2024 Avrupa sinemasının yılı
Yılın en iyi filmleri Avrupa sinemalarından geldi. Hafta başında verilen ‘Altın Küre’ ödüllerinde En İyi Müzikal/Komedi, aynı zamanda En İyi yabancı film seçilen “Emilia Perez” sinemalarımızda gösterimde.

Ülkemizde 2024 yılı içinde gösterime giren yabancı filmlerden bir seçki sunmaya çalışacağım bugün. Piyasadaki kötü filmlerden bunalan, nitelikli film arayışındaki seyircilere bir rehber oluşturma kaygısıyla… Hafta başında sonuçlanan ‘Altın Küre’ler doğal olarak (ABD’de yapıldığı için) Amerikan sineması üzerinde odaklanıyordu. Bir genelleme yaparsam bu yılın hasadını -özellikle Amerikan sineması açısından- pek de heyecan verici bulmadığımı söylemeliyim (“Brutalist”i henüz izleme şansım olmadığını belirteyim).
Madem Amerika’dan girdik söze, hafta başında sonuçlanan Altın Küre’lerle devam edelim. Sinema tutkunları (sinefiller) için kuşkusuz yeni bir bilgi değil ama vurgulamadan geçmeyelim: Hollywood yabancı basın camiasının ödülü olan ‘Altın Küre’lerde, iki kategoride değerlendiriliyor yılın filmleri: Drama ve Komedi ya da Müzikal. 82. Altın Küre’lerin drama dalındaki kazananı Brady Corbet’nin “Brutalist”i oldu. En İyi Film ödülünün yanı sıra, Corbet’ye En İyi Yönetmen, başrol oyuncusu Adrien Brody’ye de En İyi Erkek Oyuncu ödüllerini kazandıran film henüz sinemalarımıza gelmedi; ama Fransız yönetmen Jacques Audiard’ın “Emilia Perez”i gösterimde. Altın Küre’lerde En İyi Komedi/Müzikal Ödülünün yanı sıra, En İyi Uluslararası Film, En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu (Zoe Saldana) ve En İyi Film Şarkısı ödüllerini kazanan Fransız-Belçika-Meksika ortak yapımı “Emilia Pérez”in, Oscar’larda dram/komedi-müzikal ayrımı olmadığına göre (ki doğrusu da bu), “Brutalist”in en ciddi rakibi olacağını söyleyebiliriz. “Emilia Pérez”in, Aralık ayında verilen Avrupa Film Akademisi ödüllerinde En İyi Film, Yönetmen, Senaryo, Kurgu ve Kadın Oyuncu ödüllerini kazandığını da anımsatalım.
GÖSTERİME GİREN EN İYİLER
Neyse, biz gelelim ülkemize… 2024 yılında gösterime giren filmler arasında en başarılı bulduklarımı paylaşmaya çalışayım… Amerikan yapımları arasında, 2024 Cannes Festivali’nde Altın Palmiye’yi kazanan Sean Baker’in “Anora”sı, Denis Villeneuve’ün “Dune: Çöl Gezegeni 2”si, Francis Ford Coppola’nın “Megalopolis”i, Alexander Payne’in “Geride Kalanlar”ı, Alex Garland’ın “İç Savaş”ı, Alonso Ruizpalacios’un “Mutfak”ı ve Justin Kurzel’in “Düzen”i öne çıkıyor. Bunlara, Todd Phillips’in “Joker: İkili Dellik”, Ridley Scott’un “Gladyatör 2”, Robert Zemeckis’in “Burada”, Jon M. Chu’nun “Wicked” adlı filmlerini de ekleyebiliriz. ABD yapımı canlandırma filmleri, “Mufasa: Aslan Kral”, “Vahşi Robot”, “Moana 2” ve “Tersyüz 2” de Amerikan sinemasının 2024’deki en başarılı yapımları arasında. Hollywood’un canlandırma sinemasına yaptığı bunca yatırıma karşın, Avrupa ülkelerinden gelen yapımlar daha