Yoksulluk artıyor travma büyüyor

Hüseyin ŞİMŞEK

Ülkede derinleşen yoksulluk, birçok açıdan yurttaşları zor durumda bırakıyor. Sosyal politikalardaki çarpıklık, AKP iktidarının yoksulları kendisine mahkûm etmeye yönelik politikaları toplum üzerinde travmatik etkilere yol açıyor. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın bilimsel yayın organları arasında yer alan Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi’nde, sosyal yardım alan yurttaşların yaşamlarını inceleyen bir çalışmaya imza atıldı. "Yoksulluk, Damgalama ve Utanma" isimli çalışmada, iki ayrı kuruluştan yardım alan çok sayıda muhtaç aile ile gerçekleştirilen görüşmelerin sonuçları kaleme alındı. Aile büyükleri ve çocuklarla yapılan görüşmelerde, yoksulluğun neden olduğu sonuçların kalıcı bir hâl aldığı vurgulandı.

SOSYAL İZOLASYON

Bakanlığın yayımladığı araştırmaya göre, yardım alan yurttaşlar kendilerini “değersiz” hissediyor. Çekinme, korkma, dışlanma ve yalnızlık duygularını yoğunlukla yaşayan yoksul aileler, en yakınlarının bile zaman zaman kendilerini yok saydığından yakınıyor. Araştırmaya göre, yoksulluk sonucu sosyal izolasyona uğrayan aileler, en yakınlarının bile davetlerine çağrılmıyor.

ÇOCUKLARDA DURUM VAHİM

Çalışmaya göre ayrıca, yoksulluktan en çok çocuklar etkileniyor. Çocukların arkadaşlarından utandıkları ve bu nedenle onlarla iletişimlerinde sorunlar yaşadıkları bildirilen çalışmada, “Okul ortamında arkadaşları ile aralarındaki keskin farklar, bir utanç kaynağı olabilmektedir. Bu durum daha çok yoksul çocukların, kıyafet, beslenme çantası, cep harçlığı ve sosyal etkinliklere katılamamaktan kaynaklandığı değerlendirilmektedir. Katılımcılar, özellikle okula giden çocuklarının akranları gibi giyinememeleri, yeterli harçlıkları olmamaları nedeniyle onlarla birlikte sosyal aktivitelere katılamamalarından dolayı utandıklarını, bu nedenle de arkadaş edinemedikleri ve kendilerini onlardan soyutladıklarını beyan ettiler” ifadelerine yer verildi.

KALICI SORUNLAR

Yoksulluğun tüm yaş grupları için kalıcı etkilerine de yer verilen çalışmada, “Anlatılanlar, yoksulluğun özgüven eksikliğine, depresyona ve dışlanma duygularına yol açtığı yönündeki araştırma sonuçları ile benzeşmektedir. Araştırmamızda tespit ettiğimiz bulgulardan bir diğeri de yoksulların toplum içine girmekten çekinmeleri, dolayısıyla kendilerini toplumundan dışlamaları. Kadınlar ve erkeklerde farklı şekillerde gerçekleşse de her iki grup da utanç duygusundan ve diğer insanların kendilerini yargılamalarından kaçmak için sosyal ortamlara katılmamakta ya da toplum içerisinde daha az görünür olduklarını düşündükleri yerlerde bulunmayı tercih etmektedirler” denildi.

AİLELERİN AĞZINDAN YOKSULLUK DRAMI

Sosyal yardım alan ailelerin anlattıkları da çalışmada kendisine yer buldu. Ailelerin özellikle çocukları konusundaki endişeleri dile getirdiği ifadelerden öne çıkan şöyle:

• Çocuklar rahat olamıyor okulda öğretmenlerine kendini rahat ifade edemiyor. Ondan sonra geliyor çocuk evde bana diyor ki ‘Anne nereye kadar böyle gidecek?’ Lise ikiye gittiği halde kendini çekiyor arkadaş ortamına girmiyor.
• Herkesin kıyafeti alınmıştı sonra okuldan yardım edildi kıyafet konusunda. Oradan yardım alınca rahatladık. Bana bir şey söylemiyor ama ben anlıyordum. Biraz buruk geliyordu okuldan. Mesela ‘Anne, arkadaşımın beslenmesinde her şey tamamdı benim eksikti’ diyordu.
• 3 aydır durumdan dolayı psikolojim alt üst oldu. İnsanlardan uzaklaşıyorum, gidiyorum sahilde oturuyorum.
• Mesela toplumda olsam konuşmak bile istemiyorum. Bilmiyorum sanki onlar daha farklı gibi benden.