Yapay zekâ yazılımcıların yerini alabilir mi?

Tuğrulcan ELMAS*

2013 yılında üniversite sınavına girdim. Ailem “Tıp yaz garanti meslek.” dedi. “Yok ben bilgisayar mühendisi olup oyun yapacağım” dedim. Felsefe hocam “Bizim ülke oyun değil beyaz eşya yapıyor ODTÜ Elektrik Elektronik yaz.” dedi, dinlemedim Bilkent Bilgisayar Mühendisliği yazdım. 4 sene lisansın sonunda sıra hangi bilgisayar mühendisliği alanında çalışacağımı seçmeye geldi. “Sosyal bilimlere ve yabancı dillere ilgi duyuyorum Yapay Zekâ ile Doğal Dil İşleme (sizin şu an ChatGPT olarak bildiğiniz alan) çalışayım.” dedim. Bilkent’teki Felsefe hocam “E o alanda yapılacak her şey yapılmadı mı bitmedi mi olan.” dedi. Dinlemedim. 2017’de İsviçre’de doktoraya başladım. Trump’ın balına ABD başkanı olması ve FBI’ın “Acaba Ruslar bizi sahte sosyal medya hesaplarıyla trolleyip Trump’ı mı seçtirdi?” diye soruşturma başlatmasıyla yeni trend alanlar ortaya çıktı ve ben de peşlerinden gittim. Sosyal medya trollerinin yapay zekâ ile tespiti üzerine EPFL’den (dünyada 10.) doktoramı aldım, 1 sene ABD’de araştırma yaptıktan sonra İskoçya Edinburgh Üniversitesinde (dünyada 20.) Dr. Öğretim Üyesi olarak işe başladım. Şimdi bana Türkiye’de en çok yöneltilen soru “Oğlum senin bölüm dört yıllık mı?”, ikincisi ise “Yapay zekâ bilgisayar mühendislerini işsiz bırakacak mı?” Bu yazıda bu soru üzerinde durup özellikle tercih döneminde bilgisayar mühendisliği düşünen arkadaşlara yardımcı olmaya çalışacağım.

Öncelikle, gördüğünüz gibi felsefecilerin öngörüleri tutmuyor (2/2 de yapılmaz ki) ama daha önemlisi, öngörüler genel olarak tutmuyor. O yüzden gelecek tahmini yapan kişilerin sözlerine temkinle yaklaşın. Hele bu kişiler medyatikse. İnternette birçok kişi para için, doğru olanı değil daha çok dinlenecek olanı söylüyor. “Yapay zekâ işimizi elimizden alacak hepimiz aç kalacağız” demek iyi reyting yapıyor. Tam tersini söyleselerdi de sözlerini medya size ulaştırmayacağı için duyamazdınız.

En basit soruyla başlayalım: “Kodlama bitecek mi veya bilgisayar/yazılım mühendisliği tamamen ortadan kalkacak mı?” Buna cevap net hayır. Bilgisayar mühendisi olmadan önce sanki kodlama, yazılım vs opsiyonelmiş lüksmüş sanıyordum. İnşaat mühendisleri inşaat yapıyor, finansçılar masa başında banka işleriyle ilgileniyor, yazılımcılar da bize oyun kodluyor… Gördük ki öyle bir şey yok, herkes ya kod yazıyor ya da kodla çalışan bir şey üzerinde uğraşıyor. Kod kalifiye işlerin elektriği gibi. Yapay zekâ da yazılım için önce kod üretiyor. Peki, o üretiyorsa biz niye elle üretmeye devam edelim?

Birincisi ve klasik argüman, yapay zekâyı da kodlayacak biri lazım. ChatGPT gibi üst düzey mühendislik ürünleri araştırma geliştirme yani bilim yapmayı, daha önce var olmayan bir teknolojiyi icat etmeyi gerektirir. ChatGPT’yi meydana getiren yazılım mimarisi anca 2017’de çıktı. 2017’deki yapay zekâ araçları ortaya bir ChatGPT çıkaramadı. Şu anki ChatGPT de sadece şu âna kadarki teknolojiyi biliyor ve onun kodunu yazıyor. ChatGPT’den sonra bilgisayar mühendisleri bir yıl içinde bir sürü ünlü yazılım çıkardı: Sora, Gemini, LLama, Claude, Suno, Dall-E 3. Bunların kodunu ChatGPT yazmadı, yazamazdı zaten.

