24 Haziran seçimleri sonrası haftalık yazılarımın üçüncüsü, 12 Temmuz 2018’de Meclis’teki ilk yazı idi. Beş yıl boyunca büyük çoğunluğu burada kaleme alındı.  BirGün’ün 20. Yılına denk düşeni, Meclis’teki son yazı.

Üniversite yıllarında haftalık makalelerimi, Avrupa merkezli farklı ülkelerden de yazıyordum: Barcelona’dan Paris’e, Tahran’dan Tunus’a, Atina’dan Kent’e, Newyork’tan Xi’an’a, ders için ve/ya bilimsel toplantı için bulunduğum mekanlardan (Nisan 2006-Şubat 2017).

KHK’zede olduktan sonra ise, Anayasa oylaması sürecinde çoğu kez “70 günde Anadolu turu” nda yazdım.

Ankara’da her günün yaklaşık üçte ikisini geçirdiğim TBMM’de ‘yasama mutfağı’ üzerine okuyucuları bilgilendirmeye çalıştım. Beş yıl boyunca bilgi paylaşımını görsel-işitsel iletişim kanalları yoluyla da çeşitlendirmeye çalıştım.

Üç yıla yayılan  Kovid-19 ortamında bile yasama çalışmalarına katkıda bulunabilmek için, 11 geceyi odamdaki kanepede geçirmeyi göze aldım.

Yasama etkinliklerim üç aşamalı oldu: komisyonlar, genel kurul (GK) ve Anayasa Mahkemesi (AYM).

KOMİSYONLAR

Uluslararası sözleşmeler (ve Bütçe görüşmeleri) bir yana, yasa önerileri için toplanan 139 Komisyon’un 74’üne katıldım. Çoğunda üyelere bilgi notu ilettim. CHP muhalefet şerhlerine katkıda bulunduğum komisyon raporu sayısı ise daha yüksek.

GENEL KURUL

Komisyonda kabul edilen hemen her yasa önerisinin genel kuruldaki sürecine katılmaya, izlemeye ve katkıda bulunmaya çalıştım. Yasaların Anayasa’ya uygunluğu ve toplum yararına nitelikli yasa olması yönünde -toplam 199 konuşma ile- sürekli çaba harcadım.

AYM BAŞVURUSU

Anayasa Mahkemesi’ne bugüne kadar CHP olarak yaptığımız 199  (KHK+kanun+CBK/Cumhurbaşkanlığı kararnamesi) başvuruya son şeklini verdim.

AYM, toplam 6 KHK üzerinde; 44 kanun ve 28 CBK üzerinde karar verdi.

Bunların 41’i İptal ve 31’i ret şeklinde sonuçlandı.

AYM’nin iptal kararı üzerine yeniden yasal düzenlemenin görüşüldüğü komisyonları kaçırmamaya çalıştım (zira, hiçbiri Anayasa Komisyonu’na görülmedi.)

BEŞ YILLIK BİLANÇO

27. yasama dönemi bilançosu kısaca şöyle:

-Tarihsel: 27. Dönem TBMM, yüzyıllar meclisi oldu: 1919, 1920, 1921 ve 1923.

-Nicelik: yasa: 171 uluslararası sözleşme, 86’sı torba, 53’ü tek konulu yasa. Toplam  140  CBK ise, ‘paralel yasama’ oluşturdu.

-Nitelik: yasama andının sıkça çiğnendiği, yasama belleğinin önemsenmediği ve yasama özeninin olmadığı 27. dönemde, AKP-MHP sayısal üstünlüğü, haklılık ölçütü oldu.

AMAÇ DEĞİL, ARAÇ

Katılım ve katkı tartışmaları veya Anayasa’ya aykırılık iddialarımı abartılı bulan AKP-MHP’li vekillere, “TBMM benim için amaç değil, hukuku ilerletme aracı; buna birlikte katkı sunalım. Partilerimiz farklı olsa da, anayasal andımız ortak” veya “çok çalışıyorsunuz, koşturuyorsunuz…” diyenlere, “sönümlendirdiğiniz demokrasiyi inşa etmek için…” şeklinde uyarı ve yanıtlarım oldu.

Mesai arkadaşlarım Özgür Baş, Emre Birden ve Ömer Can Agin, yasama etkinliklerime sürekli katkı sundu. Kuşkusuz, beş gündür ayıklamaya çalıştığım beş yıllık dosyaların oluşmasında her üçünün payı büyük, dağınıklık ise kendime.

AYRICALIKLAR VE LİYAKAT

Üniversitede iken şu görüşü savunurdum: ‘TBMM üyeleri, yasama sorumsuzluğu, yasama dokunulmazlığı ve akçasal yönden yurttaşlara göre ayrıcalıklı olmamalı’. Beş yıllık deneyimim bunu doğruladı. Seçmen ve seçilen eşitlendiği ölçüde, liyakat ilkesi pekişir. Ayrıcalıklar ise, nitelikli yasama ve liyakat arasındaki sıkı ilişkiyi gölgeleyici.

CHP-MSP/AKP-MHP

1974’te Ankara Hukuk’u bitirince göreve başladığım İçişleri Bakanlığı ve 2023’te son günlerimi geçirdiğim TBMM arasında İnönü Bulvarı var. O zaman, CHP-MSP güçbirliği hükümeti görevde idi; şimdi ise, hükümet yok, ama AKP-MHP koalisyonu var. Nereden nereye?

Yarım asır önce, İnönü Bulvarı’nın altında kamu görevine başlama heyecanı ve bugün üstünde temsili görevi bitirirken duyduğum hüzün arasındaki tam karşıtlıkta ölçüt, demokratik hukuk devleti; yoksa, yaşantımın en durağan ama en yoğun beş yılının sonuna gelmiş olmam değil.

Haliyle, en içten dileğim, 14 Mayıs seçimlerinin TBMM önünde sorumlu hükümetin var olduğu bir anayasal düzen inşa yolunu açması.

BİRGÜN’DE KAÇ YIL?

Kesintisiz ‘Birlikte’ köşesi yazıları, BirGün’den üç yaş küçük olsa da, söyleşi ve aralıklı yazılarla 20 yıldır birlikteyiz. Bu akşamki ‘Biz 19’u bitirdik!’ birlikteliğini kutluyor ve BirGün’ün demokrasi imecesine katkısını selamlıyorum.