Yüzlerce yıllık geleneğin hedefi kadın
Her coğrafyada kendini başka isimlere, başka saldırılara gizlemiş kadın düşmanlığının online haline incellik diyoruz. Asya’da hikikomori, Latin Amerika’da machismo ismiyle yüzlerce yıldır sürüyor.
Buse İlkin YERLİ
Kadın cinayetlerinde ve kadına yönelik şiddette hem Türkiye’de hem dünyada incel hareketlerinin inkâr edilemez payı var.
Her ne kadar Kanada’da ortaya çıkıp ABD, Avrupa ve Avustralya gibi beyaz çoğunluklu Hıristiyan erkeklerin başını çektiği bir kavram olsa da incellik, farklı coğrafyalarda farklı isimlerle karşımıza çıkıyor. Latin Amerika’da machismo, Japonya’da Hikikomori… Ancak hepsinin ortak noktası aynı: Kadın düşmanlığı.
MENŞEİ ‘GELİŞMİŞ ÜLKELER’
Incel hareketinin ilk şekillendiği ülke olarak, ABD'deki olaylar ve söylemler oldukça belirleyici. Inceller özellikle sosyal medya ve forum kültüründe aktif. ABD, aynı zamanda incel kökenli bazı şiddet olaylarına sahne oldu. Kanada da incel bağlantılı birkaç önemli şiddet olayıyla gündeme geldi ve toplumda yankı uyandırdı.
İngiltere'de ise inceller son yıllarda sosyal medyada yaygınlaştı. 12 Ağustos 2021’de Plymouth şehrinde incel hareketle bağlantılı bir saldırı gerçekleşti. Jake Davison adlı bir erkek, ateşli silahla önce annesini öldürdü ardından sokakta rastgele insanlara ateş açtı. Saldırıda toplam 5 kişi hayatını kaybetti ve saldırgan intihar etti. Davison’ın sosyal medya geçmişi, incel topluluklarıyla etkileşimde olduğunu ve kadın düşmanlığına dair söylemler taşıdığını ortaya koydu. Davison, YouTube’da fiziksel görünümüne ve "kadınlar tarafından sürekli reddedilmesine" dair şikâyetlerini dile getirmişti. Bu saldırı, incel hareketinin Birleşik Krallık'taki etkisi üzerine kamuoyunda geniş bir tartışma başlattı.
Almanya’da da 9 Kasım 2019'da Halle Sinagogu Saldırısı olarak tarihe geçen bir saldırı gerçekleştirildi. Stephan Balliet adlı saldırgan, sinagoga girmeye çalıştı ve başarısız olunca çevredeki insanlara ateş açarak iki kişiyi öldürdü. Balliet’in manifestosunda kadın düşmanlığına, sosyal izolasyona ve nihilist dünya görüşüne dair ifadeler yer aldı.
CİNSEL SALDIRILARIN EN YOĞUN YAŞANDIĞI BÖLGE
Asya’da erkeklerin yalnız kaldıklarını öne sürerek yarattığı şiddet, tamamıyla incel örgütlenmelerle bağlantılı değil. Bu ülkelerde daha çok kadınlara yönelik bireysel saldırılar gerçekleştiriliyor. Ancak bu ülkelerde cinsel saldırıların bir kültür haline geldiği gözlemleniyor.
Japonya’da Hikikomori fenomeni hâkim. Uzun süre evlerinden çıkmadan sosyal hayattan tamamen kopmuş şekilde yaşayan bireyleri ifade eden bu fenomen incel topluluklarıyla örtüşen bazı psikolojik ve sosyal özellikler taşıyor. 8 Haziran 2008’de Tomohiro Kato adlı bir erkek, Tokyo’da bıçaklı saldırı gerçekleştirdi. Bu saldırıda 7 kişi öldü, 10 kişi yaralandı. Kato, bu saldırıyı kadınlar tarafından sürekli reddedildiği ve toplumun ona “kendi değerini ispat etme şansı vermediği” gerekçesiyle yaptığını söyledi.
Güney Kore ise kadınlara yönelik cinsel suçların en çok yaşandığı ülkelerden biri. Bu sene Güney Kore'de, Telegram üzerinden cinsel suç odalarının kurulduğu ortaya çıktı. Faillerin sayısının yüz binleri geçtiği tahmin ediliyor. 400 bin kişiye ulaşan cinsel suç odaları mevcut. Bazı gruplarda ise erkeklerin ailesinden ya da tanıdıkları kadınlara uyuşturucu ilaç vererek istismar ettikleri ve videosunu çektikleri tespit edildi. Bu erkeklere verilen cezalar neredeyse ödül niteliğinde. Faillerin önemli bir kısmı sadece para cezasına çarptırılıyor.
