintileri ve yolsuzluklara karşı gösteriler devam ederken kent meclisi üyeleri, imza toplayarak vilayetin Irak Kürt Bölgesel Yönetimi gibi federal bir bölge olması talebini yeniledi.

Temmuz ayı boyunca geniş çaplı gösterilere sahne olan Basra’da, kent meclisi üyeleri, vilayetin Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) gibi federal bir bölge olması 15 imza topladı. Russia Today Arapça’nın haberine göre, meclis bu imzaları federal hükümete sunarak vilayetin federal bir bölge olmasını talep edecek.

Yıllardır, Irak parlamentosunda Basra’nın bazı vekilleri kentin federal bir statü kazanması için çalışıyor ancak bu talep diğer partiler tarafından reddediliyor. Öte yandan, Irak’ın petrol zengini kenti Basra’da bazı evlerin damına federal bölge bayrağı çekildi. Basra’daki evlerin çatısında bulunan federal bölge bayraklarının fotoğraflarını sosyal medya hesabından paylaşan Iraklı gazeteci Mustafa Habib, “Basralılar, Kürdistan gibi federal bölge statüsüne kavuşmak istiyorlar” mesajını paylaştı.