Zamlar domino etkisi yaratacak

Uluslararası piyasalarda petrol, kömür ve doğalgaz fiyatlarında hızlı artış devam ediyor. TL’deki değer kaybı nedeniyle bu durumun Türkiye’ye etkileri daha ağır hissedilecek.

Avrupa’da hem elektrik hem de doğalgaz fiyatları son bir ayda ikiye katlanırken, 9 aylık artışlar ise yüzde 250’leri aştı. Bu arada ham petrol fiyatları da son bir yılda neredeyse ikiye katlandı. Uluslararası fiyatların artışında Asya ülkelerinden gelen yüksek talep, Avrupa’ya Rusya’dan gaz ihracatı ile sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) sevkiyatının azalması ve karbon vergileri rol oynadı. Uzmanlar uluslararası kömür fiyatlarının da tırmanmasına yol açan doğalgaz fiyatlarının yüksek seviyelerini gelecek yıl da koruyacağını tahmin ediyor.

Gelişmeler, enerjide dışa bağımlı ülkeler arasında yer alan Türkiye’yi de etkiliyor. Petrol fiyatlarındaki artış, ülkenin uzun vadeli doğalgaz alım kontratlarındaki fiyatları geriden de olsa yukarı yönde etkiliyor. Ancak doğalgaza ekim ayında da eylülde olduğu gibi yüzde 15 zam geldi. Zam, sanayi ve elektrik üretim amaçlı tarifeye yapılırken bu ay da mesken tarifesi sabit kaldı. Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ'nin (BOTAŞ) internet sitesinde ekim ayına ilişkin tarife tablosu yayımlandı.

Bu ay sanayi aboneleri için geçerli olacak tarife eylüldeki tarifeye göre 1000 metreküp doğalgaz için yüzde 15 artışla 2 bin 358 lira, elektrik üretim santrallerinin kullandığı 1000 metreküp doğalgaz için ise yine yüzde 15 artışla 2 bin 724 lira oldu. Konut doğalgaz tarifesi ise 1 Ocak 2021'den itibaren 2021 yılı haziran ayına kadar her ay yüzde 1'er ve 1 Temmuz 2021 tarihinde ise yüzde 12 oranında zamlanmıştı. Elektrik üretiminde doğalgazın payı da giderek artıyor. 2020 yılında elektrik üretiminde doğalgaz santrallarının payı yüzde 22,7 seviyesindeydi. Bu yıl ise kuraklık nedeniyle hidroelektrik santrallarında elektrik üretiminde yaşanan düşüş nedeniyle doğalgaz santrallarının payı arttı. Yılın son üç aylık döneminde geçerli olacak elektrik satış fiyat tarifelerinin de Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından yüzde 15lik zam açıklaması bekleniyordu. Ancak 1 Ekim itibarıyla geçerli olacak nihai elektrik satış fiyatlarında değişiklik yapılmadığını bildirdi.

EPDK'den yapılan açıklamada, elektrik tarifelerinde gerçekleştirilen bütün değişikliklerin kurum tarafından şeffaf bir şekilde kamuoyu ile paylaşıldığı ve Resmi Gazete'de yayımlandığı belirtildi.

Elektrik santrallarına verilen doğalgaz fiyatına geçen ay yapılan yüzde 15’lik zam ile son bir ay içinde yaşanan yeni fiyat artışlarının elektrik tarifelerine yansıtılması gerekiyor.

LPG’YE BİR HAFTA ARAYLA YİNE ZAM

LPG’ye bir hafta arayla ikinci zam geldi. Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası'ndan yapılan açıklamada LPG'ye 71 kuruş zam kararı alındığı duyuruldu. Zamla birlikte LPG’nin litresi İzmir’de 5,81 TL’ye, İstanbul’da 5,91 TL’ye ve Ankara’da 5,95 TL’ye yükseldi. LPG fiyatına 24 Eylül’de de 15 kuruş zam yapılmıştı. Fiyat artışının ardından Ankara'da ortalama 5,09 liradan satılan LPG'nin litre fiyatı 5,24 lira olmuştu. LPG'nin litresi İstanbul'da 5,05 liradan 5,20 liraya, İzmir'de ise 4,95 liradan 5,10 liraya çıkmıştı.