Çin’deki erkek nüfus fazlalığı, kadınlara duyulan öfkeyi tetikleyen bir faktör olarak değerlendiriliyor. Bu durum, incellerinkine benzer davranışların sergilenmesini doğuruyor. Çin'de birçok erkek, ‘evlilik için yeterli ekonomik ve sosyal statüye ulaşamadıklarını’ ileri sürüyor.
Hindistan’da incel ideolojisi, daha çok kültürel faktörlerle harmanlanmış şekilde görülüyor. Kadınların toplumsal konumuna ilişkin geleneksel görüşler, bireysel şiddet vakalarına yol açıyor. Hindistan’da kadınların maruz bırakıldığı saldırılar en çok romantik ve cinsel ilişki teklifleri reddetmeleri öne sürülerek yapılıyor. Hindistanlı erkekler reddedildikten sonra kadınlara asitli saldırı gerçekleştiriyor. Bu saldırılar, incellikle doğrudan bağlantılı olmasa da kadın düşmanlığının beslediği bir şiddet türü olarak karşımıza çıkıyor.
KADIN ÖZGÜRLEŞMESİNE TAHAMMÜLSÜZLÜK
Ortadoğu'daki kadın düşmanlığı kaynaklı şiddet kültürel, ekonomik ve siyasi dinamiklerle bağlantılı. Kadınların çalışma hayatına katılımı erkeklerde kadın düşmanlığı şeklinde kendini gösteriyor. Ayrıca kadınların reddetme, boşanma ya da bireysel özgürlüklerini kullanma gibi kendi hayatlarına dair aldıkları kararlar, erkeklerin kadınları öldürmesinde bir zemin olarak sunuluyor. Bu tür cinayetler, incel kültürüyle doğrudan bağlantılı olmamakla birlikte kadın düşmanlığı ile örtüşüyor. 20 Haziran 2022'de Mısır'da üniversite öğrencisi Naira Ashraf, ilişki teklifini reddettiği Mohammed Adel tarafından öldürüldü. Bu olay, toplumsal cinsiyet şiddetini ve reddedilme sonrası erkeklerin uyguladıkları şiddetin tehlikeli sonuçlarını gündeme getirdi. Ortadoğu bazı kadınlar, çevrimiçi platformlarda erkekler tarafından organize taciz ve tehditlerle karşı karşıya kalıyor. Bu tacizler, kadınların artan özgürlüğüne duyulan tahammülsüzlüğün dışa vurumu olarak değerlendiriliyor.
Latin Amerika’da incellik, “machismo” kültürüyle bağdaştırılır. Machismo, geleneksel erkeklik rollerini ve cinsiyetçi tutumları destekleyen bir kültürel yapı. Erkeklerin ilişkilerde baskın, kadınlarınsa pasif roller üstlenmesi bekleniyor. Latin Amerika’da sosyal medya platformlarında incel söylemine yakın bireylerin varlığı biliniyor. Kıtada kadınlara yönelik nefret söylemi içeren bazı kapalı gruplar ve platformlar bulunuyor. Latin Amerika, kadına yönelik şiddetin en yüksek olduğu bölgelerden. Şiddetin gerekçesi olarak kadınlara yönelik öfke, hayal kırıklığı ya da toplumsal önyargılar öne sürülüyor. Bu olaylar doğrudan bağlı olmasa da incel söylemine yakın bazı tutumlar ortaya çıkabiliyor.
Brezilyalı içerik üreticileri, kadın düşmanlığı, "kırmızı hap" ideolojisi ve masküliniteyi savunan içerikler üretiyor. Brezilya’da incel kültürüne atfedilebilecek en bilinen olaylardan biri, 13 Mart 2019’da São Paulo’nun Suzano şehrinde gerçekleşen bir okul saldırısıdır. Guilherme Taucci Monteiro (17) ve Luiz Henrique de Castro (25), Raul Brasil Devlet Okulu’na bir saldırı gerçekleştirdi. Bu saldırıda 5 öğrenci, 2 okul çalışanı ve saldırganların amcası olmak üzere toplam 8 kişi hayatını kaybetti. Ardından intihar ettiler. Saldırganların, kadın düşmanlığı ve şiddeti teşvik eden bazı çevrimiçi forumlara aktif olarak katıldığı ortaya çıktı. Bu forumlar, Batı’daki incel kültürüyle benzer ideolojiler içeriyordu ve saldırganlara cesaret verdiği değerlendirildi.
