Yeni işveren işsizlik fonu

TÜİK tarafında açıklana Nisan ayı verilerine göre işsizlik oranı %13, işsiz sayısı da 4 milyon 202 bin kişi olarak gerçekleşti. Geçen yılın aynı ayına göre işsiz sayısı 1 milyon 116 bin kişi artmış. Mevsim etkilerinden arındırılmış verilere göre ise işsizlik artmaya devam ediyor: %13,8.

Arındırılmamış verilere göre işsiz sayısı Mart’tan Nisan ayına azalmış. Nisan ayında yaklaşık 404 bin kişi daha istihdam edilmiş. Bunların 158 bini tarım, 246 bini ise tarım dışı sektörlerde istihdam edilmiş. Bu sevindirici. Ancak bunun nereden kaynaklandığına da bakmak gerekir.

Biliyorsunuz istihdam seferberliği adı altında uygulamaya sokulan bir program var. Buna göre yeni işe alınacak kişilerin, ücret dâhil olmak üzere, tüm maliyetleri İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanıyor. O zaman bir de İşsizlik Sigortası Fonunun verilerine bakalım.

Fondan işverenlere değişik adlar altında destek sağlandığını biliyoruz. Özellikle “Teşvik ve Destek Ödemeleri” adı altında toplanan doğrudan istihdam destek harcamasının seyrine baktığımız zaman Nisan ayında istihdamda yaşanan artışın kaynağı hakkında bir fikir edinebiliyoruz. İşsizlik sigortası fonundan bu kalemden sağlanan destekler için yapılan ödemeler Mart ayında 464 milyon lira iken, Nisan ayında 1 milyar 345 milyon liraya yükselmiş. 881 milyon liralık, diğer bir ifade ile %190’lık, bir artış olmuş.

2019 yılı asgari ücretinin işverene brüt maliyeti 3.006 lira. Bu maliyeti dikkate alarak işsizlik fonundan yapılan ödemelerdeki artışın yaklaşık kaç yeni istihdama karşılık geldiğini hesaplayabiliriz: 294 bin.

 Tarım sektöründe yaşanan istihdam artışının bu desteklerden yararlanma olanağı sınırlıdır. Dolayısıyla burada yaşanan artış mevsimsel faktörlerin bir sonucudur.

Ancak tarım dışı sektörlerde Nisan ayında “sağlanan” 246 bin kişilik istihdam artışını işsizlik sigortası fonu tarafından verilen desteğin yarattığı yaklaşık 294 binlik artışla karşılaştırdığımızda, aslında sağlanan tüm desteklere rağmen bazı şirketlerin bir kısım çalışanlarını işten çıkardıklarını görebiliyoruz.

Peki, fondan sağlanan destek olmasaydı nisan ayında istihdamda bir artış olur muydu? Buna rahatlıkla hayır diye yanıt verebiliriz çünkü fiili olarak gerçekleşen istihdam artışı sağlanan destekle yaratılan istihdamın altında kalmıştır.

İşe alınanların maliyetleri fondan karşılandığı için işverenlerin elini taşın altına koymadan sıfır maliyetli personel istihdam olanağı olmasına rağmen, bundan yararlanmayı bile riskli bulan şirketlerin olduğunu söyleyebiliriz.

İŞKUR verileri işsizliğin artacağını gösteriyor

TÜİK ile İŞKUR’un veri açıklama takvimleri farklı. TÜİK Nisan verilerini bu hafta açıklamış olmasına karşın İŞKUR’da Haziran verileri mevcut.

Nisan ayında İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısı 4 milyon 38 bin, TÜİK’in açıkladığı işsiz sayısı ise 4 milyon 202 bin. Bu verilere göre neredeyse TÜİK tanımına göre işi olmayanların tamamı İŞKUR’a  “bana iş bulun” diye başvurmuş ve kayıt yaptırmış.

Ocak-Nisan dönemine baktığımızda İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısı artarken, TÜİK’in açıkladığı işsiz sayısı azalmış. Henüz Mayıs ve Haziran verileri TÜİK tarafında açıklanmamış olmakla birlikte İŞKUR verileri açıklandı. İŞKUR’a kayıt yaptıran işsizlerin sayısı artmaya devam ediyor.  Mayıs ayında 4 milyon 84 bin olan kayıtlı isiz sayısı Haziran ayında 4 milyon 417 bine yükselmiş. Bir aylık artış oranı %8,2. İlginç bir veri. Sağlanan desteklere rağmen kayıtlı işsiz sayısı Mayıs ve Haziran aylarında artmaya devam ediyor.  Haziran ayı işsizlik verileri açıklandığında nasıl bir durumla karşı karşıya kalacağız? Bunu hep beraber göreceğiz.