Yüzlerce milyarlık ‘ilave ücret’ soygunu

Yeni Özel Hastaneler Yönetmeliği 30 Ocak’ta Resmi Gazete’de yayınlandı. Yönetmeliğin getirdiği düzenlemeler basında “Özel hastanelerde yeni dönem” başlığıyla yer aldı. Sağlık Bakanlığı da yeni düzenlemeleri sosyal medya hesabından paylaştı. Benim en çok ilgimi çeken “Özel hastanelerde fahiş fiyatlar yasaklandı” başlıklı paylaşımı oldu.

Bakanlığa göre yönetmelikle özel hastanelerde SGK tarafından belirlenen fark ücretleri dışında vatandaştan herhangi bir ücret talep edilmesi yasaklanıyordu. Fiyatlar belirlenirken SGK tarafından belirlenen fiyatlar baz alınacaktı. Fahiş fiyat politikasının önüne geçilerek standart bir fiyat politikası hayata geçirilmişti.

Öncelikle Sağlık Bakanlığının “fark ücreti” dediği özel hastanelerin sigortalılardan aldığı “ilave ücret”.

İkincisi özel hastanelerden hizmet satın alan Sağlık Bakanlığı değil, Çalışma Bakanlığı’na bağlı Sosyal Güvenlik Kurumu, SGK. Sağlık Bakanlığı’nın bu konuda bir yetkisi yok.

Üçüncüsü, Bakanlık “Özel hastanelerde fahiş fiyatlara son verildi” demiyor, “yasaklandı” diyor. İyi de 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre zaten yasak değil miydi? Ona rağmen alınmıyor muydu? Şimdi ne değişti, ne değişecek?

∗∗∗

Özel hastanelerde kanunla engellenemeyen fahiş fiyatlar yönetmelikle nasıl engellenecek, Sağlık Bakanlığı “yasaklandı” derken neyi kast ediyor?

Merak edip baktım.

Benim gördüğüm yeni yönetmelik doğrudan yeni bir düzenleme getirmiyor, konuyla ilgili olabilecek iki madde var.

Birincisinde “Acil sağlık hizmetleri ve ilgili mevzuatı gereği ilave ücret alınmayacak sağlık hizmetlerinden mevzuat hükümlerine aykırı olarak ilave ücret alınamaz” diyor.

İyi ama mevzuata göre zaten öyleydi, değişen bir şey yok.

İkincisi de fatura düzenlemeyle ilgili. Özel hastanelerde ayakta veya yatarak tedavi edilen bütün hastalar için ilgili mevzuatına göre satış fişi veya fatura düzenlenmesi zorunlu olacak, satış fişi veya fatura ekinde hastaya sunulan sağlık hizmetinin ayrıntılı dökümünü ve birim fiyatlarını gösteren belge düzenlenecekmiş.

Peki özel hastane düzenlediği fatura veya satış fişinde hastaya sunulan sağlık hizmetinin ayrıntılı dökümünü ve birim fiyatlarını göstermez ya da yanlış gösterirse nasıl olacak?

SGK özel hastanelerinin faturalarının her birini tek tek mi yoksa örnekleme yoluyla ya da bir şikâyet olduğunda mı inceliyor? Şimdiye kadarki fahiş fiyatların ne kadarını yakalayıp ne kadar ceza kesmiş? Eğer faturaları etkin bir şekilde inceleyip cezaları caydırıcı bir şekilde uyguluyorsa fahiş fiyatlar neden hala devam ediyor?

Bu soruların hiçbirinin cevabını bulamadım.

Sağlık Bakanlığı’nın “Özel hastanelerde fahiş fiyatlar yasaklandı” paylaşımı göz boyamadan ibaret gözüküyor.

Zaten özel hastaneler de bakanlığın bu paylaşımını ciddiye almamış, işlerine eskisi gibi devam ediyorlar. Birazdan anlatacağım.

Peki, nedir bu ilave ücret?

Şimdi özel hastaneye gidiyorsunuz, muayene oluyorsunuz, ameliyat oluyorsunuz ya da başka bir tıbbi işlem yapılıyor, özel hastane de bu yaptığı iş karşılığında SGK’den bir para alıyor. Bir de sizden alıyor. İşte ona “ilave ücret” deniyor.

