Komünistlerin başarısı gölgelenecek gibi değil

Serdar Paulo Erdost
Viyana

Salzburg Hıristiyan Demokrat Avusturya Halk Partisi (ÖVP) lideri ve eyalet valisi Wilfried Haslauer, pazar günkü seçimlerin hemen ardından olası koalisyon ortaklığı için “sondaj” görüşmelerine başladı. Haslauer, seçimin galibi Avusturya Komünist Partisi Plus (KPÖ) ile sondaj görüşmelerini reddetti. Haslauer, KPÖ’nün seçimden önce zaten hükümete girmek istemediğini neden olarak belirtti. Haslauer "Ayrıca, ideolojik açıdan dolayı benim için böyle bir şey söz konusu olmazdı" dedi. Haslauer, komünistlerin lideri Kay-Michael Dankl ile nezaketen bir konuşma yapacağını açıkladı.

İlk görüşme seçim sonucu sırasına göre radikal sağ Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ) ile. Bugün Avusturya Sosyal Demokrat Partisi (SPÖ), Perşembe günü de Yeşiller ile görüşülecek. Vali Haslauer dört beş hafta zarfında koalisyon hükümetinin kurulabileceğini hesaplıyor. Seçim sonuçlarına göre Salzburg’da üç hükümet olasılığı düşünülebilir. Bir ÖVP-FPÖ koalisyonu (36 sandalyeden 22’si ile güvenli), bir ÖVP-SPÖ koalisyonu (36 sandalyeden 19’u) ve ÖVP, SPÖ ve Yeşiller’den oluşan üç partili bir koalisyon (36 sandalyeden 22’si ile).

TARİHİ KAZANIM

Salzburg eyalet parlamentosu seçimlerinde komünistlerin tarihi başarısı kolayca gölgelenecek gibi değil. Avusturya Komünist Partisi plus (kısaca KPÖ) oylarını yüzde 11,26 yükselterek tüm seçim tahminlerini alt üst etti. Federal koalisyon hükümeti ortağı Hıristiyan Demokrat Avusturya Halk Partisi (ÖVP), yüzde 30,37 oy alarak 7,41 oy kaybıyla ağır bir yenilgiye uğrasa da birinci oldu. İkinci büyük güç sağ radikal “Özgürlük Partisi” (FPÖ). FPÖ oylarını yüzde 6,7 arttırarak yüzde 25,75’e ulaştı. Onları 2,16’lık oy kaybı ile Avusturya Sosyal Demokrat Partisi (SPÖ) yüzde 17,87 ile takip etti. Federal koalisyon hükümetinin küçük ortağı Yeşiller 1,11’lik oy kaybı ile yüzde 8,20 oy aldı. Liberal parti NEOS parlamentoya girmeyi başaramamıştı.

GENÇ DANKL ÖNDER

KPÖ liste başı adayı 34 yaşındaki Kay-Michael Dankl, 2018 seçimlerinde yüzde 0,4 oy alan partinin oy oranını yüzde 11,66’ye yükseltti. KPÖ, oy barajı yüzde 5 olan eyalette, yaklaşık yüzde on bir puanlık bir artışla seçimin asıl galibi oldu. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ilk kez komünistler Salzburg’da çift haneli bir sonuç elde ettiler.

2019’dan beri Salzburg kent belediye meclis üyesi olan Dankl özellikle konut sorununu programının odağına yerleştirerek oyları KPÖ’de toplamayı başardı. Parti temel olarak konut politikasında radikal bir reform çağrısında bulunuyor. KPÖ, uygun fiyatlı konutların savunucusu ve insanların yoksulluk veya sosyal dışlanma nedeniyle güvencesiz ve kabul edilemez konut koşullarında yaşamaya zorlanmasına karşı duruyor. 

Aynı programla komünistler güneydeki Graz kentinde de uzun zamandır başarılı bir grafik çizmekte. 2021’de KPÖ, Avusturya’nın ikinci büyük kenti Graz’da Hıristiyan Demokrat Avusturya Halk Partisi’ni (ÖVP) tahtan indirerek Belediye Başkanlığını kazanmıştı. 

BAŞARININ FORMÜLÜ

Otantik olmakla tanınan ve böylece seçmenlerin güvenini kazanan, aynı zamanda çok az bir seçim bütçesi ile komünistleri Salzburg eyaletinde başarıya götüren Dankl da Graz doğumlu. Güneydeki yoldaşlarını kolayca örnek alabilecek bir yakınlık bu. Dankl büyük bir özveri ile şehirde konut sıkıntısı olan herkesin yardımına koşuyor ve bu yolda Salzburg belediye meclisi üyesi olarak aldığı maaşının bir kısmını, şimdiye dek toplam yaklaşık 30.000 Avro, dar gelirlilere harcadı. 

