Google Play Store
App Store

Bu yıl dünyanın farklı yerlerinde gerçekleşen seçimlerde sol, neoliberal kemer sıkma politikalarına karşı programlarda ortaklaşıyor. Fransa’da dün yapılan seçimlerin ilk turunda sol alternatif olarak öne çıkan Yeni Halk Cephesi, yüzde 28,5’lik bir oyla ikinci sırada yer aldı. Her ne kadar iktidar olacak bir oy oranına ilk turda ulaşamamış olsa da Yeni Halk Cephesi’nin oy oranını başarı olarak nitelemek mümkün. Bunun arkasında şüphesiz ki toplumun acil sorunlarına eğilen bir mücadele programı oluşturması yatıyor. “İlk 15 gün” [1] başlıklı programın eksenini acil toplumsal ihtiyaçlar, iklim krizi, kamu hizmetlerinin yeniden yapılandırılması ve Fransa’da ve tüm dünyada barış oluşturuyor. Benzer bir izlek İngiltere’de Tory’lere karşı sol adayların taleplerinde de öne çıkıyor. Daha spesifik olarak ücretsiz okul yemeği, temel hizmetlerin yeniden kamulaştırılması, Filistin için ateşkes, işçi haklarının güçlendirilmesi gibi başlıklar solun mücadele çerçevesini oluşturuyor.

Tüm bunların ülkemiz için de acil olduğunu söylememiz mümkün. Örneğin, geçtiğimiz hafta elektrik tarifelerine mesken abonelikleri için yüzde 38, tarımsal üretim için yüzde 30 olarak yapılan zamları da düşünce, hem bu zammın geri alınması için hem de daha geniş anlamda özelleştirme politikalarına karşı bir mücadele cephesi oluşturmanın aciliyeti kendini gösteriyor. Zaten zar zor ödenen faturalar bu zamla katlanacak ve toplumun geniş kesimlerini ciddi bir ekonomik sıkıntıya sokacak. Bu nedenle sosyal medyada bireysel itirazlarla yetinmemeli ve zammın geri çekilmesinin ötesine geçmeliyiz.

∗∗∗

Önceki hafta Diyarbakır’ın Çınar ilçesiyle Mardin’in Mazıdağı ilçesi arasında gerçekleşen yangın zammın geri çekilmesinin neden tek başına yeterli olmayacağını gösteren bir örnek. 15 kişi yaşamını yitirmiş, yüzlerce hayvan yanarak can vermişti. Her ne kadar Diyarbakır Valiliği “anız yangını” diyerek geçiştirmeye çalıştıysa da Elektrik Mühendisleri Odası Diyarbakır Şubesi’nin raporuna göre yangın bölgesi ekili alandı ve anız yoktu. Daha da önemlisi elektrik hatların geçtiği güzergâhlarda yangına karşı bir önlem alınmamıştı. Dolayısıyla gözler DEDAŞ’a ve iktidarın özelleştirme politikalarına çevrildi.

Geçen sene de Viranşehir’de çiftçiler elektrik ve su verilmediği için protesto gerçekleştirmiş ve gözaltına alınmışlardı. O zaman da yazmıştık, kesintinin sebebi ödenemeyen borçlardı. Çiftçinin borç ödemek için ürününü hasat etmesi gerekiyordu ancak su kesintisi nedeniyle toprakları da susuz kalmıştı. Özelleştirilmiş enerji dağıtımının faturası yılın en sıcak günlerinde çiftçilere kesilmişti. Yüksek borçlar çiftçilerin şirketlere düşük fiyatla ürün vermek zorunda kalmasının en önemli sebeplerinden birini oluşturuyor. Bu bağlamda yeni yapılan zammın en çok etkileyeceği kesimlerin başında da şüphesiz ki çiftçiler geliyor.

∗∗∗

Öte yandan özelleştirmenin yarattığı sorunlar DEDAŞ’ın yarattıklarıyla, çiftçilerin borçlarıyla da sınırlı değil, biliyoruz. 2022 Şubat ayında sıcaklığın eksi 7 dereceye kadar düştüğü Isparta’da 4 gün elektrik kesilmişti. Kâr güdüsüyle altyapıya yatırım yapılmamış, kesinti felakete dönüşmüştü. Bir yurttaşın evinde donarak öldüğü haberi basına yansımıştı. Gözler Cengiz ve Kolin’e çevrilmişti. Abone başına 109 lira (!) tazminat ödemişlerdi [2].

Gelelim günümüze, yüzde 38lik ve yüzde 30luk zamlar yapılırken bir yandan da ülkenin farklı noktalarında yangın çıkmaya devam ediyor. Dünyanın farklı yerlerinde de sıcaklar yüksek ve insanlar elektrik kesintileri nedeniyle aşırı sıcaklarda hayatlarını kaybediyor. Tüm bunlar toplumsal ve çevresel, genel çıkarlar yerine özel çıkarlara öncelik veren kemer sıkma ve neoliberal politikaların temel hizmetler üzerindeki olumsuz etkilerini gösteriyor. Tüm bu koşullar bu zamma acil ve ciddi bir itirazı gerektiriyor. Bununla da yetinmeyip özelleştirme politikalarına karşı bir mücadeleyi gerektiriyor. Aynı şekilde enerji dönüşümünün neden piyasalara bırakılamayacağını da ortaya koyuyor. Başka bir deyişle kamucu, demokratik bir sol politikanın toplumsallaşması gerekiyor.

[1] https://lafranceinsoumise.fr/wp-content/uploads/2024/06/Programme-nouveaufrontpopulaire.pdf

[2] https://www.diken.com.tr/bir-kisi-donarak-olmustu-ispartada-dort-gunluk-elektrik-kesintisinin-cengiz-ve-koline-faturasi-abone-basina-109-lira-tazminat/