Anayasa Mahkemesi’nin bireysel başvuru istatistiklerine göre Türkiye’de en çok adil yargılanma hakkı ihlal edildi. Yüksek Mahkeme, 9 bin 332 başvuruda adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verdi.

Yurttaşlar adaleti AYM’de arıyor

Haber Merkezi

Anayasa Mahkemesi (AYM) üçer aylık periyotlarda açıkladığı bireysel başvuru istatistiklerini yayımladı. Buna göre yurttaşlara AYM’ye bireysel başvuru hakkının tanındığı 23 Eylül 2012'den 30 Haziran 2021 tarihine kadar toplam 323 bin 686 bireysel başvuru yapıldı. Bunların 271 bin 727’si sonuçlandırıldı. Sonuçlandırılan başvuru oranı yüzde 83,9 oldu.

En çok bireysel başvuru, 15 Temmuz darbe girişiminin olduğu 2016 yılında yapıldı. 2016'da AYM'ye 80 bin 756 bireysel başvuru geldi. 2016 yılını, 40 bin 530 bireysel başvuruyla 2017 yılı izledi. 2021 yılında ise 28 bin 648 bireysel başvuru yapıldı, 14 bin 619 bireysel başvuru sonuçlandırıldı. En çok hak ihlali kararı, 2018 yılında verildi ve 2 bin 221 başvuru dosyasında hak ihlali kararı çıktı.

ADİL YARGILANMA HAKKI İLK SIRADA

Sonuçlandırılan başvuruların ihlal oranları şu şekilde:

► Adil yargılanma hakkı: Yüzde 62,3 (9 bin 322 başvuru)
► Mülkiyet hakkının ihlali: Yüzde 19,3 (2 bin 893 başvuru)
► İfade özgürlüğü hakkının ihlali: Yüzde 4,2 (633 başvuru)
► Kötü muamele yasağının ihlali: Yüzde 3,3 (490 başvuru)
► Özel hayatın ve ailenin korunması hakkının ihlali: Yüzde 3,1 (471 başvuru)
► Etkin başvuru hakkının ihlali: Yüzde 2 (292 başvuru)
► Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlali: Yüzde 1,7 (254 başvuru)
► Yaşam hakkının ihlali: Yüzde 1 (150 başvuru)

Bu hak ihlallerini, sırasıyla toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının ihlali, ayrımcılık yasağı, örgütlenme özgürlüğünün ihlali, maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlali, suç ve ceza kanuniliği ilkesinin ihlali, masumiyet karinesinin ihlali, seçme-seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkının ihlali, din ve vicdan özgürlüğü hakkının ihlali, eğitim hakkının ihlali ve bireysel başvuru hakkının ihlali izledi.

AYM’nin önünde şu anda 51 bin 959 derdest bireysel başvuru bulunuyor. Derdest başvuruların toplam başvuruya oranı yüzde 16,1.

AYM'nin aldığı kararların yüzde 0,3'ünde "hakkın ihlal edilmediği" (797 başvuru), yüzde 5,4'ünde (14 bin 694 başvuru) "en az bir hakkın ihlal edildiği" sonucuna varıldı; yüzde 4,6'sında (12 bin 374 başvuru) "idari ret", yüzde 89,2'sinde (242 bin 493 başvuru) "kabul edilemezlik" kararı verildi.

POLİS ŞİDDETİNE İHLAL KARARI

Öte yandan AYM, polis şiddetine maruz kalan bir yurttaş hakkında verdiği hak ihlali kararı dün Resmi Gazete’de yayımlandı. Aydın Didim’de 2007’de alışveriş yaptığı marketin sahibiyle tartışan Özgür Ulaş Armutcuoğlu, burada polis tarafından darp edildi. Armutcuoğlu, Didim Devlet Hastanesi’ne giderek darp raporu aldı. Ayrıca Ankara Adli Tıp Kurumu ise raporunda Armutcuoğlu’nun vücudunda oluşan yaraların basit tıbbi müdahalede giderilebilecek ölçüde olmadığına yer verdi.

Armutcuoğlu, gördüğü şiddetin ardından şikâyetçi olurken olaya ilişkin dava da açtı. Yargılama sonucunda Armutcuoğlu’na şiddet uygulayan polis memuruna adli para cezası verildi. Başvurucu Armutcuoğlu, AYM’ye başvurdu.
Yüksek Mahkeme başvurucunun insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağının ihlal edildiğine hükmederek Armutcuoğlu’na 27 bin lira tazminat ödenmesine karar verdi. Ayrıca AYM, ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasına hükmetti. AYM kararında yerel mahkemenin kararının caydırıcılıktan uzak olduğuna dikkat çekildi. İhlalin mahkemeden kaynaklandığına değinilen kararda, maddi ve manevi zararların giderilmesi gerektiği de vurgulandı.

KAMU MAKAMLARI GÖREVİNİ YAPMADI

AYM bir diğer kararında ise yüksek ateş şikâyetiyle gittiği hastanede yapılan iğne sonrası yüzde 46 engelli hale gelen vatandaşın tıbbi ihmal nedeniyle hak ihlaline maruz kaldığına karar verdi.

İzmir Torbalı'da yaşayan bir kişi, 2014’te yüksek ateş şikâyetiyle devlet hastanesine gitti. Muayene sonrası antibiyotik içeren iğne verilen başvurucu, yoğun ağrısı olduğunu ifade etti. Bunun üzere başka bir hastaneye yönlendirilen ve tetkikler yapılan kişinin, sağ ayak siyatik sinirinde meydana gelen hasar nedeniyle "düşük ayak" olduğu tespit edildi. Başvurucu, yaklaşık 15 gün tedavi görmesine rağmen iyileşme olmaması üzerine tedavisine son verildi. Başvurucu açtığı davadan sonuç elde edemeyince AYM’ye başvurdu. AYM, yurttaşın maddi ve manevi varlığını koruma hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Kararın ayrıca yeniden yargılama yapılması için ilk derece mahkemesine gönderilmesine hükmedildi.

AYM kararında, hastaya uygulanan tedaviye ilişkin hasta dosyası tutulması sorumluluğunun idarede olduğu kaydedildi. Kararda, “Somut bulgulara dayalı gerekçe sunulmadığı ve başvurucunun buna ilişkin itirazlarının karşılanmadığı kanaatine varılmıştır. Bu durumda, kamu makamlarının başvuru konusu olaydaki pozitif yükümlülüklerini yerine getirmediği sonucuna ulaşılmıştır” değerlendirmesi yer aldı.