Hem dizi hem film
Fotoğraf: MUBI

Murat TIRPAN

Haftanın Önerisi 

Aşk, Mark ve Ölüm (Love, Deutschmarks and Death), Cem Kaya (MUBI)

En son “Motör Kopya Kültürü” adlı belgeseli ile hatırlayacağınız Cem Kaya'nın son belgesel filmi, "Aşk, Deutschmarks ve Ölüm" bu haftanın olmazsa olmazı. MUBI'de gösterime giren belgesel Almanya ve Türkiye arasında 1961'de imzalanan işçi anlaşmasının ardından yaşanan Türk göçmenlerin müzikal hayatlarına odaklanıyor ve Türk göçmenlerin yaşadığı zorluklara ve evlerinden uzakta hissettikleri özlemle başlıyor. Ancak Almanya'ya göçen Türkler, müzikleriyle yabancı bir ülkeye bir parça evlerini taşıyarak, kendi müzik kültürlerinden bağımsız bir müzik tarzı oluşturuyorlar.

Belgesel, 40 yıllık bir tarihi kapsayan geniş arşiv görüntüleri ve konuşmacılarla oluşturulan bir geleneksel anlatım tekniği kullanıyor ama özgün olan Kaya'nın tarzı. Bu tarz geleneksel belgesel yöntemlerini bir adım ileriye taşıyan dinamik ve ilgili çekici bir tarz. Konuşmacılar arasında, Yüksel Özkasap, Metin Türköz, Derdiyoklar ve Cem Karaca gibi Türk müzik camiasının ünlü isimleri yer alıyor. Elbette Cem Karaca'nın hikâyesi bizler için özel, oldukça ilgi çekici. Karaca, 1979'da Türkiye'den Almanya'ya göç ediyor ve 1987'ye kadar geri dönemiyor. Kendisi gibi birçok aydınla 1980 sonrası darbe hükümeti tarafından tutuklama kararı çıkartılan Karaca, babasının cenazesine bile katılamıyor ve oğlunu yıllarca göremiyor. Belgeselde onun dönüş anına dair ikonik görüntülerle de karşılaşıyoruz.

Üç bölümlük anlatının başlangıcına odaklanan Aşk, sonrasını anlatan Mark'tan sonra son kısımda 1990'ların başında doğan Alman-Türk hip-hop ve rap müziği ele alınıyor. Bu tarz müzik, başta ayrımcılığa karşı mücadele etmek için ortaya çıkmıştı. Fresh Familee, King Size Terror, Cartel ve Islamic Force gibi isimlerin öne çıktığı bu müzik türü, zamanla ciddi bir iş haline geldi.

Cem Kaya'nın belgeseli Almanya'daki Türk müziğine odaklanmış durumda ama aynı zamanda başarılı bir şekilde müzik, ekonomik ve sosyal dönüşümlerle bağlantılı olarak ele alınıyor. Almanya'daki Türk müzik sahnesinin bir iş haline gelmesi, büyük miktarlarda paraların döndüğü bir sektör haline gelmesi de belgeselin hem şaşırtıcı hem de öğretici yanlarından.

Aşk, Deutschmarks ve Ölüm temposuyla, yoğun arşiv çalışmasıyla, Kaya'nın çekici sinemasal üslubuyla izlenesi bir hikâye. Okuyucuya spoiler vermemek için yazamıyorum ama açılış ve özellikle finali de gayet sıradışı. Önerilir.

Haftanın Dikkat Çekeni

Liseli (Winter Boy), Christophe Honore (MUBI)

Christophe Honore'nin aile trajedisi olan ve yas sürecindeki bir gencin hikâyesini anlatan Winter Boy filmi bu haftaki diğer önerimiz. Winter Boy anlatım tekniklerinin karmaşıklığı, derin psikolojik analizi ve etkili sinema yapımıyla tanınan Christophe Honore'ın kaybedilen kişilerin eksikliğine uyum sağlama sürecini belgeleyen ve yasın anatomisini ele alan çarpıcı bir film.

Film, Lucas adlı genç bir adamın hikâyesini takip ediyor. Lucas, babasının ani ölümünden sonra yas sürecinin farklı evrelerini yaşarken, hayatının kontrolünü kaybetmiş ve kendi kimliğini keşfetme yolculuğuna çıkmış durumda. Ölüm sonrası çıkan karışık duyguların ve düşüncelerin ardından umut ve aşkı yeniden keşfetmek için mücadele eden Lucas'ın olgunlaşma süreci bu.

Filmin kış mevsiminde geçmesi, Lucas'ın yalnızlığı ve yalıtımı ile yasını bir araya getirerek, kayıpların getirdiği karanlığı vurguluyor. Filmin güçlü yanlarından biri, Honore'nin kullandığı anlatım teknikleri. Lucas, hikâyesini kendi ağzından anlatırken, iç dünyasını izleyiciye aktarıyor ve bu da filmi dokunaklı bir şekilde bölümlere ayırıyor. Lucas'ın yas sürecinde yaşadığı beş aşama özenle ve sempatiyle ele alınırken, burada yasın tipik bölümleriyle karşı karşıyayız. İlk başta inkarla başlayan süreç, sonra öfke, çaresizlik ve sonunda kabul ve bir tür barış haline kadar uzanıyor.

Winter Boy, sadece yas sürecini ele almıyor, aynı zamanda izleyicilere kayıplarla nasıl baş edileceğine dair bir ışık tutuyor. Kaybedilenlerin ardından umut arayanların hikâyesi bu... Hayata nasıl devam etmemiz gerektiğine dair bir hikâye.