Yani sigortalı bile olsanız sağlık hizmeti almak için priminizi yatırmanız, muayene katılım payı, ilaç katılım bedeli, eşdeğer ilaç farkı ödemeniz yetmiyor, bir para daha ödemeniz gerekiyor.

Ben buna daha baştan “AKP’nin bıçak parası” demiştim de önceki sene kaybettiğimiz Dr. Ergün Demir “Bıçak parası değil, kasatura parası bu, Osman” derdi. Ergün haklı çıktı.

Mesela bir özel hastaneye kardiyoloji muayenesi olmaya gittiniz, diyelim. SGK’nin kardiyoloji muayenesi için ödediği ücret, küsuratı bir yana koyarsam, 168 TL, özel hastanenin sizden alabileceği ilave ücret ise yasal olarak 336 TL.

Peki 336 TL ilave ücretle kardiyoloji muayenesi yapan bir özel hastane var mı?

Herkes biliyor ki, yok!

Peki o zaman özel hastaneler yıllardır yasaya aykırı olmasına rağmen sigortalılardan nasıl bu paraları tahsil edebiliyorlar?

Çünkü başta SGK Yönetim Kurulu koltuklarında oturan işçi, memur, esnaf, emekli temsilcileri olmak üzere bütün yetkililer göz yumuyorlar, o sayede edebiliyorlar.

∗∗∗

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 2006 yılında ilk kabul edildiğinde ilave ücret diye bir şey yoktu. Sadece “otelcilik hizmetleri” ile “öğretim üyesi muayenesi” için SGK’nin belirlediğinin iki katına kadar fark ücreti vardı.

Sonra, özel hastanelerin maliyetleri devlet hastanelerinden yüksek olduğu bahanesiyle SGK’nin belirlediği ücretin yüzde 30’u olarak geldi, zamanla artarak yüzde 200’e kadar çıktı.

Yani ilave ücretin kanunla tanımlanan mevcut üst sınırı SGK’nin belirlediği ücretin en fazla iki katı. Daha fazla almaları Kanuna göre yasak. Özel hastaneler ise yasak filan dinlemiyor, istedikleri gibi alıyor.

İkincisi, Kanunun ilk halinde “Otelcilik hizmeti ile öğretim üyesi tarafından sağlanan sağlık hizmetleri dışında veya belirlenen tavanın üzerinde fark alınması halinde, sözleşmeli sağlık hizmeti sunucularının sözleşmeleri bir yıl süreyle feshedilir” denilerek güçlü bir yaptırım getirilmişti. Bugün çoğu SGK hastanesine dönmüş olan özel hastanelerin bir yıl süreyle sözleşme feshini göze almaları zor, hatta imkânsızdı.

Özel hastane patronları o maddeyi de kaldırttılar. Şimdiki yaptırım şöyle: “Sağlık Hizmeti Sunucusu tarafından hastadan/hasta yakınından Kurum mevzuatına aykırı şekilde ilave ücret alındığının tespit edilmesi halinde her bir hasta için fazla alınan ilave ücret bedelinin 5 (beş) katı tutarında ceza koşulu uygulanır. Ancak Kurum mevzuatına aykırı olarak fazla alınan ilave ücret bedelinin, cezanın tebliğ tarihinden sonraki 10 uncu iş günü bitimine kadar hastaya/hasta yakınına tamamen iadesi durumunda fazla alınan ilave ücret bedeli kadar ceza koşulu uygulanır.”

Böyle olunca ne oldu?

SGK’nin en son açıklanan Ekim 2024 Sağlık İstatistiklerine göre Türkiye’de her bir özel hastaneye ayda ortalama yaklaşık on bin SGK’li hasta gidiyor. Özel hastaneler her bir SGK’li hastaya verdikleri muayene, tetkik, ameliyat, yatarak tedavi hizmeti karşılığında SGK’den ortalama 900 TL tahsil ediyor.

Bu durumda bir özel hastane SGK’den ayda ortalama 9 milyon TL ödeme alıyor. Kanuna göre o ay boyunca hastalardan alabileceği iki kat ilave ücret ise en fazla 18 milyon TL.

