Bangladeş’in geleceğini hangi güçler belirleyecek?

Bangladeş’te eylemlerden yaklaşık bir ay sonra oluşan siyasi durum çeşitli toplumsal dinamikler açısından bundan sonra ne yapılacağına dair yeni fikir ve olasılıkları tetikliyor. Aynı zamanda geçici hükümete büyük küçük çok fazla talep yağıyor. Tüm bunlar halk ayaklanmalarının ortaya çıktığı dünyanın her yerinde olup bitenlerin bir yansıması olduğu için beklenmedik değil. İşin içindeki aktörlere bir göz atalım.

İlk olarak, Bangladeş’teki demokrasi sorununun anayasadaki bir ilk günahtan türediğini iddia eden, etki sahibi bir grup insan var. Önce İngilizce yazılıp sonra Bengalceye çevrilen ve 1972’de yürürlüğe giren anayasa, üyeleri Pakistan’da seçilmiş bir parlamento tarafından onaylanmıştı.

KONFERANS TARTIŞMASI

Tüm süreç, 1971’deki bağımsızlık mücadelesinin ruhunu yansıtmaktan çok uzaktı ve tek parti yönetiminin damgasını taşıyordu. Tüm ulus süreç içerisine katılmamıştı. Şimdi aciliyetli bir sorun olarak yeni bir anayasayı tartışacak, müzakere ve formüle edecek bir konferans ve kongrenin yapılması gerektiği tartışılıyor. Bunun zorunluluğu vurgulanıyor çünkü mevcut hareket ikinci bir “bağımsızlık mücadelesine” benzer bir durumda. Muhammed Yunus’un kabinesi içinde ve sivil toplumun önemli bir kısmında, eğer hükümetin gündelik işleyişi bir normalleşme hissi yaratamazsa Hindistan’ın destekleyeceği bir karşı devrimle bir önceki rejimin geri dönebilme ihtimalini düşünenler var. Bu kesimler açısından bugün ülkenin karşı karşıya olduğu en önemli sorun bu ve anayasal iyileşmelere dair idealist tartışmalar ya da ekonominin yeninden düzenlenmesi değil, bunlar orta-uzun vadeli bir yol haritasıyla mümkün olabilir. Günlük işler açısından esas olan en kısa zamanda, hükümetin farklı bölümleri arasında ve devletle parti arasındaki ayrımın ortadan kalktığı Avami Birliği rejimini ortadan kaldırabilmek. Parti devletle birleşmiş durumda, özellikle de yönetimin üst kademelerinde.

ATAMALAR KAPIDA

Şu an acil olarak yapılması gereken tüm Avami Birlliği ve Şeyh Hasina taraftarlarından en kısa sürede kurtulmak. Bu süreç başladı ve mutlaka yanlışlar da olacaktır.

Örneğin Dakka Üniversitesi rektör yardımcısı ataması için bile şimdiden tartışmalar başladı. Hesaplamalara göre bin kadar kritik atama kapıda bekliyor.

Liberallerden sosyal demokratlara ve solculara kadar farklı siyasi geleneklerden insanlar faşizmin devleti ele geçirdiği geçtiğimiz on yıldır, bir rejim reformunun hayati olduğunu, devlet kurumlarının hala eski sömürge döneminin yasal sınırları içerisinde olduğunu söylüyor.

Yapılması gereken sömürge sonrası devletleri için modern, akılcı ve uygun “devlet reformları” tasavvur etmek.

Peki öğrenciler hangi yöne gidecek? Şu anda çok iyi bir konumdalar. Eğer geçici hükümet eğitim kurumlarındaki “öğrenci siyasetini” engellemeye çalışırsa ya da hareketin kazanımlarının nasıl yönetileceğine dair tartışmalar büyürse olası bir iktidar mücadelesi çetin geçmesinin yanında sağ-sol yönleri daha çok belirginleşir.

Tüm bu senaryolar için belirleyici olan bir başka unsur da jeopolitik. Bunun da Bangladeş’in geleceğinin nasıl şekilleneceğinde önemli bir etkisi olacak.

En önemli aktör Hindistan. Modi hükümeti ekonomik, politik ve askeri alanlardaki gizli anlaşmalar karşılığında bir önceki rejimin en büyük destekçisiydi. Doktor Yunus’un ilk açıklamasının Bangladeş’teki mevcut durumu bozmaya yönelik en ufak girişimin Hindistan’ın “yedi kız kardeşler” olarak bilinen (Kuzey Doğu Hindistan eyaletleri ülkeye dar bir koridorla bağlanan, esas olarak Bangladeş’ten koparılan topraklar) yedi eyaletinde olumsuz sonuçlar doğuracağına dair olması boşuna değildi. Hindistan açısından Bangladeş büyük bir yenilgi oldu. İki faşist rejim, yoğun nüfuslu bu iki ülkenin halklarına karşı her anlamda iş birliği içerisindeydi. Bu şimdi sona erdi. Hindistan, eğer imkân bulursa Hasima rejimini yeniden inşa etmeyi deneyecektir, fakat bu da Bangladeş halkına yönelik kitlesel bir katliam gerçekleştirmeden imkânsız.

Kaynak: Morningstaronline.co.uk

Çeviren: Yusuf Tuna KOÇ