Edebiyatımızda heyecan yaratan ilk kitaplar soruşturması

"Edebiyatımızda İlk Kitaplar” başlıklı dosyamız için eleştirmen, yazar, şair, çevirmen, yayıncılara, “İlk kitabıyla sizi heyecanlandıran yazarlar, şairler kimlerdir?” diye sorduk.

Değerli yanıtları için Cevat Çapan’a, Orhan Koçak’a, Oğuz Demiralp’e, Turgay Fişekçi’ye, Semih Gümüş’e, Mahmut Temizyürek’e, Emrah Polat’a, Mesut Örs’e çok teşekkür ederiz.

CEVAT ÇAPAN

Metin Eloğlu-Düdüklü Tencere Cemal Süreyya-Üvercinka Ece Ayhan-Kınar Hanımın Denizleri Mehmet Taner-Sunak

ORHAN KOÇAK

Doğumlarına tanık olduğum iki müthiş kitap: Oğuz Atay-Tutunamayanlar ve Seyhan Erözçelik-Yeis ile Tabanca

OĞUZ DEMİRALP

Aylak Adam-Yusuf Atılgan İshak-Onat Kutlar Yanık Saraylar-Sevim Burak Tutunamayanlar-Oğuz Atay

TURGAY FİŞEKÇİ

Kendi kuşağım sayılacak iki ozanın ilk kitaplarını anayım:

Yayımlandığı 1979’dan buyana önemi henüz tam olarak fark edilemeyen Yaşar Miraç’ın Trabzonlu Delikanlı’sı, şiirimize getirdiği yeni lirizmle, ozan ahlakını yalın ve içli söyleyişle birleştirmesiyle bugün de keşfedilmeyi bekliyor.

Küçük İskender’in Gözlerim Sığmıyor Yüzüme’si, ozanımızın ilk ama en olgun yapıtı olmasıyla beni etkilemişti.

SEMİH GÜMÜŞ

Latife Tekin-Sevgili Arsız Ölüm

Ahmet Erhan-Alacakaranlıktaki Ülke

Akif Kurtuluş-Yalan Şiirler

Ayhan Geçkin-Kenarda

Burhan Sönmez-Kuzey

Kadire Bozkurt-Küçük Dertler

Özcan Yılmaz-Akıp Giden Günlerimiz

Çağatay Yılmaz-Bizi Buraya Getiren Şeyler

Kadir Işık-Herkesten Uzakta

Cihan Çakan-Geçmiş Zaman Ambarı

MAHMUT TEMİZYÜREK

O da bir ilk kitap, hem de en eskisi. Gılgamış Destanı. Farkı bir bakışla anacağım çünkü bu destanın yazarı ya da ilk anlatıcıları kadınlar olmalı diye düşünüyorum. Nedenim şu: Destandaki dev erkek kahramanlar değil, kadınlar kuruyor temel hikâyeyi. Gılgamış ile Enkidu başrolde ama yalnızca birer karakter. Gılgamış’ın annesi kraliçe Nin-Suna ile tapınak rahibesi Şamhat’ın tasarlayıp, uygulayıp sahnelediği er jönler sadece. Bu iki dev zıpırı bir araya getiren, Uruk’u bir süre tek adamdan, Gılgamış’ın zulmünden kurtaran, NinSuna ile Şamhat. Kadın marifetinin, zekâsının, bilgeliğinin, inceliğinin destanı. Bugüne kadar bu gözle okuyana rastlamadım, ne yazık...

Ama bir kitap ekinde yakın zaman ilk kitapları anmak daha faydalı olsa gerek. Örneğin, Leyla Erbil’in ilk kitabı Hallaç. Yazarın “bilinçli eğinim” dediği yazı eylemiyle yollar açmış bir ilk kitap. Hallaç’ın yazıldığı yıllarda oluşsa da çıkması için 1968’i beklemiş olan Hasretinden Prangalar Eskittim kadar zamanın ruhuna denk bir ilk kitap var mı? O kadar şanslı değil ama belki Nâzım Hikmet’in Sekiz Yüz Otuz Beş Satır’ı başka bir örneği. O da zamanı sarsmış ilk kitaplardandır. “Büyük orkestra” demişti, Ahmet Haşim, biraz alkışla biraz dalgayla. Latife Tekin’in ilk kitabı Sevgili Arsız Ölüm de, tam yerinde, doğru gününde doğmuş yapıtlardan. Dirmit gibi bir karakterin göç selinden çıkıp zamanının binlerce kahramanından biri olmasının büyük öyküsü. Barbar bir dili vardır. Göçebeler gibi, her yerli için barbar.

Deneme yazınında Nurdan Gürbilek’in ilk kitabı Vitrinde Yaşamak da benim için unutulmazlardandır. Bu yapıt 12 Eylül ekonomi politiğinin bugüne doğru akışan toplumsal yaşamının yüzündeki naylon peçeyi kaldırabilmiş, gerçeği görünür kılabilmiş yapıtlarının öncülerindendir.

EMRAH POLAT

Metin Kaçan-Ağır Roman Gökçen Yılmaztürk-Aralık Roman Rıdvan Gecü-Sünepe Naze Nejla Yerlikaya-Günah Çalılıkları Müge Koçak-Yankı Gamze Efe-Yine de Bir Şansımız Olmalı

MESUT ÖRS

Taçlı Yazıcıoğlu-Hep Sondan Başlar Rana Erol-Gölgedeki Sırlar Hakan Gügercinoğlu-Kertenkelenin Gözü İrfan Saruhan-Herkesin Bir Hikâyesi Vardır Tuba Bozkurt-Kontrollü Patlama