Direniş kadınların ellerinde yükseliyor

Bilge Su YILDIRIM

Londra’da, Ankara’da, İstanbul’da ya da Zap Suyu’nun yanı başında, nerede olursa olsun, kadınları birbirine ortak eden tek bir şey vardır: Hayat. Sürmekte ve sürecek olan hayatın tartışılmaz emekçisi olmak… Evet, kadın hayat denilen güzelim oluşumun yılmaz, vazgeçilmez savaşçısıdır. Sözümüz hayatsa, kadın hayat adına ölümlerle çekilmez. Çünkü kadın doğumu bilir. Yani hayatın ölüme, bereketin kısırlığa, ilerlemenin durgunluğa olan tartışılmaz üstünlüğünü bilir. Kısaca emekçidir o. Hayatın emekçisi… Budur en büyük gücü kadının.

Sevgi Soysal

Kadınlar olarak bu yıl da yaşamın olağan akışının her bir kılcal damarında irili ufaklı türlü türü mücadeleler verdik, vermeye de devam ediyoruz. Kimi zaman gündelik hayatın rutin alışkanlıklarında seyreden bir eşitsizliğe itiraz ettik, kimi zaman ise tıpkı bu 25 Kasım’da da yapacağımız gibi kentin sokaklarında kız kardeşlerimizle bir araya gelip ‘Bir kişi eksilmeyeceğiz’ diye haykırdık. Nerede ne giyeceğimizden gece hangi saatte dışarı çıkacağımıza, çocuk sahibi olup olmayacağımızdan bebeklerimizi nasıl doğuracağımıza kadar biz kadınlara ait tüm kararların bütün bir devlet erki tarafından alınmaya kalktığı bu baskı ortamında yine de her zaman yaşamın tamamına talip olmaya ve bunun için mücadele etmeye devam ettik. Bu mücadelenin yolu kimi zaman şiddete boyun eğmemek için yan yana gelerek öfkemizi örgütlendiğimiz eylemlerden geçti, kimi zaman ‘asgari değil, insanca yaşamak istiyoruz’ talebinin içinde ‘eşit işe de eşit ücret istiyoruz’ şeklinde vücut buldu.

2022’den bu yana kadın işçilerin gerçekleştirdiği, ön saflarda mücadele verdiği çeşitli grev ve direnişleri 25 Kasım için derledik.

∗∗∗

‘ÜCRETLER ARTIRILSIN’ DEMEK SUÇ SAYILDI

İstanbul Beylikdüzü’nde bulunan Darinda Çorap fabrikasında ücret artışı talebiyle iş bırakan işçiler ‘işçinin üstlendiği görevleri yapmaktan ısrarla kaçınması’ gerekçesini kapsayan Kod-49 ile işten çıkarıldı. Deri, Dokuma ve Tekstil İşçileri Sendikası (Deriteks) ve Tekstil İşçileri Sendikası (Tekstil-İş), 11 Şubat 2022’de fabrika önünde eylem düzenleyerek ‘İşçiler geri alınsın, talepleri karşılansın’ dedi. Eylemde yan yana gelen tekstil işçisi kadınlar, ‘İnsanca yaşamak istiyoruz’ dedi.

∗∗∗

‘KADIN DOSTU’ İMAJININ ARKA YÜZÜ

Kocaeli Dilovası’ndaki Farplas Otomotiv’de işçiler, sendikalaşma haklarının engellenmesi ve haksız yere 150 işçinin işten çıkarılmasının ardından eylem gerçekleştirdi. 30 Ocak 2022’de kendilerini fabrikaya kilitleyen işçilerin eylemine 31 Ocak’ta polis müdahale etti ve 108 işçi gözaltına alındı. Müdahale esnasında yaralanarak hastaneye kaldırılanlar oldu. İşçiler, serbest bırakılmalarının ardından mücadele etmeye devam ettiler ve nihayetinde 2022 yılı, kazanımlarla andıkları bir yıl olarak hafızalara kazındı. Bu direnişin simge yüzü de yine kadınlar oldu. Fabrikanın sahibi Fark Holding kadın istihdamına önem verdiklerini belirten demeçler sundu. Fark Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahu Büyükkuşoğlu Serter “Yılın En İyi İş Meleği” ödülünü aldı. Bu koşullarda kadın işçiler, sefalet ücret dayatmasına, ağır çalışma koşullarına ve mobbinge karşı fabrika önünde direnmeye, hakları için mücadele etmeye devam etti. Kadınların en büyük itirazı, çalışanların yarısının kadın olduğu Farplas fabrikasında kadın işçilerin erkek işçilerden daha düşük ücret almasınaydı.

∗∗∗

İŞYERİNDE TACİZE GEÇİT VERMEYECEĞİZ

Urfa’daki Özak Tekstil Fabrikasında çalışan işçilerin sendika seçme özgürlüğü başta olmak üzere ağır çalışma koşullarına ve baskılara karşı Birleşik Tekstil Dokuma ve Deri İşçileri Sendikasıyla (BİRTEK-SEN) birlikte 27 Kasım 2023’te başlattıkları direniş 23 Şubat 2024’te İstanbul’daki Özak Holding önüne taşınmış, direniş 80’inci günde sonlandırılmıştı. Urfalı tekstil işçisi kadınlar, bu eşitsizliğe itiraz ederek 80 gün boyunca direnişin her bir noktasında bilfiil yer almıştı. İşçilerin kararlı direnişi, ABD merkezli Worker Rights Consortium tarafından gerçekleşen araştırmaya konu olmuş, kadın işçilerin yaşadıkları ise yayımlanan raporda şu ifadelerle yer almıştı: “Taciz ve gözdağı, sadece bu kadınların örgütlenme haklarını değil, aynı zamanda toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve tacizden, fiziksel şiddete teşvikten ve psikolojik tacizden korunma haklarını ihlal etmiştir."