İkincisi, yapay zekâyı başka bir sisteme entegre eden birine ihtiyaç var. Örneğin ben çağrı merkezimde Hindistanlılar yerine ChatGPT’yi çalıştırmak istiyorum fakat bunu nasıl yapacağım? Şirket numaramı arayanlarla ChatGPT’nin konuşmasını sağlayacak bir yazılıma ihtiyacım var. Biri geldi bunu yaptı ve hadi diyelim artık ona gerek kalmadı. Yazılım işlerinin birçoğunda müşteri ne istediğini veya istediği sistemin neye ihtiyacı olduğunu, ileride nasıl güncellemeler yapacağını bilmiyor. ChatGPT kullanırken fark etmişsinizdir: Ona ne kadar kesin talimatlar verirseniz o da o kadar iyi cevap verir. Bir hastane için hasta verisi saklama sistemine ihtiyacı olan biri ChatGPT’ye ne diyecek de böyle bir sistemi kurdurtacak? Kurdurttu diyelim. O kişi, sistemin hasta verilerinin güvenli bir şekilde saklamasını, düzenli yedekler almasını, yeni personelin kaydının yapılmasını sağlayabiliyor mu veya bunları yapması gerektiğinden haberdar mı? Bir yazılım kursuna gitse hepsini öğrenir belki ama elde hazır yazılımcı varken gerek yok.

Bütün bunları şakkadanak yapan bir yapay zekâ yazılımcı çıktı diyelim. Şu anki yapay zekâ yazılımcılar kendilerine verilen görevlerin %13 kadarını yapabiliyor. Bu oldukça düşük ama gelecekte bunun %80 olacağını farz edelim. Geri kalan %20’lik işi kim yapacak? Kodun %80’i doğru çalışan hastane sistemi çöptür. %99’u doğru çalışıyor olsun yine geri kalan %1’i halletmek için bir uzman gerekecek.

Uzun lafın kısası yazılım yapan yapay zekâyı yazılıma ihtiyacı olan müşteriler değil, yine yazılımcılar kullanacak ve yapay zekânın takıldığı yerde onlar müdahale edecek. Şimdiki soru şu: “Yazılımcıların işi çok kolaylaşırsa ve bir yazılımcı iki yazılımcının işini yapmaya başlarsa şirketler daha az yazılımcı işe almaya başlar mı?” Öncelikle şunu söyleyelim, yazılımcıların işi zaten kolaydı. Yazılımcılık eski kodu tekrar tekrar kullanabilmektir. Ben kendi işim için yapay zekâ yaratacağım zaman sıfırdan kodlamıyorum, hazır kodları kullanıyorum. Onda bile takılınca internette çözüm arayıp, bulduğum kodu kopyalayıp kendi koduma adapte ediyorum. ChatGPT bu üç adımı büyük oranda hallederek verimliliğimi artırdı ve dikkatimi daha zor kısımlara verebilmemi sağladı. Benimle aynı işi yapan bir kişi daha olsaydı işler eskisinden daha çabuk bitmeye başlardı belki ama öyle biri yok. Edinburgh Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği bölümünde 180 hocayız. Bu kalabalığa rağmen hocalar hep farklı konularda çalışıyor. Yazılımcılar da masraflı ve ben küçük ve orta ölçekte şirketlerin aynı iş için birden fazla yazılımcı çalıştırabildiğinden şüpheliyim. Diyelim ileride yazılımcıların işini yapan yapay zekâlar sayesinde gerçekten de şirketler daha az yazılımcıya ihtiyaç duyacak. Fakat böyle bir durumda neden şirketler yazılımcıları işten çıkarıp küçülmeye gitsin ki, daha fazla iş alıp büyümek varken? O ekstra işi de yapay zekâ sağlayacak.

Yapay zekânın insan işini kolayca yapmaya başladığını görürken şunu unutuyoruz: Yapay zekâ gelişirken aynı zamanda masrafsız ve kolayca erişilebilir hale geliyor ve çağrı merkezi örneğindeki gibi yazılımcılar için yeni iş olanakları yaratıyor. Yapay zekâ kullanabilmek için gereken yazılımcı sayısı, yapay zekâ yazılım yapıyor diye gereksiz kaçan yazılımcı sayısından “bence” daha fazla olacak. İzleyip göreceğiz.

Buradaki vakanın bir benzerini aslında web sitesi programlama konusunda yaşadık. Bundan 20 yıl önce web siteleri lükstü; sıfırdan kodlanıyorlardı ve iyi kodlanamazsa kötü gözüküyorlardı (genç arkadaşlar akrepnalan.com’a göz gezdirebilir). Şimdi ise hazır sitelerden kolayca yapılabiliyorlar. Hatta siteye gerek yok, bir Instagram sayfası aç gitsin. Bu kolaylık sayesinde mahalledeki bakkalın bile sayfası var. Sıfırdan web sitesi kodlayan bir meslek kalmadı belki ama onun yerine sosyal medya yöneticiliği mesleği çıktı. Yapay zekânın da bu şekilde yazılımcılığı dönüştüreceğini söyleyebiliriz. İyi yazılımcılar ise yapay zekâ ve yazılımdaki gelişmelere ayak uydurarak bu işten kâr edecekler.

Özetle, bilgisayar/yazılım mühendisliği tercihi yapmayı düşünen arkadaşların bence endişelenecek bir şeyi yok.

*Dr. Öğretim Üyesi