SORU: Yaklaşık 7 yıldır aynı işyerinde çalışıyorum. İşyerimiz bir aile şirketidir. Kalabalık bir işyeri olmadığından ve izinli olduğumuzda yerimize bakacak kimse de olmadığından yıllık izinlerimiz işverence sürekli aksatılıyor. Yıl içinde aldığımız günlük izinler yıllık iznimize sayılıyor. Öyle ki yıllık izin talep ettiğimizde patronumuz “bayramlarda yaptığınız izine sayın” bile diyebiliyor. Bu sıkıcı durum karşısında ne yapabiliriz? Haklarımız nelerdir?

YANIT: Öncelikle şunu belirtmeliyiz ki işçinin yıllık ücretli izin hakkı Anayasa’da yer alan ve vatandaşa “dinlenme hakkı” sağlayan temel bir haktır. Anayasa bu hakkı aşağıdaki madde ile düzenlemektedir:
“Madde 50 - Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz. Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar. Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir.”

Anayasa’da sözü edilen kanun düzenlemesi de aşağıda görülebileceği gibi İş Kanunu’nda buna uygun olarak yapılmıştır.

“Madde 53 - İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.”
Madde metninden de anlaşılabileceği gibi yıllık ücretli izin hakkından işçinin vazgeçebilmesi dahi mümkün değildir. Dolayısıyla işverenin yıllık ücretli izin hakkını kullandırmaması ve/veya eksik olarak kullandırması mümkün değildir.

Diğer taraftan işçiye yıl içinde çeşitli nedenlerle verilen izinlerin de yıllık ücretli izinden düşülmesi mümkün değildir. Bu husus yine İş Kanunu’nun 56’ncı maddesi ile düzenlenmektedir.

“ Madde 56 - İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez.”

Bu bilgilerin ışığında sorunuza yanıt verecek olursak;

İşvereninizin yıllık ücretli izin hakkınızı eksik ve/veya hiç kullandırmaması durumunda siz iş sözleşmenizi haklı nedene dayanarak derhal sona erdirebilirsiniz. Bu durumda kıdem tazminatına da hak kazanabilirsiniz. Konuya ilişkin bir yüksek yargı kararı özetini aşağıda sunuyorum:

“ Yıllık izin kullandırma zamanını belirlemek işverenin yönetim hakkı kapsamında olsa da işçinin yıllık olarak dinlenme hakkının sağlanması işyeri çalışma koşulları arasında yer alır. Başka bir anlatımla işçinin yıllık dinlenme hakkının tanınması, dayanağı Anayasa olan çalışma koşulu olup aksine uygulama 4857 sayılı yasanın 24/II-f. bendine göre işçi açısından haklı fesih nedeni oluşturur.”