Zarar üzerine bir soğuk çay

Mustafa BİLDİRCİN

ÇAYKUR, ilki 7 Nisan 2014, sonuncusu ise 23 Temmuz 2019 tarihlerinde gerçekleştirilen istisna kapsamındaki toplam 40 soğuk çay alımının 40’ını da Kristal Kola’dan yaptı. Satılamayan çaylardan kaynaklanan borçlar da sürekli arttı.

2014 ve 2019 yıllarını da kapsayan altı yılda soğuk çaya yönelik istisna kapsamında gerçekleştirilen 40 ihalenin de yüklenicisi, 1994 yılında İhlas Holding tarafından kurulan, 2014 yılında ise gruptan ayrılan Kristal Kola ve Meşrubat Sanayi Ticaret A.Ş. oldu.

TİCARİ BORÇLAR SOĞUK ÇAYDAN

Türkiye’nin, dünyada kişi başına en çok çay tüketen ülke olmasına karşın 2017 itibarıyla zarar açıklayan ÇAYKUR’un 2019 yılı dönemi sonu itibarıyla ticari borçları 14 milyon 451 bin TL oldu. İdarenin 2020 yılındaki toplam ticari borcu ise kayıtlara, 22 milyon 823 bin TL olarak geçti. 2019 yılındaki ticari borçların 13,9 milyon TL’si DİDİ isimli soğuk çay için yapılan satın almalardan kaynaklandı, 2020 yılındaki DİDİ borçları da 14,2 milyon TL'ye ulaştı.

SÖZLEŞME BEDELİ 352,6 MİLYON TL

İdareye büyük borç yükü getiren 2014-2019 döneminde soğuk çay satın alımlarının tamamı için Kristal Kola tercih edildi. Kristal Kola ve Meşrubat Sanayi Ticaret A.Ş. ile Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü arasında imzalanan 40 sözleşmenin bedeli ise ihale kayıtlarına, 352 milyon 623 bin TL olarak yansıdı.

***

Düzenli şekilde zarar yazıyor

2017 yılında Türkiye Varlık Fonu’na devredilen ÇAYKUR’un bozulan mali dengesi, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca yayımlanan kamu işletmeleri raporları ile bir kez daha gözler önüne serildi. 2015 yılında 22,7 milyon TL dönem kârı elde eden ÇAYKUR, 2016 yılında 82,1 milyon TL dönem kârı açıkladı. Bakanlar Kurulu kararı ile Şubat 2017’de TVF’ye devredilen ÇAYKUR, o tarihten sonra düzenli olarak zarara uğradı. ÇAYKUR’un 2017, 2018, 2019 ve 2020 yıllarındaki dönem zararı sırasıyla 267,7 milyon TL, 657 milyon TL 635 milyon TL ve 547,3 milyon TL olarak kaydedildi.