Emeklilik hakkından vazgeçip toptan ödeme alabilir miyim?
Soru: İsteğe bağlı sigortalı olarak 7 yıldır ödeme yapılmış ancak 1 yıldır ödeme yapılmıyor. Emeklilik hakkından vazgeçip durdurmak istiyoruz. Şimdiye kadar yatırılan parayı geri almak gibi bir durum söz konusu mudur?
Yanıt: Sosyal Güvenlik Kurumu'na ödenen primlerin iade alınmasına toptan ödeme denmektedir. Bunun olabilmesi ise bazı koşullara bağlıdır. Yani her isteyen 'Ben emeklilik hakkımdan vazgeçiyorum' diyerek primlerin iadesini isteyemez. Konuya genel hatlarıyla değinelim ve kimlerin hangi koşulda Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan prim iadesi alabileceklerini açıklayalım.
YAŞLILIK TOPTAN ÖDEMESİ
a) Çalıştığı işten ayrılan veya işyerini kapatan,
b) Kanunda belirtilen yaş şartını (kadınlar için 58, erkekler için 60 yaş) doldurduğu halde malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalılara yapılır.
Bunun için, hizmet akdi ile çalışan sigortalılar ile ve kamu görevlilerinin çalıştığı işten ayrıldıktan, köy ve mahalle muhtarları ile kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan sigortalıların işyerini kapattıktan, sonra Gelir/Aylık/Ödenek Talep belgesi ile bağlı olduğu il müdürlüğüne başvurması gerekmektedir.
Kısa vadeli sigorta kolları (iş kazaları, meslek hastalıkları) ile genel sağlık sigortası primleri toptan ödeme yoluyla ödenmez. Sigortalının, varsa hizmet borçlanmaları ile isteğe bağlı sigorta primleri de ölüm ve yaşlılık toptan ödemelerine dahil edilir.
Primlerini iade alanların daha sonra tekrar emeklilik hakkı elde etmek istemeleri de mümkün. Ancak bu durumda iade aldıkları primleri kuruma güncelleme tutarları ile birlikte iade etmeleri gerekiyor.
YAŞLILIK TOPTAN ÖDEMESİNİN İHYASI
5510 Sayılı Kanun'a göre toptan ödeme yapılarak hizmetleri tasfiye edilmiş bulunanlardan, yeniden bu kanuna tabi olarak malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olanlar, yazılı olarak müracaat etmeleri halinde, aldıkları toptan ödemenin ödeme tarihi ile yazılı istek tarihi arasında geçen yıllar için her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan tutarı, tebliğ tarihini takip eden ayın sonuna kadar ödemeleri halinde, bu hizmetler ihya edilir.
Bu arada emekliliğe hak kazanmadan vefat eden sigortalının yakınlarının da toptan ödeme alabilmeleri mümkündür.
ÖLÜM TOPTAN ÖDEMESİ
Ölen sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanamaması durumunda, (ölen sigortalıya ilişkin koşulların gerçekleşmemesi) ölüm tarihi esas alınmak kaydıyla Kanuna göre hesaplanan ölüm toptan ödeme tutarı, sigortalının eşine, çocuklarına, ana ve babasına yine Kanunda belirtilen hisseler oranında paylaştırılır.
Ölüm toptan ödemesi yapılabilmesi için, hak sahiplerinin Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi ile bağlı olduğu il müdürlüğüne başvurması gerekmektedir.
Gelir/Aylık/Ödenek Talep belgesine malul çocuklar için sağlık kurulu raporu eklenmelidir.
Kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası primleri toptan ödeme yoluyla ödenmez. Sigortalının, varsa hizmet borçlanmaları ile isteğe bağlı sigorta primleri de ölüm ve yaşlılık toptan ödemelerine dahil edilir.