CİDDİ MALİYET ARTIŞLARI YAŞANACAK

Makina Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz, enerji fiyatlarındaki artışların büyük oranda spekülasyonlardan kaynaklandığını belirtti. Ancak pandemi döneminde azalan talep nedeniyle düşen fiyatların talebin artmasıyla yeniden yükseldiğine de değinen Türkyılmaz, “Sıvılaştırılmış doğalgazda üretim fazlalaştı ama yeterince satamadılar. Bundan ötürü fiyatlar düştü. Şimdi normal ihtiyaçlara döndü. Avrupa’da fiyatlar 7-8 katına çıktı. Türkiye’nin doğalgaz alım fiyatları petrol fiyatlarına endeksli, petrol fiyatlarındaki artış daha düşük oranda gerçekleştiği için bir miktar avantajlı duruma geçildi. Ancak petrol de fiyatlar önce pik noktaya ulaştı ardından düştü sonra yeniden yükselmeye başladı” ifadelerini kullandı. Türkyılmaz, doğalgaz fiyatındaki zammın özellikle girdi olarak kullanılan sanayi sektörlerinde ciddi maliyet artışlarına neden olacağını belirtti:

“Sanayide kullanılan doğalgazdaki fiyat artışı yüzde 66’yı elektrik üretiminde kullanılan da ise yüzde 92’yi buldu. EPDK’nin ‘ekimde zam yok’ açıklaması politik bir tutum. İnternete yüzde 15’lik zam olacağına dair haberler düştü. EPDK geçmişte de bu tür manevralar yaptığı biliniyor. Doğalgazdaki artış elektrik fiyatlarına elbette yansır. Sadece elektriğe değil, doğalgazın girdi olarak kullanıldığı tüm sanayi sektörleri etkileyecek. Yapılan zamlara karşın doğalgazda hâlâ sübvansiyonlar sürüyor. BOTAŞ’ın elektrik üretenlere gaz satış fiyatı, bugünkü kurla alış fiyatına çok yakın seviyelerde. Devletin sübvansiyonu sürüyor ancak nereye kadar devam eder o da ayrı bir konu.”

Elektrik üretiminde doğalgazın payı sürekli artıyor. Bu yıl yaşanan kuraklık nedeniyle hidroelektrik santrallarından elektrik üretiminin azaldığına değinen Türkyılmaz, “Elektrik üretiminde doğalgazın payı yüzde 32-33 seviyelerinde. Kömür ve doğalgazın payı ise yüzde 50’ye yakın. Yani bu da demek oluyor ki elektrik üretiminin yarısı ithal kaynaklarla yapılıyor” dedi.

Önümüzdeki günlerde yurttaşın yüksek faturalar karşılaşacağına dikkat çeken Türkyılmaz, “Borçlarını ödeyemediği için gazları, elektriği kesilen insanla daha fazla karşılaşacağız” şeklinde konuştu.

LİMAK, ELEKTRİK DAĞITIMI VE SATIŞINDAN ÇEKİLDİ

Limak Yatırım, elektrik dağıtım satışından çekildi. Limak Yatırım, Uludağ Elektrik Dağıtım A.Ş. ve Limak Uludağ Perakende Satış A.Ş.'nin hisselerini uluslararası altyapı fonu Actis'e devredildi. Enerjigünlüğü.net'in aktardığına göre Limak ve Actis, Bursa, Balıkesir, Çanakkale ve Yalova illerinin bulunduğu Uludağ Bölgesi'nde elektrik dağıtım ve perakende satış faaliyetlerini sürdüren Uludağ Elektrik ve Limak Uludağ Perakende Satış'ın paylarının tamamının devri için hisse satış sözleşmesini imzaladı.