yaratıcıydı. Özellikle, Litvanya-Belçika-Fransa ortak yapımı “Flow” (Altın Küre’lerde ve Avrupa Film Ödüllerinde En İyi Animasyon seçildi) ve Polonya-Sırbistan-Litvanya ortak yapımı “Köylüler”… Avustralya yapımı “Bir Salyangozun Anıları” da Hollywood animasyonlarını gölgede bırakan bir diğer film oldu. Avrupa sinemalarından gelen filmlerin yaratıcılığa ve insani temalara verdiği önemin altını çizmem gerek. Jonathan Glazer’in Birleşik Krallık-Polonya-ABD ortak yapımı “İlgi Alanı”, Fransız yönetmen Jacques Audiard’ın “Emilia Pérez”inin ve Yunan yönetmen Yorgos Lanthimos’un İrlanda-Birleşik Krallık-ABD-Macaristan ortak yapımı “Zavallılar” ve İrlanda-Birleşik Krallık-ABD-Yunanistan ortak yapımı “Merhamet Hikâyeleri”nin yanı sıra, İspanyol Pedro Almodovar’ın İspanya-ABD-Fransa ortak yapımı “Yandaki Oda”, David Pujol’un “Dali’yi Beklerken”, İtalyan Matteo Garrone’nin İtalya-Belçika-Fransa ortak yapımı “Kaptan Benim!” ve Paolo Sorrentino’nun İtalya-Fransa ortak yapımı “Su Perisi Parthenope”, Fransız Coralie Fargeat’nin Birleşik Krallık-ABD-Fransa ortak yapımı “Cevher”, Fransız yönetmenler Jessica Pallud’un “Maria Olmak”, Boris Lojkine’in “Süleyman’ın Hikâyesi” ve Thomas Cailley’in Fransa-Belçika ortak yapımı “Hayvan Krallığı” yılın filmleri çerçevesinde değerlendirilmesi gereken yapımlar.
Tunuslu yönetmen Kouther Ben Hania’nın Fransa-Tunus-Almanya-Suudi Arabistan- Kıbrıs ortak yapımı “Dört Kızkardeş”, İranlı yönetmenler Maryam Moghadam ve Bektaş Sanaeeha’nın İran-Fransa-İsveç-Almanya ortak yapımı “En Sevdiğim Pastam”, sürgündeki İranlı yönetmenlerden Ali Abbasi’nin Kanada-Danimarka- İrlanda-ABD ortak yapımı “Trump’ın Hikayesi / Çırak” da en iyiler listesine girebilecek yapımlar. Pek çoğu ABD’nin ortak yapımı olsa da, Avrupa’nın ‘auteur’ sinemasının, yani yaratıcı sinemanın ürünleri. Almanya’da çalışan Türk asıllı yönetmenler Ayşe Polat’ın “Kör Noktada” ve İlker Çatak’ın “Öğretmenler Odası” filmleri de favorilerim arasında hiç kuşkusuz… Bu filmlerin ortak özelliği nedir derseniz, sanatsal kaygılar taşıyan yapımlar olmanın yanı sıra, çeşitli ülkelerin yaratıcı ve yapımcılarının ortak üretimi niteliğini taşımaları. Yani, artık ulusların filmlerinden değil, yaratıcıların filmlerinden söz edebiliriz… Peki, ‘En İyi 10’unda hangileri yer alır derseniz… 1.İlgi Alanı 2. Emilia Pérez, 3. Zavallılar, 4. Flow, 5. Bir Salyangozun Anıları, 6. Megalopolis, 7. Kör Noktada, 8. Öğretmenler Odası, 9. En Sevdiğim Pastam, 10. Dört Kız Kardeş. 2024’de sinemalarımızda gösterilen 240 film içinden kayda değer 35 filmi okurlarımızın beğenisine sunmak istedim. Bunlar arasından ‘En İyi On Film’imi seçmek hiç kolay olmadı. Şu kadarını söyleyeyim bu 35 filmden hangisini izleseniz pişman olmayacaksınız. En iyisi siz de kendi listenizi yapın derim… Ha, bitirmeden ekleyeyim: Bir bu kadar önemli film de dijital platformlarda gösterime girdi yıl içinde. Onlara da haftaya değiniriz.