Ödüllerden ödül beğen

Ülkemiz tiyatro şenlikleri/festivalleri açısından oldukça kısır. İKSV’nin düzenlediği İstanbul Tiyatro Festivali, Devlet Tiyatroları - Sabancı Vakfı işbirliği ile düzenlenen Adana Tiyatro Festivali, Kültür ve Turizm Bakanlığı Devlet Tiyatroları’nın Anadolu’nun çeşitli kentlerinde düzenlediği tematik festivaller (Trabzon’da Karadeniz, Bursa’da Balkan, Konya’da Türkçe tiyatro yapan ülkeler, Ankara’da çocuk tiyatrosu ve Antalya’da tarihi mekânlarda düzenlenen festivaller), Eskişehir Çocuk ve Gençlik Tiyatroları Festivali, İstanbul Kukla Festivali, TAKSAV’ın Ankara ve İzmir’de düzenlediği tiyatro festivalleri, İstanbul Doğaçlama Festivali, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Özdemir-Hülya Nutku Tiyatro Festivali ilk akla gelenler. Süreklilik arz eden ve adında uluslararası sözcüğünü taşıyan festivallerimiz bunlarla sınırlı yanılmıyorsam (İzmir’deki Kukla Festivali’ne belediye sahip çıkabilseydi o da bu listede yer alacaktı).

Ne yazık ki Devlet Tiyatrolarının düzenlediği festivaller, İstanbul Tiyatro Festivali, İstanbul Kukla Festivali ve Eskişehir Çocuk ve Gençlik Tiyatroları Festivali dışında ‘uluslararası’ sözcüğünün hakkını veren bir festivalden söz edemiyoruz. Bunun temel nedeni ekonomik koşullarımız elbette, ama biraz da motivasyon ve bilgi eksikliği olabilir mi? Bir zamanlar İstanbul Üniversitesi Talebe Birliği’nin düzenlediği Uluslararası Üniversitelerarası Gençlik Tiyatroları Festivali’ni anımsıyorum. Ne oyunlar izlemiştik o festivalde… Temel sorun para değilmiş demek ki…

FESTİVALLER VE ÖDÜLLER

Festivalleri önemsiyorum, çünkü dünyaya açılan bu pencereler genç kuşakların ufkunu genişletir, merakını kamçılar. Nitelikli tiyatro seyircisi yetiştiren birer okuldur festivaller. Bu yüzden uluslararası film ve tiyatro festivallerine sahip olmayan Avrupa kenti bulmak zordur. Elbette Fransa’nın Avignon, Birleşik Krallık’ın Edinburgh Festivalleri ile yarışamaz hiçbiri. Günümüz tiyatrosunun ustalarının yeni yapımlarının ilk gösterimlerinin yapıldığı, kamunun büyük bütçeleri ile gerçekleşen bu festivaller yerine model alabileceğimiz, yerel yönetimlerin desteğinde gerçekleşen Timişora, Sibiu, Cluj, Varna, Zagreb, Belgrad, Budapeşte, Prag, Atina, Marsilya, Nancy, Montpellier, Liége, Maribor, Saraybosna, Tiflis, Erivan gibi kentlerin tiyatro festivalleri var. Dünya tiyatrosunu takip eden festival yöneticilerine sahip, dostlar alışverişte görsün, bizim de festivalimiz olsun tarzından habersiz, kentin yaratıcı potansiyelini besleyen festivaller… Kimi ödüller de veriyor, kimi ise ödülsüz.

Bizde ise, zor işlere girişmek yerine, ödül verip adını duyurmayı seçen çok sayıda kuruluş, yayın organının düzenlediği etkinlikler çoğunlukta. Yalnızca tiyatro değil, diğer sanat alanları için de geçerli bu dediklerim. Dünyadan kopuk, birbirimizi ödüllendirerek geçinip gidiyoruz... Elbette, Afife, Sadri Alışık ve TED (Tiyatro Eleştirmenleri Derneği) ödülleri gibi kurumsallaşmış birkaç organizasyonu, Ekin Yazın Dostları, İsmet Küntay, Direklerarası Ödülleri gibi iyi niyetli değerlendirmeleri kastetmiyorum.  Ayakta kalabilmek adına destek aldığı tüm kuruluşlara ödül dağıtanları da anlıyorum. Ama ödül sayısında biraz daha tasarruflu olmalarını önermek isterim. En azından ödül kazanan değerli sanatçılara saygı gereği...

MEVSİMİNİN EN İYİLERİ

Geride bıraktığımız tiyatro mevsiminin yapımlarının ve sanatçılarının değerlendirildiği, Yapı Kredi sponsorluğunda gerçekleştirilen 26. Afife Jale Tiyatro Ödülleri’nde En İyi Oyun olarak İzmit Şehir Tiyatrosu’nun “Yaşamak mı Yoksa Ölmek mi?” seçilirken, oyun aynı zamanda En Başarılı Sahne Tasarımı ve En Başarılı Giysi Tasarımı ödüllerini kazandı. Yılın En Başarılı Kadın Oyuncusu, Oyun Atölyesi’nin “Kel Diva” oyunundaki rolüyle Zuhal Olcay, Erkek Oyuncusu da Dolkun Production’ın “Çirkin” oyunuyla Onur Berk Arslanoğlu oldu. En Başarılı Yönetmen Tiyatro Adam’ın “39 Buçuk Basamak” oyunuyla Oğuz Utku Güneş seçildi. Tatbikat Sahnesi “Otomatik Portakal” oyunu da En Başarılı Sahne Müziği ve En Başarılı Işık Tasarımı ödüllerinin sahibi oldu.  Yardımcı Kadın Oyuncu dalında İstos Sahne’nin ”Büyük Zarifi Apartmanı” ile Çağdaş Ekin Şişman, Yardımcı Erkek Oyuncu dalında, TiyatroOPS’nin ”Şakşakçılar”ı ile Erkan Baylav seçilirken, En Başarılı Hareket Düzeni dalında Studio Oyuncuları’nın “On Adımda Unutmak”ı ile Şahika Tekand ödüllendirildi.

