Kaç yıllık kıdem esas alınacak?
Soru: 26 Nisan 2008 ilk sigorta girişim. Akabinde 2011 Ağustos’a kadar çalışmam yok. 2011 Agustos-2013 Şubat bir firmada çalışmam oldu. 2013 Şubattan beri de başka bir firmada çalışmaktayım. Bu çalışma hayatim neticesinde bugün istifa etsem kıdem tazminatı alabilir miyim? Alırsam kaç yıllık kıdem esas alınacak.
Cevap: Kıdem tazminatına hak kazanabilmek bakımından çalıştığınız sürenin dışında işten ayrılış sebebiniz de önem arz ediyor. Siz "istifa etsem" demişsiniz istifa kıdem tazminatına hak kazandıran bir isten ayrılma biçimi değildir. Yani işinizden kendi isteğinizle ayrılırsanız işverenin size kıdem tazminatı ödemek gibi bir zorunluluğu yoktur. Bunun dışında Kıdem tazminatına esas çalışma süresi hesap edilirken ayrı, ayrı çalıştığınız işyerlerindeki süreler dikkate alınmaz, sadece son çalıştığınız işyerindeki çalışma süreniz değerlendirilir. Ancak farklı çalıştığınız işyerleri aynı işverene ait işyerleri ise bu sürelerin birleştirilerek dikkate alınması mümkündür.
ASKERLİK BORÇLANMASI YAPMAYI DÜŞÜNÜYORUM
Soru: Borçlanma başlangıç ve bitiş tarihleriyle ilgili bir sorum var. Maksimum gün sayısı ile borçlanmak istiyorum. Askerlik bilgilerim şöyle:
Askerlik sevk tarihi: 31/03/2004
Terhis tarihi: 30/09/2004
1) Bu durumda 4A Askerlik Borçlanması Başvurusu yaparken
"Başlangıç Tarihi" olarak sevk tarihi olan 31/03/2004, "Bitiş Tarihi" olarak terhis tarihi olan 30/09/2004 mi yazmam gerekiyor?
2) Hatalı bir tarih girersem başvuru aşamasında SGK memurları kontrol yapıyor mu?
Yanlış bir ödeme yapmak istemiyorum.
3) Borçlanma ödemesi çalışanlar için vergiden düşülebiliyormuş.
Ödemeyi Aralık 2024'te yapmayı düşünüyorum.
Ödeme yaptığımda aralık bordrosu hazırlandığı için vergi indirimi diğer aya kalırsa sorun olur mu?
Yani çalıştığım iş yeri Ocak 2025'te vergiden düşmeye başlarsa sorun olur mu?
Cevap: Borçlanma yapacağınız dönemle ilgili başlangıç ve bitiş tarihleri zaten sevk ve terhis tarihlerinizdir. Yani burada kanımızca bir tereddüt yok. Diğer taraftan siz borçlanma ile kuruma toptan bir ödeme yapacaksınız. Dolayısı ile bu tutarın bir seferde vergi matrahınızdan düşülmesi mümkün değil doğal olarak aylara yayılacaktır. Yani ödeyeceğiniz tutar 2025 yılında da vergi matrahınızdan indirilmeye devam edileceğinden bir sorun olmayacaktır.
∗∗∗
VARDİYALAR 12 SAAT UYGULANIYOR
Soru: Bizler büyük bir şirkette çalışmaktayız. Çalıştığımız yer ağır sanayi olarak geçmektedir. Günde 12 saat üzerinden 1 hafta gece 1 hafta gündüz vardiya tutarak çalışıyoruz, fakat maaş bordrosu üzerinde 8 saat olarak gösterilmektedir ve bize hakkımız olan 4 saat fazla mesai ödenmemektedir. Ayrıca Pazar günleri iki vardiya çalıştığımız için 24 saat çalışarak vardiya değiştirmek zorunda kalıyoruz. Geçenlerde işten çıkartılan bir arkadaşımız geçmişe yönelik bütün haklarını almak için şirketi mahkemeye vererek günde 12 saat çalışıp hakkı olan günde 4 saat fazla mesai parasını alamadığını kanıtlamış, mahkemeyi kazanmış fakat şirket temyize gitti mahkeme yakında sonuçlanacak. Sizden öğrenmek istediğimiz, bizlerde çalışırken geçmişe yönelik haklarımız için mahkemeye başvurursak ne denli başarılı olabiliriz ve mahkemeye başvurduğumuz için şirket bizi işten atabilir mi? Ayrıca pazar günleri 24 saat çalıştığımız halde 20 saat mesai yazılmakta bu doğru mu? 1 saat mesai ücretimiz yüzde 100 olarak yani mesai ücretimiz ise hafta sonları ve bayram günleri 3.000.000 TL olarak verilmektedir, mesai oranları hafta sonları yüzde kaç bayram günleri yüzde kaç olmalıdır?
Cevap: Her şeyden önce vardiya çalışması yani yasadaki adıyla “postalar halinde işçi çalıştırma” uygulamasında 2 vardiya olmaz. En az 3 vardiya olmalıdır. Bu durumda zaten her vardiya 8 saat çalışacak ve ortaya fazla mesai gereği çıkmayacaktır. İşveren işçilik maliyetlerinden kaçınmak için sizi 12’şer saat çalıştırıyor. İşveren temyize gitse de Yargıtay işçinin lehinde karar verecektir. Ücret ve fazla mesai gibi haklar bakımından zaman aşımı süresi 5 yıldır. Yani işten ayrılma tarihinden itibaren 5 yıl süresince bu haklar için dava açabilmek mümkündür. Bir davada başarılı olabilmek sanırım biraz avukatınızla (İş Hukuku konusunda yetkin olmalı) ve elinizdeki kanıtlarla ilgili bir şey. Vardiyalı çalışmalarda hafta tatili herhangi bir gün olabilir. Bu nedenle pazardan kastınız hafta tatili yaptığınız gün ise hafta tatilinde çalıştırılan işçinin yevmiyesi 1,5 kat fazlası ile ödenmelidir. Diğer genel tatillerde ise (bayram vb.) işçiye 1 yevmiye fazla ödenir. Bir örnekle açıklayayım. İşçi bayram günü evde oturup çalışmazsa 1 yevmiye (günlük ücret) çalışmadan zaten alacaktır. Ancak çalıştırılırsa kendisine 1 yevmiye daha ödenecek böylece 2 yevmiye almış olacaktır. Yasada bunun dışında bir ödeme zorunluluğu yoktur. Bu uygulamada yüzde 100, yüzde 200 gibi yorumlara neden olmaktadır. İşverenin böyle bir ödeme zorunluluğu yoktur. Bu ancak sözleşmede bayram ve genel tatil ücretlerinin yüzde 100 veya daha fazla zamlı ödeneceğine ilişkin bir madde yer alması ile mümkündür.
