Enerjimi emiyorsun
Tolga MIRMIRIK - @mirmirik
Günümüz şarlatanlarının yoğunluğu astroloji ve burçlarda olsa da çıkardıkları gürültüye bakılırsa ikincilik “enerji terapistlerinde” ve “şifacılarda”. Değişik isimler altında insanlara iyileştirici, ruhlarını temizleyici enerji seansları yaptıklarını iddia etmekteler ve alternatif tıp olarak kendilerini göstermekteler. Biyoenerji, enerji sağaltımı / terapisi, ruhsal şifa, terapik dokunuş, ya da enerji tıbbı gibi isimler pazarlanmaya son hız devam etmekte. Hele ki kuantum kelimesini de bilgi dağarcıklarına kattıklarından bu yana oldukça yaratıcı seans isimleri dolaşmakta sosyal medyada.
İnsanların ümitlerini, doğrulanamayan ve geçerliliği ispatlanamayan bu tür sözdebilim ile sömürmek ve bundan maddi kazanç sağlamak oldukça uzun zamandır hayatlarımızda. İnsanların doğal bir bedensel enerjisi olduğunu, bu enerjinin stresli ve fiziksel rahatsızlığı olan kişilerde negatife dönüştüğünü bunun da daha fazla rahatsızlıklara yol açtığını iddia etmektedirler. Bu negatif enerjinin vücuttan atılması ve kişinin iyileşebilmesi, ruhsal dinginliğine kavuşabilmesi için ise KDV’si içinde 1.000-250.000 TL arası paracığı şifacıya teslim etmeniz ve hemen her şarlatanlıkta olduğu gibi “tam olarak inanmanız ve kendinizi vermeniz” gerekmekte. Yoksa işe yaramamakta nedense. Neyse ki hemen hemen tüm sözdebilim alanlarında olduğu gibi bu tür iddiaları da deneye tabi tutmak ve çürütmek oldukça kolay. Tıpkı 1996’da henüz 9 yaşında olan Emily Rosa’nın yaptığı gibi.
EMILY ROSA
Emily Rosa 1996’da izlediği bir videoda “şifacıların” insan enerji alanlarını dokunmadan bile hissedebildiklerini, bu enerji alanlarındaki olası bozuklukları(!) düzeltebildiklerini, insanlara şifa dağıtabildiklerini izlemiş ve bunu merak ederek deneye tabi tutmak istemiştir. 9 yaşındayken bisikletle mahalle maçlarına gittiğimi ya da dokuztaş oynamak için mahalle arkadaşları ile boş arazilere doluştuğumuzu hatırlayınca oldukça verimli bir uğraşı tabi bu. Emily, bilim fuarı için bir hemşire olan annesinin desteği ile 21 sözde terapist/şifacı ile bir deney düzeneği kurmuş ve bu düzenek sayesinde şifacıların sadece bir yazı tura oyunundaki şans kadar isabetli olduğunu göstermiştir. Düzenek o kadar basittir ki daha sonra bilim insanları tarafından da takdir edilmiş ve zekice olduğu kabul edilmiştir.
DENEY
Bir masanın ortasına iki tarafın birbirini görmesini engelleyecek yüksekçe bir karton (kübik ofislerdeki masa ayırıcılar gibi düşünebilirsiniz), kartonun alt tarafında ellerin sığabileceği iki delik tüm testin yapılabilmesi için yetmekte. Emily masanın bir tarafında, teste tabi olan şifacı ise diğer tarafta oturuyor ve şifacı ellerini kartonun altından Emily’nin olduğu yere geçiriyor. Emily yazı tura atarak sonuca göre kendi elini şifacının sağ ya da sol elinin üstünde tutuyor ve sözde şifacının hangi elinden enerji aldığını bilmesini istiyor. Çok basit, çok zekice.
Emily daha sonra bir TV programında da aynı deneyi tekrarlıyor (PBS / Scientific American Frontiers). Daha önceki deneye katılan şifacılardan 7’si tekrar teste girmeyi kabul ediyor (diğerleri neden kabul etmemiş olabilir?). Böylece Emily Rosa toplamda 28 farklı test ve her testte 10 tekrardan (her şifacıya 10 şans veriliyor tahminleri için) 280 sonuç elde ediyor. Sonuçlar ise bu tür şarlatanlıklardan beklenecek şekilde. Siz ya da benim tamamen uydursak bile onlar kadar hatta daha başarılı olabileceğimiz sonuçlar ortaya çıkıyor. Emily’nin hangi elinin üstünde kendi elini tuttuğunu doğru tahmin etme oranı sadece %44 olarak belirleniyor. Sadece şans eseri bile olsa %95 güven derecesi ile bu oranın zaten +/-%6 sapma ile %50 olması gerekmekte. Bir madeni parayı 280 defa atsanız, %95 oranda 280 denemenin %44 ilâ %56’sı tura olacaktır. Alt sınırı tutturmuşlar neyse ki.
MAKALE VE SONUÇLAR
Elindeki bu sonuçlar ile 1998 Nisan ayında Emily deneyini JAMA (Journal of American Medical Association) isimli oldukça saygın ve hakem kontrollü dergide yayımlıyor. Bu sayede kendisi en genç makale yayımcısı ünvanını da alıyor ve Guinness Dünya Rekorları Kitabı’na giriyor. Makale yayımından sonra James Randi Eğitim Vakfı da Emily’yi $1.000 ile ödüllendiriyor. Tüm deneyinin sadece $10’a mal olması üstüne oldukça iyi ve verimli bir çalışma olduğu oldukça açık.
James Randi’nin, 1996’da benzer bir düzenek ile yapılacak testi geçebilecek olan kişiye $742.000 ödül vereceğini açıklamasına ve o dönemde neredeyse 4.000 kadar sözde şifacının enerji alanlarını hissedebildiğini iddia etmesine rağmen sadece bir kişi bu teste katılıyor ve tahmin edin ne oluyor. Evet, tabi ki testi geçemiyor. Bu ödül daha sonra 1 milyon dolara kadar çıkarılıyor ancak henüz iddia edildiği türden “enerji” hissedip de bu ödülü alabilmiş kimse yok. Ekonomimizin durumu ortada. Bizim şifacıların bu ödüle başvurup hemen usta yetenekleri ile parasal rahatlığa kavuşmalarının tam zamanı. İyi, sağlıklı ve şarlatanlara para kaptırmayacağınız haftalarınız olsun.
Ekler:
• A Close Look at Therapeutic Touch: https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/187390
• Emily Rosa: https://en.wikipedia.org/wiki/Emily_Rosa
• James Randi 1 Milyon Dolar Ödül: https://en.wikipedia.org/wiki/One_Million_Dollar_Paranormal_Challenge
