Eğer raporlar ve mektuplar doğruysa ve bu vaka meteorit düşmesiyle oluştuysa resmî kaynaklarda kaydedilmiş en eski ve ölümle sonuçlanan meteorit düşmesi vakası Osmanlı döneminde gerçekleşmiştir.

Osmanlı’da bir meteor felaketi

Dünya’ya meteor düşmesi (daha doğrusu meteorit düşmesi) pek sıra dışı bir olay değildir. Bir insanın üzerine meteorit düşmesi ise sıra dışı bir olaydır. Ne var ki bugüne kadar raporlanan ölümlü meteor kazaları oldukça güvensiz kaynaklara dayanmaktadır. Örneğin popüler bir vaka olarak, 6 Şubat 2016’da Hindistan’da öğlen yemeği sırasında dışarıda yüzünü yıkamakta olan bir otobüs şoförünün üzerine meteorit düşerek öldüğü iddia edilmiştir ve bu, haber kaynaklarında "bilinen tarihte meteorit nedeniyle ilk ölüm" olarak geçmiştir. Ancak NASA tarafından yapılan incelemeler, yer kaynaklı bir patlamanın daha olası olduğunu bulmuştur.


Benzer şekilde, 2013 yılında Rusya’nın Chelyabinsk bölgesinde yaşanan bir meteor patlaması sonucu 1600’den fazla kişi yaralanmıştır; fakat bu yaralanmaların hiçbirinde doğrudan bir meteorit teması tespit edilememiştir. Yaralanmaların hepsi, kişilerin bulunduğu binalardaki camların basınç dalgası dolayısıyla patlamasıyla oluşan kesikler veya düşme sonucu yaşanan travmalardı. Alabama’da, Yugoslavya’da, Siberya’da yine ölüm ve yaralanma raporlanmış ve kısmen kabul edilmiştir.

NASA’nın yayımladığı makale 24 Şubat 2020’de Meteoritics & Planetary Science dergisinde Ege Üniversitesi Fizik Bölümü’nden Ozan Ünsalan, Trakya Üniversitesi Tarih Bölümü’nden Altay Bayatlı ve hem SETI Enstitüsü hem de NASA Ames Araştırma Merkezi’nden Peter Jenniskens tarafından yayınlanan bir makalede, resmi kayıtlara geçmiş tarihteki ilk ölümlü meteorit vakasının Osmanlı Devleti topraklarında, 22 Ağustos 1888 Çarşamba günü, saat 20.30 sıralarında yaşandığı gösterilmektedir.

Dijital ortama aktarılan ve 60 milyondan fazla dokümanı barındıran T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı bünyesindeki Osmanlı Arşivleri’nden elde edilen 3 mektup, o gün yaşananları anlatmaktadır. Bu mektuplardan ilki, olayın yaşandığı yer olan ve o zamanlar Osmanlı Devleti topraklarında yer alan Musul (Irak) Valisi Faik Mustafa Bey, dönemin İçişleri Bakanlığı konumundaki Dahiliye Nezareti’ne şöyle yazmaktadır:

“(...) Ağustosun onuncu Perşembe günü saat sekiz buçuk raddelerinde Süleymaniye’nin Serçinar garbi nahiyesinde vakî Çişane nam karyesinin zeylinde ve ahram şeklinde kâin tepe üzerinde bir şu’le hâsıl olarak mevad-ı turabiye ve haceriye-yi ihrak ile beraber havaya suud eden buhar Süleymaniye’nin şark cihetinde kâin Dilaver karyesi cihetine giderek iş bu karyenin dahi bir tepeye istinadı bulunması hasebiyle bu tepenin altında bulunan iki nefer âdemden birisine ziyadece tesir edip telef eyledigi gibi diğerinin hala esir fraş bulunduğu ve Gülambar kazasında vaki’ Horilmar nam karyede dahi böyle bir hal vuk’uuyla karye derununda ve etrafı erbaasında yağmur yağarcasına on dakika mikdarı taşlar yağdığı ve orada nüfusca hamdolsun bir güne mazarratı olmamış ise de taşların tesadüf ettiği besatin ve mezruata hasar-ı külli irad ettiği ve mezkûr taşlardan numune alarak bir parçasının gönderdiği Süleymaniye mutasarrıflığından ba-tahrirat işar olunmuş ve mezkûr numune manzur ali nezareti penahları buyrulmak üzere postaya teslimen takdim kılınmış olmakla ol babda ve her halde emri ferman hazreti menlehul emre gider.”

Bu olay Gregoryen takvimde 22 Ağustos 1888’e denk gelmektedir. Meteorit, Gülambar civarında atmosfere giriş yapmış, sonrasında muhtemelen parçalanarak 67 kilometre uzaktaki Serçinar bölgesindeki (35° 35’ 2.80" Kuzey, 45° 23’ 6.69" Doğu) tepelere yağmıştır. Bu sırada 1 kişiyi öldürmüş, 1 kişiyi felç etmiş ve tarlalara zarar vermiştir. Daha sonra Sadrazam’ın incelemeyle kaleme aldığı rapor 2. Abdülhamit’e ulaştırıldı.

Ne yazık ki Sultan 2. Abdülhamit’in bu olaya cevabı veya aldığı karara dair herhangi bir belgeye henüz ulaşılamamıştır. Benzer şekilde, toplandığı söylenen meteorit numunelerine dair de herhangi bir bulguya henüz ulaşılamamıştır. Eğer gerçekten meteorit düşmesi ise bu vaka, resmî kaynaklarda kaydedilmiş en eski tarihli ve ölümle sonuçlanan meteorit düşmesi vakası olarak tarihe geçmektedir.

https://evrimagaci.org/osmanlida-bir-meteor-felaketi-tarihin-resmi-kayitlara-gecen-ilk-olumlu-meteorit-kazasi-osmanli-topraklarinda-yasandi-11114 adresinden kısaltılarak alınmıştır.