Seçimin galibi Fin solu daha cesur olacak
Çağrı YALGIN* / Helsinki
Avrupa Parlamentosu (AP) son seçimlerde sağa kaydı. Ancak Kuzey Avrupa'daki aşırı sağ partiler bekledikleri büyük çıkışı yakalayamadı. Finlandiya'da milletvekili sayısınca hem ülkenin hem de sağ koalisyonun ikinci büyük partisi olan Gerçek Finler (PS), seçim akşamı birden bire kendini altıncı sırada buldu ve bir AP milletvekili ile yetinmek zorunda kaldı. Hiçbir anketin öngöremediği bu çöküş, partinin seçmeninin oldum olası AB'ye soğuk olduğu için sandığa gitmemesine bağlandı. Ancak partinin koalisyonda seçim vaatlerinden başka bir siyaset izlemesinin de katkısı muhakkak var.
2023 Nisanı’ndaki genel seçimleri, merkez sağ Ulusal Birlik partisi (Kokoomus), borçlanmayı yavaşlatmak amacıyla sosyal harcamaları kısmak, vergileri düşürmek ve sendikal hakları azaltmak vaatleriyle kazanmıştı. Göçmenlik yasalarını sıkılaştırmak karşılığında bu politikaları kabul eden PS ve iki küçük partiyle koalisyon kurdu. Koalisyon ilk yılında, özellikle dar gelirliyi hedef alan birçok kesintiyi hayata geçirdi. Yüksek gelirlilerin vergi oranları ise düşürüldü. Kamu sağlık kurumlarının bütçeleri daraltılırken özel kurumlardaki muayenelere devlet desteği getirildi. Öğrencilerin 18 yaşına girdiği yıldaki kitap masraflarını kendi karşılaması kararı alınarak ücretsiz eğitimde ilk gedik açıldı. İcraatten memnun, disiplinli Kokoomus seçmeni, partisini AP seçimlerinde yine birinciliğe taşıdı.
SAĞ GÖSTERİP SOL VURANLAR
PS ise “kesinti yok” vaadiyle oy topladığı halde koalisyonun malî çizgisine büyük bir hevesle sarıldı. PS lideri Riikka Purra, gözünü kırpmadan kesinti yapan, sert maliye bakanı imajını, elinde makasla gülerek poz verecek kadar ileri götürdü. PS seçmeninin sandığa kadar zahmet etmemesinde, Kokoomus’un bile mecburiyetle açıkladığı kesintileri PS’nin bu kadar göstere göstere yapmasının muhakkak payı var. Nitekim kamu yayıncısı Yle’nin görüştüğü PS seçmenleri ve parti yöneticilerinin verdiği izlenim de bu yönde.
Seçimin diğer büyük sürprizi olan Sol Birlik’in başarısı da bu kesintilerle açıklanabilir. Solun ana partisi sosyaldemokrat SDP’nin yeni lideri Antti Lindtman'ın performansı, Sol Birlik lideri ve önceki eğitim bakanı Li Andersson’un çok gerisinde kaldı. Üstelik Andersson geçen yıl cumhurbaşkanı adayı olarak geniş kitlelere ulaştı. Hükümetin malî politikalarına karşı en duyulur ses haline geldi. Kişisel desteği partisininkinin de önüne geçen Andersson, AP seçimlerinde her yedi seçmenden birinin oyunu almayı başardı. (Finlandiya'da oy partiye değil, adaya veriliyor. Adayın oyu partisinin hanesine de yazılıyor.) Böylece Sol Birlik %17,3 ile kuruluşundan beri en yüksek oy oranını yakalayarak ikinci parti haline geldi. Parti, 1990 yılında Finlandiya Komünist Partisi ve ondan ayrılmış fraksiyonların birleşmesiyle meydana gelmişti. Ülkede erken genel seçim beklenmiyor. Ancak sol muhalefetin artık çok daha cesaret bulacağı, sağ koalisyonun kazananları ve kaybedenleri arasında yeni dengeler aranacağı kesin.
* Yeşiller partisi üyesi