25. Sadri Alışık Tiyatro Oyunculuk Ödüllerinde, Oyun Atölyesi’nin “Kızlar ve Oğlanlar” adlı oyunuyla Özlem Zeynep Dinsel En Başarılı Kadın Oyuncu, D22’nin “Uykusuz Bir Rüya, Salim” adlı oyunuyla Berkay Ateş En Başarılı Erkek Oyuncu, BA-Tiyatro & H6ACT’in “Annemden Kalan Gül Ağacı Masanın Üzerinde Çaydanlık Beyaz Bir İz Bıraktı” oyunundaki rolüyle Ayşe Lebriz Berkem Yardımcı Rolde En Başarılı Kadın Oyuncu, Moda Sahnesi’nin “Othello” oyunu ile Ahmet Saka Yardımcı Rolde En Başarılı Erkek Oyuncu seçildi. Komedi, Kara Komedi, Müzikli Oyun ya da Müzikal dalındaki ödülleri ise, Tiyatro Mitos’un “Yan Rol” oyunuyla Merve Polat, “Çirkin” oyunuyla Onur Berk Arslanoğlu, İBŞT’nın “Fosforlu Cevriye” oyunu ile Yağmur Damcıoğlu, İstanbul DT’nın “Bence Katil Öldürdü” oyunu ile Rojhat Özsoy kazandı.

Ekin Yazın Dostları Yılın Oyunu olarak İBB Şehir Tiyatroları’nda Orhan Alkaya’nın rejisiyle sahnelenen “Bir Halk Düşmanı” seçilirken, Yılın Kadın Oyuncusu ödülü İBB Şehir Tiyatroları’nın “Sivrisinekler” oyunuyla Senan Kara’nın, Yılın Erkek Oyuncusu ödülü İBB Şehir Tiyatroları’nın “Uçurtmanın Kuyruğu” oyunuyla Gün Koper’in oldu. İsmet Küntay Tiyatro Ödüllerinde “Yaşamak mı Yoksa Ölmek mi?” İstanbul Şehir Tiyatroları’na mal edilmiş nedense. Işık Yenersu ve Murat Karasu Emek Ödüllerine değer görülürken, Hayati Asılyazıcı Özel Ödülü Ayşe Emel Mesci’nin olmuş. Direklerarası Tiyatro Ödüllerinde Das Das’ın “Titus Kompleks”i ve 484 Urban Garden’ın “Saatleri Ayarlama Enstitüsü” En İyi Prodüksiyonlar olarak belirlenmiş, ama Özgün Yeni Oyun, Yenilikçi Tiyatro, Tableau Oyun, Ensembl, Absürt Oyun, Müzikal, Müzikli Oyun, Müzikal Komedi, Komedi Oyunu kategorileri ile nerdeyse ödülsüz oyun kalmaması hedeflenmiş! Oyuncu seçimlerinde de benzer bir yaklaşım var: Büyük Salon - Küçük Salon Erkek ve Kadın Oyuncuları gibi…

Yeni Tiyatro Dergisi, Yılın Oyunu olarak İBB Şehir Tiyatroları’nın “Savaş ve Barış”ını, En İyi Kadın Oyuncu dalında “Kel Diva” ile Zuhal Olcay’ı, En İyi Erkek Oyuncu (Komedi) dalında Engin Günaydın’ı, Yılın Oyuncusu dalında Emek Tiyatrosu’nun “Ölümün Tersi Arzudur” oyunu ile Engin Alkan’ı seçti. Yılın Onur Ödülleri ise Göksel Kortay ile Rutkay Aziz’in oldu. Bu ödül listelerinde İBB’nin en başarılı yapımlarından “Godot Geldi”nin yer almamasının nedeni yönetmen Ragıp Yavuz’un herhangi bir ödüle aday olmak istemediğini belirtmesi olsa gerek. Afife Jale ödüllerinde bu yıl başvuruların tiyatrolar tarafından yapılması doğru bir yaklaşım, ama sanatçıların da adaylığı kabul edip etmemeleri kendi tasarrufları olmalı.

İstanbul’da İBB Şehir Tiyatroları’nın Kadınlar Birliği ortaklığındaki 28. Bedia Muvahhit Tiyatro Ödülü İBŞT’da Yiğit Sertdemir’in yönettiği “Cadı Kazanı”ndaki rolüyle Selen Nur Sarıyar’a verilirken, İzmir’de Sahne Tozu Tiyatrosu’nun düzenlediği 12. Bedia Ödüllerinde ve Ege Tiyatrolar Birliği’nin Özdemir Nutku Ödüllerinde İzmir DT’nun üç oyunu (Fareler ve İnsanlar, Hamlet ve Martı), İzmir Şehir Tiyatroları’nın üç oyunu (Yücel Erten’in yönettiği “Deli Dumrul”, Orhan Alkaya’nın yönettiği “Yolcu”, Bahadır Buyruk’un yönettiği “Helikopter”) ve Bornova Şehir Tiyatrosu’nın “39 Buçuk Basamak”ı ödülleri paylaştı. Ege Tiyatrolar Birliği’nin ödüllerinde ödenekli ve ödeneksiz tiyatroların ayrı kategorilerde değerlendirilmesi olumlu bir gelişmeydi. Ödüllendirmeler, ölçütleri tartışmaya açık olmadığı sürece, festivaller kadar önemli ve değerlidir. Çünkü “Marifet İltifata tabidir!”…