Borsadaki yabancılar
Borsa İstanbul’dan yabancı yatırımcıların çıkışı uzun süredir devam ediyor. En son dün Merkez Bankası tarafından açıklanan verilere göre geçen hafta borsadan 91,2 milyon dolarlık daha çıkış gerçekleşmiş. Böylece yılbaşından beri yabancılar borsadan 5,6 milyar dolar çıkarmışlar.
Çıkışın sürekli olmasına rağmen açıklanan verilere göre borsadaki yabancı payı hala yüzde 51 seviyesinde. Merkezi Kayıt Kuruluşu’nun yeni açılan “ Veri Analiz Platformu-VAP” internet sitesinden bu veriye erişebilirsiniz. Borsaya ve borsa yatırımcılarına ilişkin verilerin bulunduğu bir site. Ben dün baktığımda yabancıların payının Ağustos sonu itibariyle yüzde 51,8 olduğu görülüyor. Yabancıların sahip oldukları payların toplam değeri 287 milyar lira olarak duyurulmuş.
Önce borsadaki yabancıların nerelerden geldiğine bakalım. Bu siteye göre ilk sırada Katar bulunuyor ve 108 milyar liralık hisseye sahipler. Bunu ABD ve Birleşik Krallık takip ediyor. Listede Lüksemburg ve Cayman Adaları da ilk onda bulunuyor. Bu iki ülkenin “offshore” merkezi olduklarını hatırlatmak isterim; buralardan gelen paraların gerçek uyruğu bilinmiyor. Türkler olabilir mi? Sadece meraktan soruyorum. Lüksemburg ve Cayman Adaları’ndan gelen “yatırımcıların” portföy toplamları 15 milyar liranın biraz üzerinde.
Gerçek kişi yabancı yatırımcı sayısı 2020 yılı başından Ağustos ayı sonuna kadar 1.459 kişi artarak 8 bin 158 kişiye ulaşmış. Aynı dönemde yabancı kurumsal yatırımcı sayısı ise 102 azalarak 1.320 olmuş. Bu dönemde yerli gerçek kişi yatırımcı sayısının yaklaşık 375 bin kişi artarak 1,6 milyona ulaştığını da belirtmek isterim.
Yabancıların payı gerçekten yüzde 51 mi?
Borsadaki yabancıların sahip olduğu hisselerden bazıları borsaya kote olmak ile birlikte fiili dolaşımda değiller. Diğer bir ifade ile aslında alım satıma konu olmuyorlar.
Katarlıların sahip oldukları tek bir hisse bulunuyor: QNB Finansbank. VAP verilerine göre Katarlıların sahip oldukları 108 milyar liralık hissenin tamamı bu bankada. Bunun yabancıların sahip oldukları toplam hisseler içindeki payı yüzde 37,8.
Bu hisse senedi ilginç. Her ne kadar borsa takas saklaması yüzde 46,76 olsa da, borsada alım satıma konu olan, fiili dolaşımdaki hisse oranı binde birin biraz üstünde (yüzde 0,12). Diğer bir ifade ile bu hisseler borsaya kayıtlı ancak işlem görmüyorlar.
Finansbank, Katar Ulusal Bankası (QNB) tarafından satın alındığında, SPK mevzuatı gereği, borsadaki paylara da çağrı yapılmıştı ve takas saklamadaki oran bu çağrıya katılan yatırımcılardan alınan paylardan oluşuyor. Aslında banka sahiplerinin payları.
Küçük bir miktarda işlem gören paylardan hareketle ile bu bankanın toplam piyasa değeri ve borsa değeri hesaplandığında ortaya çıkan rakam da ilginç oluyor.
Dün bu yazının yazıldığı saatlerde piyasada oluşan fiyatlara bakınca QNB Finansbank’ın piyasa değeri 30 milyar dolar ile İş Bankası’nın 10 katı yükseğinde bulunuyordu.
Binde birlik bir payı borsada işlem gören hissenin fiyat hareketleri, borsadaki yabancı payını da ciddi bir şekilde etkiliyor. Takasta olan ama işlem görmeyen hisseler dışarıda tutularak yabancıların borsadaki payına baktığımızda, aslında yabancıların borsadaki payının yüzde 51 değil yüzde 37’nin altında olduğunu görürüz. Borsanın yüzde 63’ü yerlilerin elinde kalmış görünüyor.
Eğer bu eğilim böyle devam ederse (ki öyle görünüyor) bir süre sonra yerli yatırımcılar kendi aralarında “top çevirmeye” devam edecekler. Bu nedenle yeni küçük yatırımcıların borsaya sık “davet” edildiğini göreceğiz.
Ama unutmayın, her davete icabet etmek zorunda değilsiniz.