Peki bir özel hastane ilave ücreti kanuni üst sınırı olan iki katı olarak değil de on katı olarak alırsa ne olur? Toplam 18 milyon TL yerine 90 milyon TL alır, 72 milyon TL haksız kazanç elde etmiş olur.

Bir özel hastaneye gittiniz ve sizden ilave ücret adıyla fahiş ücret alındığını fark ettiniz. Şikayet mi edersiniz, yoksa bir sonraki gidişinizde kara listeye alınıp iyi karşılanmayacağınızdan korkarak sineye mi çekersiniz?

Hastaların çoğu doğal olarak ikincisini yapmak zorunda kalıyor.

Gene de bahsettiğimiz özel hastaneye o ay boyunca giden on, yirmi, hatta yüz hastanın şikayet ettiğini, SGK’nin da alınan ücretin beş katı ceza kestiğini varsayalım. Özel hastanenin haksız olarak elde ettiği paranın yanında devede kulak bile etmiyor.

Özel hastane patronları zaten bunları baştan hesaplayıp önlemlerini alıyor, ceza paralarını bir kenara koyarak bütçelerini yapıyor, yollarına devam ediyor.

Aylardır sanıkların aralarındaki konuşmaları dinleyip Yenidoğan Çetesi skandalını konuşuyoruz ama özel hastane patronlarının yaptıkları bu yolsuzluk yıllardır herkesin gözü önünde devam ediyor!

Çünkü iktidar bile bile müsaade ediyor.

∗∗∗

Kardiyoloji muayenesi için SGK’nin özel hastanelere 168 TL ödediğini, özel hastanelerin SGK’li hastalardan alabilecekleri ilave ücretin üst sınırının da 336 TL olduğunu yazmıştım.

Geçen gün merak edip İstanbul’da birkaç özel hastaneyi aradım. Kardiyoloji muayenesi için 2 bin TL’den 5 bin 500 TL’ye, yani SGK’nin belirlediğinin on iki katından otuz üç katına kadar fiyat çektiler. İnanmazsanız siz de arayabilirsiniz.

Türkiye’de bu ilave ücret pastasının büyüklüğü ne kadardır diye bir çalışma yapılmış mıdır, bilmiyorum. Ben şimdiye kadar rastlamadım. Öyle olunca oturup kendim kaba bir hesap çıkarmaya çalıştım.

Bahsettiğim SGK Ekim 2024 Sağlık İstatistiklerine göre 2024’ün ilk on ayında özel hastanelere müracaat eden SGK’li hasta sayısı 55 milyon 230 bin olmuş. SGK de aldığı bu hizmetler karşılığında yılın ilk on ayı için özel hastanelere 50 milyar küsur ödemiş. Yılı on iki aya tamamladığımızda tahmini 55 milyar TL ediyor.

Bu durumda özel hastanelerin 2024 yılı boyunca sigortalılardan alabilecekleri ilave ücretin en fazla toplam 110 milyar TL olması gerekiyor.

Peki özel hastaneler SGK’li hastalardan ne kadar ilave ücret alıyor?

İstanbul’daki özel hastane fiyatlarının Anadolu’dan yüksek olduğunu göz önüne alıp Türkiye ortalamasının SGK’nin belirlediği fiyatın ortalama beş katı olduğunu varsayarsak toplam 275 milyar TL, on katı olduğunu varsayarsak toplam 550 milyar ediyor.

İlk hesaba göre 165 milyar TL, ikincisine göre 440 milyar TL haksız kazanç.

Neresinden baksanız yüzlerce milyarlık soygun!

Peki çözüm?

Kesin çözüm SGK’nin AKP öncesi döneme dönmesi. Özel hastanelerden hizmet almaya son vermesi.

Hadi onu yapmadınız şu ilave ücret denilen bıçak parasını kaldırın.

Hadi onu da yapmadınız Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na “belirlenen tavanın üzerinde fark alınması halinde, sözleşmeli sağlık hizmeti sunucularının sözleşmeleri bir yıl süreyle feshedilir” maddesini geri getirin.

Özel hastane patronları bakalım o zaman da soygunlarına devam edebilecekler mi?