Mahkemeye başvurduğumuz için şirket bizi işten atabilir mi?
Soru: Bizler büyük bir şirkette çalışmaktayız. Çalıştığımız yer ağır sanayi olarak geçmektedir. Günde 12 saat üzerinden 1 hafta gece 1 hafta gündüz vardiya tutarak çalışıyoruz, fakat maaş bordrosu üzerinde 8 saat olarak gösterilmektedir ve bize hakkımız olan 4 saat fazla mesai ödenmemektedir. Ayrıca Pazar günleri iki vardiya çalıştığımız için 24 saat çalışarak vardiya değiştirmek zorunda kalıyoruz. Geçenlerde işten çıkartılan bir arkadaşımız geçmişe yönelik bütün haklarını almak için şirketi mahkemeye vererek günde 12 saat çalışıp hakkı olan günde 4 saat fazla mesai parasını alamadığını kanıtlamış, mahkemeyi kazanmış fakat şirket temyize gitti mahkeme yakında sonuçlanacak. Sizden öğrenmek istediğimiz:
1- Bizler de çalışırken geçmişe yönelik haklarımız için mahkemeye başvurursak ne denli başarılı olabiliriz ve mahkemeye başvurduğumuz için şirket bizi işten atabilir mi?
2- Pazar günleri 24 saat çalıştığımız halde 20 saat mesai yazılmakta bu doğru mudur? Mesai oranları hafta sonları yüzde kaç bayram günleri yüzde kaç ödenmelidir?
Cevap: Her şeyden önce vardiya çalışması yani yasadaki adıyla “postalar halinde işçi çalıştırma” uygulamasında 2 vardiya olmaz. Bazı özellik arz eden işler dışında (Turizm, özel güvenlik, sağlık hizmeti ve petrol araştırma, arama ve sondaj faaliyetleri) en az 3 vardiya olmalıdır. Bu durumda zaten her vardiya 8 saat çalışacak ve ortaya fazla mesai gereği çıkmayacaktır. İşveren muhtemelen işçilik maliyetlerinden kaçınmak ve daha az personel çalıştırmak adına sizi 12’şer saat çalıştırıyor.
Sözünü ettiğiniz arkadaşınız bu durumu kanıtladığına göre işveren temyize gitse de Yargıtay işçinin lehinde karar verecek ve geriye dönük mesaileri faizi ile birlikte ödemek durumunda kalacaktır.
Ücret ve fazla mesai gibi haklar bakımından zaman aşımı süresi 5 yıldır. Yani işten ayrılma tarihinden itibaren 5 yıl süresince bu haklar için dava açabilmek mümkündür. İşverenin sizi dava açtığınız gerekçesiyle işten çıkartması geçersiz bir fesih anlamına gelir ve işe iade davası da açabilirsiniz.
Bir davada başarılı olabilmek elinizdeki argümanlarla (kanıtlarla) ilgili bir şey. Bunlar güçlü ise davayı kazanmak da o ölçüde mümkündür. Bu konuda size an iyi yolu bir hukukçu gösterecektir. Dolayısı ile dava süreci öncesinde bir avukatla görüşerek durumu değerlendirmeli ve birlikte hareket etmelisiniz.
HAFTA TATİLİ ÇALIŞMASI NASIL ÖDENİR?
Vardiyalı çalışmalarda hafta tatili Pazar günü olamayabilir haftanın herhangi bir günü de hafta tatili olabilir, bu nedenle pazardan kastınız hafta tatili yaptığınız gün ise hafta tatilinde çalıştırılan işçinin yevmiyesi 1,5 kat fazlası ile ödenmelidir.
ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİLLER NASIL ÖDENİR?
Diğer genel tatillerde ise (bayram vb.) işçiye 1 yevmiye fazla ödenir. Bu konuda kafalar çok karışıyor yanlış bilgilenmeler var bu nedenle bir örnekle açıklayayım; İşçi bayram günü evde oturup çalışmazsa 1 yevmiye çalışmadan zaten alacaktır. Ancak çalıştırılırsa kendisine 1 yevmiye daha ödenecek böylece 2 yevmiye almış olacaktır. Yasada bunun dışında bir ödeme zorunluluğu yoktur. Bu uygulamada %100, % 200 gibi yorumlara neden olmaktadır. İşverenin böyle bir ödeme zorunluluğu yoktur. Ancak sözleşme ya da toplu sözleşme ile ödemenin bu şekilde (yasanın üzerinde) yapılacağı kararlaştırılmış ise bu mümkündür.