∗∗∗

TÜM ENGELLEMELERE RAĞMEN

İstanbul Esenyurt’taki Migros deposunda 2022 Şubat’ta yüzde 8’lik ücret artışına karşı eylem yapan 257 işçinin işine son verildi, işten atılan işçiler ise depo önünde eylem yapmaya başladı. 400 işçi içerisinde yaklaşık 30-40 kadar kadın işçi de depo önündeki direnişte yerini aldı. Çalışma koşullarının zorluğundan ve iş yükü fazlalılığından bahseden kadın işçiler, gün içerisinde 13 saat durmadan çalıştıklarını belirtti. Tüm ağır koşullara ve baskılara boyu eğmeyen kadın Migros depo işçileri, direnişlerini sürdürdü. Migros işçileri, pek çok kez polis müdahalesine maruz kalsalar da 19 Şubat 2022’de kazanım elde ettiler.

∗∗∗

SERALARDAN BAŞKENTE SENDİKAL HAK ARAYIŞI

İzmir Bergama’daki Agrobay Seracılık’ta kadın işçiler, 2023 Ağustos’ta Tarım-Sen’e üye olmalarının ardından işten çıkarıldı. İşten çıkarılan 39 kadın işçiden 31’i, “işverenin güvenini kötüye kullanmak, doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlar” gerekçesini kapsayan kod-46 ile tazminatsız bir şekilde işten çıkarıldı. İşyerinde amir baskısı ve mobbinge uğradıklarını ve maaşlarının düzensiz ödendiğini söyleyen kadın işçiler, 22 Ağustos 2023’te bir direniş başlattı. Kadın işçiler, 7 ay sonra mücadelelerini işyeri önünden Ankara’ya taşımaya karar verdi. 18 Mart’ta başlayıp 25 Mart’ta Ankara’ya ulaşan yürüyüş, Çalışma Bakanlığı ile görüşmelerin önünü açtı. Direnişlerini başkente taşıyan kadın işçiler, 28 Mart’ta işten çıkarıldıkları ağustos ayı maaşları ve yıllık izin haklarını kazandı. İlk kazanımlarını elde eden kadın işçilerin hak mücadelesi bugün hâlâ sürüyor. Sendikal haklarına sahip çıkmak için direnirken gözaltına alınan 22 Agrobay işçisi hakkında açılan davanın en son duruşması 21 Eylül’de görüldü. İşçilerin avukatı İbrahim Arzuk, “Yargılanacak olanlar hak arayan işçiler değil, onların hak aramasını engelleyen makamlardır” derken davanın bir sonraki duruşması 20 Aralık’a ertelendi.

∗∗∗

KARARLI DURUŞ UMUT OLDU

Mersin Tarsus Sebze Meyve Hali’nde çalışan yaklaşık 200 kadın işçi, talep ettkleri ücretin karşılanmaması üzerine 6 Ocak 2022’de iş bırakma eylemi başlattı. Kadınların eylemi, daha ilk gününde kazanım getirdi. Günlük 150 TL ile çalıştırılmak istenen kadınların direnişi sonucu, günlük yevmiyeleri 170 TL olarak belirlendi. Kadınlara hakaret ettiği ifade edilen Mersin Tarsus Sebze Meyve Hal Başkanı Çetin Çalkın ile haldeki diğer işverenler, kadınların geri adım atmaması üzerine kadınlarla toplantı gerçekleştirdi. Yapılan toplantı sonrası Çetin Çalkın imzasıyla şu karar yayınlandı; “2022’nin yaz sezonunun çalışan bayan personellerin yevmiyeleri 01.01-2022 tarih itibariyle, tüccar arkadaşların almış olduğu kararla yevmiyeler 170 TL olarak onaylanmıştır.”

Kadınlar, ücret taleplerinin istedikleri oranda olmadığını ve yine de kabul ettiklerini söyledi. Kadın direnişi ile gelen zaferin kendilerini umutlandırdığını belirten kadınlar, artık tüm haksızlıklara karşı ortak eylem kararı alacaklarını belirtti.

∗∗∗

KÖTÜ ÇALIŞMA KOŞULLARI VE MOBBİNG KADERİMİZ DEĞİL

Sakarya’nın Hendek ilçesi 2. Organize Sanayi Bölgesinde bulunan Burda Bebek Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş.’de çalışan 9 kadın işçi, 14 Kasım 2023’te tazminatsız bir şekilde işten çıkarıldı. Türk-İş’e bağlı Petrol-İş Sendikası’nın işyerinde gerekli çoğunluğu sağlayarak yetki belgesi almasının ardından işten çıkarılan kadın işçiler, fabrika önünde direniş başlattı.

Kötü çalışma koşullarına, düşük ücretlere, mobbinge karşı sendika üyesi olmalarının ardından işten çıkarılan kadın işçiler, 20 Kasım 2023’te başlattıkları direnişi 15 Şubat 2024’e kadar kararlılıkla sürdürdü. 88 gün boyunca işyeri önünde süren direniş, hukuki ve sendikal olarak hâlâ devam ediyor.