Akkuyu NGS yakıt yükleme operasyonu

Nedim Bülent Damar - TMMOB Nükleer Santrallar İzleme Komisyonu Üyesi

Cumhurbaşkanı bir konuşmasında 27 Nisan 2023 tarihinde Akkuyu Nükleer Güç Santralı birinci ünitesine nükleer yakıt yükleme töreni yapılacağını ve belki Rusya Federasyonu Başkanı Putin’in de katılabileceğini söyledi. Böylece Türkiye’nin ilk nükleer tesisine resmi olarak sahip olunacağını da konuşmasında belirtti.

Akkuyu’da Nükleer Santral yapımının hızla devam ettiği ve birinci reaktörün devreye alınma zamanının yaklaştığı resmi ağızlar tarafından pek çok kez ifade edildi.

Nükleer santrallar üzerine ülkemizde kırk yıldan daha fazla süredir devam eden bir karşı çıkışın olduğu ve yapılan anketlerde nükleer santral karşıtlarının oranının %65’ler civarında olduğu biliniyor.

Ayrıca Akkuyu Nükleer Santralı’nın yakıtının Rusya’dan geleceği ve bu nedenle elektrik üretiminde yurtdışına bağımlılığı artıracağı yadsınamaz bir gerçek. Bunun yanında üretilecek enerjiye verilen satın alma garantisi nedeni ile 15 yıl boyunca toplam yaklaşık 290 milyar kwh elektriği 12,35 ABD dolar cent fiyatla almak zorunda olduğumuz da bu santral için yapılan milletlerarası anlaşmada yer alarak yasalaşmış durumda. Bu miktar 35,8 milyar dolara denk geliyor. Bunun yanında santraldan ayni miktarda elektriğin de piyasa fiyatlarından piyasa vasıtası ile ve öncelik verilerek satın alınacağı anlaşmada yer alıyor.
Ancak, bu çok pahalı elektriğe mahkum edilmemiz bugünkü yönetim tarafından başarı olarak ifade ediliyor ve törenler düzenleniyor. AKP yönetimi bu ülkede yaşayanların geleceğini bu şekilde bağlamaktan hiç çekinmiyor ve hatta nükleer santrala karşı çıkanları hainlikle suçluyor. Yani şu pahalı, dışa bağımlı, ülkenin elektrik enerjisinin kaderini Rusya’ya bağlayan kaynaktan değil de başka bir kaynaktan mesela güneşten elektrik elde edelim diyenler hain oluyor. Akıl alır gibi değil.

★★★

26 Nisan 2023 tarihi Çernobil Nükleer Santral felaketinin 37’nci yılı. Binlerce kişinin yaşamını yitirdiği, sağlık yönünden neden olduğu hastalıkların sonuçlarının halen tam olarak bilinemediği, felaket sonucu oluşan hasarın bedelinin milyarlarca dolarla ölçüldüğü, hasar gören reaktörlerden radyasyon yayılımının önlenmesi için 37 yıldır çalışma ve harcamaların devam ettiği ve ne zaman tamamlanacağının bilinmediği, bulunduğu alan ve yakınlarına 37 yıldır insanların giremediği, Rusya’nın da dahil olduğu Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Başkanı Gorbaçov’un “Sovyetler Birliği’nin yıkılmasında belki de en önemli neden Çernobil felaketidir” dediği felaketin olduğu günün ertesi günü törenle nükleer tesis sahibi olunmasında önemli bir adımın atılmasının hem Rusya hem de Türkiye açısından kutlanacak bir olay olarak kabul edilmesi anlaşılır değildir. Alay eder gibi geçmişte felaketlere neden olmuş olan bir nükleer santral yapımcısı firmanın inşa ettiği bir santral için tören yapmak övünülecek bir olay değildir.

★★★

Akkuyu Nükleer Santralı’na yakıt yüklenebilmesi için reaktörün hazır olması ve yakıt hücrelerinin Türkiye’ye getirilmiş olması gerekmektedir. Taze nükleer yakıtın Rusya’dan Türkiye’ye hangi yolla getirildiği veya getirileceği deniz yolumu kara yolumu kullanıldığı açıklanmamıştır. 

- Yakıtın taşınmasına ilişkin Avrupa için geçerli son hali 2018 yılında verilen nükleer yakıt taşıma standardı ve şartnamesi uygulanmakta mıdır? 

-Yakıtın yüklenmesi için reaktör hazır mıdır? Hazır değil ise ve yakıt gelir ise nerede ve ne şekilde depolanacaktır?

-Akkuyu Nükleer Santral şantiyesinin son fotoğraflarından görüldüğü kadarı ile henüz reaktör montajı tam olarak tamamlanmamıştır. 

-Şantiyenin hemen hemen her tarafında faaliyet devam etmektedir. 

-Eğer taze yakıt gelir ise bu şantiye nükleer tesis vasfını alacaktır. Şantiye nükleer tesis vasfını almaya hazır mıdır? 

-Gerekli emniyet tedbirleri alınmış mıdır? Yönetmenlikleri yayınlanmış ve tüm çalışanlara gerekli eğitimler verilmiş midir? Bu acele nedendir? 

Bir seçim şovu olarak nükleer santrala yakıt yüklemesi yapılması düşünülüyor ise bu çok tehlikeli bir davranış olacaktır. Bunun yerine daha önce Akkuyu sahasına getirilmiş olan nükleer yakıt simülasyon makineleri ile sanki yakıt yüklüyormuş gibi bir şov yapılması belki de toplumun emniyeti açısından daha yararlı olacaktır.

Yukarıda sorduğumuz bütün soruların yanıtları topluma ayrıntılı olarak ve şeffaf bir biçimde açıklanmalıdır. Toplumun bu konuları bilmeye ve değerlendirmeye hakkı vardır.

Çernobil felaketinin 37’nci yılında nükleer santralların neden olduğu felaketlerden ders alınarak ülke elektrik enerjisi politikalarının nükleer santralların olmadığı bir şekilde yapılandırılmasının yurttaşlar yararına olacağı açıktır.