Kişisel olarak özverili, insanlara dokunmasını bilen Kay-Michael Dankl, aynı zamanda zeki, kıvrak ve tabuları yıkmaktan çekinmeyen bir kişilik. Bu da onun başarısının iksiri. Ayrıca şirketlerin gücünü ve ekonomik çıkarlarını, halkın ve genelin lehine sınırlamaya kararlı olduğunu da gösteren bir politikacı.

SAĞCILARIN UYKUSU KAÇTI

Aslında KPÖ ülke genelinde çok düşük oy oranına sahip. 2019 Federal Parlamento seçimlerinde yüzde 0,7 oy alabilmişti. Fakat şu andaki pahalılık, enerji fiyatlarının inanılmaz artışı ve konut kiralarının tırmanışı KPÖ’yü 2024’te yapılacak Federal Parlamento seçimlerinde cazip kılmakta. Salzburg Komünistleri, ÖVP ve Yeşiller arasında 2020’de kurulan federal koalisyonun zayıflıklarını eyalet bazında çok iyi kullanabildi. Bu durum Federal Başbakan ve ÖVP Başkanı Karl Nehammer’in belli ki uykusunu kaçırmakta. Bu yüzden “insanların sorunlarını ciddiye almalıyız" diyor. Elbette arkasından gelen ‘bu politika nasıl olmalıdır’ sorusu ise hâlâ belirsiz. ÖVP’li başbakan şimdilik, radikal sağ ve solda popülist siyaset başarılı oldu, demekle yetiniyor. 

Şu anda 2024’deki federal parlamento seçimlerinde en ciddi rakip Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ). Son eyalet seçimlerinde hükümeti oluşturan ÖVP’nin eyaletlerdeki yenilgilerinde büyük bir payı olan FPÖ dikkate alınması gereken bir unsur. Salzburg seçimlerinde ÖVP’nin kaybettiği oylar radikal sağ parti FPÖ’ye aktı. FPÖ, göç kaosuna son verme, ÖVP-Yeşiller Corona diktatörlüğünün sonuçları ile yüzleşme ve fırlayan yaşam pahalılığı konularıyla iktidara yürümeye kararlı. “FPÖ’nün seçim başarısı aynı zamanda anavatan, özgürlük ve kişi güvenlik değerleri için de bir zaferdir" diyen FPÖ Aşağı Avusturya Başkanı Udo Landbauer’in sözleri radikal sağın militarist adımlarının çizmeli sesi. Kendini namuslu tanımlayan, yolsuzluğa karşı ve aynı zamanda hoş görüşü az, yabancı düşmanı, güveni eksik bir seçmen profili ve modernite kaybedenleri bu partinin tabanını oluşturmakta. 

Yeşiller federal koalisyon ortağı olduğu günden başlayarak, alışıla gelmiş muhalefet rolünü yürütemez durumda. Bu olgu, onların sürekli kan kaybetmesine yol açmakta. FPÖ eleştiri oklarını ağırlıklı olarak Yeşiller’e yöneltmekte. Bundan amaç, Yeşiller‘i koalisyon ortağı olarak içine sindiren ÖVP‘yi deşifre ederek hizaya getirmek. Bu stratejisinde başarılı olan FPÖ son anketlerde yüzde 28 - 29 oy oranı ile birinci parti durumunda. Şu andaki Federal hükümetin büyük kanadını oluşturan ÖVP de, ilk genel seçimlerden sonra FPÖ ile koalisyona artık yeşil ışık yakmakta.

DEMOKRATLAR ARAYIŞTA

Salzburg, Avusturya Sosyal Demokrat Parti (SPÖ) lideri Pamela Rendi Wagner‘in arka arkaya kaybettiği üçüncü seçim. Wagner pahalılık, enerji fiyatlarının artışı ve faşist olarak adlandırılan FPÖ’nün, ÖVP tarafından hükümet ortağı opsiyonu ile toplumda radikal sağı meşrulaştırma problematiğini tam kullanamadı. Wagner yenilginin hemen ardından yineleyerek SPÖ’nün ivedi olarak çekirdek programına geri dönmesi gerektiğini belirtti. Özgürlük, eşitlik, adalet ve dayanışma değerleri üzerinde, gelire uygun oturum, en iyi eğitim, yer küre ısısının korunması, iyi bir iş ve güvenlik kavramları yükselmekte. Fakat bunu gerçekleştirecek parti kadrolarının yokluğu da sosyal demokratların şu andaki en büyük sıkıntısı. Birleştirici gücü ve partinin koyduğu hedeflere emin yürüme konusunda Wagner’e karşı büyük şüphe beslenmekte. SPÖ parti liderini belirlemede umutla bir rol oynaması beklenen parti üyeleri arasındaki anket de Pazartesi başladı. 10 Mayıs’a kadar sürecek ankete katılacak parti üyesi sayısı 148.000. Parti Başkanı ise 3 Haziran’da yapılacak parti kongresinde belirlenecek.  

Oysaki Salzburg eyalet parlamentosu seçimleri ile aslında radikal sağın yükselmesine karşı KPÖ’nün duruşunun bir panzehri oluşturduğunun açıkça anlaşılmış olması gerekiyor.