Google Play Store
App Store

Zemindeki çizgilere basmamaya çalışan ve haliyle yürümekte zorlanan bir bireye obsesif kompulsif bozukluk tanısı konulacağından hiç şüphe yok. Bu takıntılı davranış, normal bir bireyin yasaları ve kuralları çiğnememek için gösterdiği normal davranışın karikatürü gibidir. Karikatür, normalleştirilmiş, sorgusuz sualsiz kabul edilen bir davranışı görünür kılar, dolayısıyla sorgulanabilir hale getirir.  Umberto Eco uzamsal sınırları bir Latin saplantısı olarak tanımlar ve bu saplantının kökenini Roma’nın kuruluş efsanesine dayandırır. “Romulus bir sınır çizgisi çeker ve bu çizgiye riayet etmeyen kardeşini öldürür.” Sınırlar yerleşiklerin eseridir, sınırlara riayet etmek uygar olmanın göstergesidir. “Eğer sınırlar tanınmazsa civitas diye bir şey var olamaz” (Eco). Yerleşiklerin kuruluş efsanelerinde olaylar erkekler arasında geçer. Benzer efsaneye tek tanrılı dinlerde de rastlanır. Tarımla uğraşan yerleşik Kabil, çobanlık yapan göçebe kardeşi Habil’i kıskanır ve öldürür. Bunun üzerine tanrı Kabil’i cehennem azabıyla cezalandırır. Cehennem, yerleşik hayattır. Sınırlar bedenini ve zihnini kısıtlamaktadır, ne kadar çok yerleşirse cehennemin azabını o kadar çok duyumsayacaktır. Nomos hem yasayı, hem de yasaların tanımladığı mülkiyetin sınırları gösterir. Sınır namus demektir, namus patriyarkal düzenin devam etmesinin garantisidir. Sınırları ihlal etmek, erkeğin namusuna halel getirmektir, yasadışı bir eylemdir, ciddi sonuçları vardır. Patriyarkal bir devlette namus devlet meselesidir.

GÖRÜNMEZ ÇİZGİLER

Demokratik bir devlette yasaların yasa koyucu da dahil herkesi bağlaması beklenir. Fakat sınırları aşmak, hükümranlığının sınırlarını genişletmek yasa koyucunun doğasında vardır. Sezar diye biri çıkar, yasak olmasına rağmen Rubicon nehrini geçer, Roma’yı ele geçirir ve diktatörlüğünü (dictator perpetuus) ilan eder. “Bir kez sınırını aşan için artık sınır diye bir şey yoktur” (Epiktetos). Ve aşacak sınır kalmadığında tanrı-kral unvanıyla onurlandırılır. Ve bu esnada, çizgilerle parsel parsel bölünmüş yeryüzünde yürümek giderek zorlaşmaktadır; yasaları çiğnememeleri gerekir, aksi takdirde başları belaya girecektir. Yeryüzündekiler şaşkındır, zira yasalar hızla değişmekte, biraz önce yasal olan bir şey, çok geçmeden yasadışı ilan edilmektedir. Ve artık hiç kimse yasaları bilmez. “Yasalarımız bilinmez herkesçe, bizi yöneten o küçük soylular grubunun elinde bir sırdır” (Kafka). Hiçbir şey yapmasanız bile hareket etmeniz, eyleme geçmeniz başınızın belaya girmesi için yeterli. Yasalar eylemi suç, eylemciyi ise suçlu olarak tanımlamaktadır. “Benim bu yasadan haberim yok, her halde bu yasa yalnızca sizin kafanızda var” demek de Joseph K.’yı kurtaramaz (Kafka, Dava). Yasa, diktatörün kafasının içindedir. Diktatör kentin sokaklarını, sadece kendisinin görebildiği görünmez çizgilerle donatmıştır. Sakın sokakta yürümeye kalkışmayın, farkına varmadan bir yasayı çiğnemiş olabilirsiniz. “Halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçu”ndan yargılanabilirsiniz.

SAVUNMA HATTI

Yasa koyucunun bizzat yasa olduğu bir toplumda yasaların izin verdiği ölçüde muhalefet yapmaya kalkışanlar da vardır elbet. Sokaklarda yürümekten korkanlar, tüm umutlarını muhalefete bağlamışlardır. Fakat muhalefet zemindeki çizgilere basmamaya özen gösteren takıntılı bir bireyin tüm özelliklerini sergilemektedir. Diktatör durmadan kendi sınırlarını ihlal edip yasanın dışına çıkarken muhalefet diktatörün görünmez çizgilerle donattığı bir zeminde hareket etmektedir. Diktatör için yasal çizgi, kendi varlığını genişletip kalıcı kılmak için aşılması gereken bir sınırken, muhalefet için yasal çizgi varlığını savunacağı hattır. Diktatör sınırları aşıp hayatın tüm alanlarını fethederken muhalefet için savunma hattı giderek daralmaktadır. Şu soruyu pekâlâ sorabiliriz: Diktatör yasaları durmadan bozup yeniden biçimlendirirken muhalefet neden yasaları çiğnememeye özen gösterir?

“Romulus bir sınır çizgisi çeker ve bu çizgiye riayet etmeyen kardeşini öldürür.” Muhalefet diktatörün akıllanmış kardeşidir, hayatta kalmanın sınırlara riayet etmeye bağlı olduğunu öğrenmiştir. Merak etmeyin, sınırları aşıp hazlarınızı yaşayacağınız faaliyetler de tasarlanmıştır. Diktatör, sınırsız pizza ve sınırsız içecek konseptiyle hizmetinizdedir. Hayatın tadını çıkarın!