Hassas ilişkiler

Nilgün ÇELİK

Amerikalı yazar Megan Abbott’un Dönüş adlı romanı Eksik Parça Yayınları tarafından yayımlandı. Suç ve kadın temaları üzerine yazan Megan Abbott, bu romanında sadece suç ve kadın değil, aile, anne, kardeşlik temalarını da okurun aklına yerleştirdi. Zira “yerleştirdi” demekten çekinmiyorum çünkü yazar bu temaları yarattığı kurguda, olaylar ilerledikçe, kahramanlar belirdikçe okura adım adım sunuluyor. Bir çırpıda hiçbir karakteri tanımak mümkün olmazken, eserin en başında sunulan atmosferden bambaşka ruhla eserden ayrılıyorum.

Aile hepimiz için kutsaldır. Acımızı, öfkemizi gömerken aynı anda birlikte olmaya şükrettiğimiz bir alandır. Çoğu kez bağışlamaya hazırken en çok yaralandığımız yerdir. Sıradan bir anlatımla kara kutumuzun şekillendiği yegâne yer. Eser bu tanıma tıpa tıp uyuyor hiç kuşkusuz. Durant Ailesinin macerasını okuyan her okurun zaman zaman kendine dönerek en yakınında olanlarla romanın kahramanlarını ve hatta olayları kıyaslaması kaçınılmaz olabilir.

Marie ve Dara Durant, anne ve babalarını bir trafik kazasında kaybedince, Durant Bale Okulu’nu annelerinin bıraktığı yerden işletmeye devam ederler. Dara, çocukluk zamanlarında aileye katılan Charlie ile evlidir ve o ne kadar kararlı ve istikrarlıysa Marie de o denli kırılgan ve savruktur. Dara olayları unutmaya hazır ve güçlü, Marie olayların içinden çıkamayan ve düşündükçe o girdaba daha çok giren bir karakter. Birbirine benzemeyen iki kardeşin ortak dünyalarını, paylaşımlarını, zıtlıklarını Megan Abbott’un şiirsel diliyle okumak, okurlar için zevkli olacağı kanısındayım. Abbott, bu denli hassas ilişkileri, duyguyu merkezden uzaklaştırmadan, okura duygusal baskı yapmadan tüm gerçekçiliği ile sunuyor. Yazarın bu gerçekçiliği başarmasında kullandığı dil, üslup büyük bir yer etse de elbette yarattığı kurgudaki farklılık da bu başarıyı getiriyor. İki kardeş hayatın içinde yaşama dâhil olurken başlarına gelen her olayda, en öfkeli ya da en çaresiz anlarda anne ve babalarından gördüklerini duyduklarını hatırlayıp günlerine harmanlıyorlar. Böylece kurgu katmanlaşırken, okur olarak bu hatıraların onlar için zaman zaman kılavuzluk ve çoğu kere de travmalarının temeli olduğunu görebiliyorum. Bana kalırsa kitabı zenginleştiren ve diğerlerinden farklı kılan da tam olarak bu.

Dara, anlamıyor musun? Annemdi. Suçlu olan her zaman oydu.

Hayır, Marie, demek istemişti Dara. Onlardı. Her zaman hep o ikisiydi. (s,261)

Eserin merkezine oturan, kardeş ve aile ilişkilerini yeniden sorgulatan kurgunun dönüşüm noktası, kahramanı da müteahhit Derek’tir. Çok kez duyduğumuz ya da karşılaştığımız bir tip olan Derek, hassas bir çizgide sakin ilerleyen dengeleri altüst eder.  Eser, romanın tepe noktasındaki Derek’in aile ilişkilerindeki rolü için okunmaya değer.

Eseri diğer bir açıdan da incelemek mümkün. Durant kardeşler kendi içlerinde ve hayatlarına katılan yeni kişilerle (Marie’nin sevgilisi müteahhit Derek) yola devam ederken aynı zamanda yıl sonunda sergileyecekleri Fındıkkıran bale gösterisine hazırlanmaktalar. Fındıkkıran bale müziği, 1891 yılında Rus besteci Çaykovski tarafından bestelenmiştir.  Fındıkkıran E.T.A Hoffmann’ın Fındıkkıran ve Fareler Kralı öyküsünden esinlenerek, koreografik çalışmalarla yapılmıştır. Dönüş romanını Fındıkkıran bale gösterisiyle desteklemesi gösterinin içeriğinin romana bazı noktalarda paralel gitmesi yazarın kendi romanına bir göndermedir, bence. Romandaki olaylar ile Fındıkkıran masalında geçen olayların benzerliği sıkı okurları da etkileyecektir kanısındayım. Her iki anlatıda da kardeşlerin savaşı, toz pembe görünen dünyanın arkasındaki karanlık atmosfer ve güzel dünya özlemi vardır. Mutlu bir aile görünümünün arkasındaki bilinmezliklerin gün yüzüne travmalarla çıkması, sinsi bir karakterin - romanda Derek, Fındıkkıran bale gösterisinde Vaftiz Baba Drosselmeier’in olması da romanı, bu anlamda da ayrıca incelenebilir olduğu düşüncesindeyim.

Amerikalı yazar Megan Abbott’un herkesin kendinde bir şeyler bulacağını düşündüğüm Dönüş adlı romanı biz okurlara sunduğu için Eksik Parça Yayınları’na teşekkür ederim.