85 milyon yaşındaki orkideler
Orkide kokulu pazarlar!
Dinazorlar döneminden günümüze, 85 milyon yıldır var olarak halen evlerimizi, iş yerlerimizi güzelleştiren, özel günlerde birbirinden güzel renkleriyle en çok armağan edilen çiçeklerden biri olan zarafetin sembolü orkideler, salepgiller familyasına ait 25 bin türüyle 'en çok çeşidi olan bitki' unvanına sahip çok yıllık bitkilerdir. Orkide çiçeğini erkek üreme organına benzeterek Yunanca’da testis anlamına gelen “Orkhis” ismini veren pek çok bitkinin isim babası Platon’un öğrencisi Yunan botanikçi Theophrastos’tur. Bir satir ile su perisinin yarı-tanrı oğlu Orkhis’in Yunan mitolojisindeki dramatik hikâyesi yerine sizleri Anadolu’muzda geçen tatlı bir aşk hikâyesinden bahsetmek istiyorum.
Bilimsel Adı:
Orchidaceae (Orkidegiller) veya Salepgiller, Asparagales takımına ait bir familyadır. Orkidegiller, Dünya’ya 763 cins olarak dağılmış, yaklaşık 28,000 türü vardır.
Anavatanı: Orta Asya ve Afrika
Mitolojik Hikâyesi
Maraş’ın Geben Yaylası’nda Prenses Orkhis yaşarmış. Bir gün eteğine beyaz bir leylek konmuş. Leylek o kadar güzelmiş ki Orkhis, leyleği çok sevmiş. Hava kararınca Orkhis hızla yerinden kalkarken leyleğe çarpmış, kanadı kırılmış. Orkhis hemen saçından bir tel koparıp yaralı leyleğin kanadını sarmış. O anda leylek, yakışıklı bir delikanlıya dönüşmüş. Meğer leylek uzun yıllardır Orkhis’i ararmış. Böylece aşkları başlamış. Havalar soğuyunca delikanlı gitmesi gerektiğini ama ne olursa olsun geleceğini söylemiş. Böylece Orkhis beklemeye başlamış. Beklemiş, beklemiş... Beklemeye dermanı kalmayan Orkhis, en sonunda rüzgarın içinde toz olup dağa savrulmuş. Bu savruluşun ardından dağı orkisin mis kokusu sarmış. Orkis’in kendini rüzgara verdiği yerde ise bir çiçek bulmuşlar. Dünyada sadece Geben Yaylası’nda yetişen bu çiçeğe Maraş Orkidesi adını vermişler. Maraş Orkidesi’nin ağlayan yumrusu toprakta kalmış; gülen yumrusu Maraş dondurmasına (salep) lezzetini vermiş.
Şifası
Kış deyince akla gelen içeceklerin en mis kokulusu salep, orkidenin kök yumrusunun tozundan elde ediliyor. Göğsü yumuşatarak balgamı söküp rahatlamayı sağlıyor. Çiçekleri bronşit ve öksürüğeiyi geliyor, bağırsakların daha rahat çalışmasını sağlıyor.
Orkideli Bir Şiir
saat kulesinin ışığı
vagonun camlarına
vuruyordu
camlarda
buzdan
orkide ve menekşeler
silince buğusunu
senin yüzün çıkıyordu.
Onu Bana Bağışla
Behçet Aysan
Orkideli Bir Şarkı:
Güldürmeyen, ağlatmayan
Sinsi bir ok
Öldürmeyen
Çaresi yok
Bu yaranın
Kimde kalır
Kabukları
Aldın beni nefesimi
Yersiz mülksüz sahip gibi
Aslı sende
Süreti yok
Yamacına indir beni
Şimdi gövdemde büyüyen
Bu arsız, kimsesiz, topraksız çicek
Yüreğimde kor sürgün göğsüne
Bunu bana yapmazdın çiçek
Şarkı: Cihan Murtezaoğlu/ Bir Beyaz Orkide
Arasında Orkide Kurumuş Bir Kitap:
Gözyaşlarım akmasın diye gözlerimi kapatmadan hemen önce, “Beni olduğum gibi sevdiğini bildiğim sürece orkide, karahindiba, kaktüs veya herhangi başka bir şey olmak hiç umurumda değil," diyebildim ve başka bir şey söyleyemedim.
Enno ya da Asfalttaki Karahindiba,
Astrid Frank
Not: Bu kitap ”orkide çocuklar” terimini ilk duyduğum kitap, öğretmenler ve ebeveynler mutlaka okumalı!
Sanatta Orkide:
Türk-İslam coğrafyasında farklı zaman ve kültürel mozaikten beslenen minyatüre gönül veren Nevin Yapıcı’nın kurumuş yaprak ve orkide üzerine çizdiği minyatürlerine sosyal medya hesabından ulaşmanız mümkün. Ayrıca orkide çiçeği üzerine minyatür çizmeyi anlattığı videolarını da izleyip, denemeye ne dersiniz?
Yararlanılan Kaynaklar
https://iyikigormusum.com/ciceklerin-mitolojik-hikayeleri-ve-anlamlari
https://tr.wikipedia.org/wiki/Orchidaceae
https://www.tazecicek.com/blog/orkideleri-sevmek-icin-6-neden/
https://muhiku.com/blog/orkide-ciceginin-anlami-nedir/
https://medium.com/@muhiku_blog/orkide-rehberi-orkide-hakkında-her-şey
https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/sosyal-medyadan-orkide-cicegi-uzerine-minyatur-yapimini-ogretiyor/
https://www.haber7.com/yasam/haber/270042-orkide-85-milyon-yasinda