Sol, bağımsız gazeteciliği güçlendirin

Giderek daha fazla insan dijital ortamda ve büyük ölçüde ücretsiz okuyor. Ötekilere, ezilenlere, yok sayılanlara, emeği ile geçinenlere ses vermek, büyük burjuva medyasında yer almayan ya da yeterince yer almayan konuları araştırmak ve güncel meseleleri sol bir perspektiften vurgulamak amacıyla gazetecilik yapmaya devam edebilmek, her zamankinden de güç hale gelmiş durumda. Egemenlerin baskıları, neoliberal tahakküm, sermaye yapısı, otoriter yönetimler, tekelleşen medya platformları gibi sebeplerle halkın haber alma hakkı her geçen gün güçleşiyor.

Halkın sesi olabilmek, egemen düzenin borazanı medyanın görmediklerini göstermek, mevcut rejimlerin cilasını dökmek için sol bağımsız medya olmazsa olmaz.

Bağımsız, muhalif, sol sosyalist medyanın yaşadığı sorunlar hemen her yerde birbirine benziyor.

Uruguay’da da, İtalya’da da, Türkiye ve Almanya’da da benzer sorunlar silsilesi ile karşı karşıyayız.

Sorunların üstesinden gelebilmek, bağımsız yapıyı koruyarak halkın haber alma özgürlüğünü yerine getirmek için farklı alternatif arayışlar sürüyor. Geçmişten bugüne çeşitli modeller denendi. Günümüzde zamanın ruhuna uygun modellerin inşası da sürüyor.

Gönüllü ödeme modelleri, PDF abonelikleri, özel haberlerin ücretli okunması gibi pek çok seçenek kullanılıyor. Ancak yeni modellerin ve seçeneklerin geliştirilmesinde yarar var. Geliri abonelik için yeterli olmayanların da sol mecraları okuyabileceği modellerin inşası için pek çok arayış söz konusu. Dayanışma temelli finansman bir yere kadar etkili olabiliyor.

NEUES DEUTSCHLAND ÖRNEĞİ

Uzunca bir süredir Alman solunun etkili gazetelerinden olan, Die Linke’ye (Sol Parti) yakınlığıyla bilinen Neues Deutschland (nd) gazetesi finansal bir krizin içerisinde. Gazetedeki yazılarda durumun dramatik bir aşamaya geldiğine vurgu yapılıyor. Neredeyse 38 yıldır gazetede olan ve bu sürenin uzunca bir kısmında genel yayın yönetmeni olarak görev yapan Wolfgang Hübner, gazetesindeki durumun artık görmezden gelinemeyecek boyutta olduğuna dikkat çekiyordu geçen günkü yazısında.

23 Nisan 1946’da Berlin’de kurulan “nd”nin adı, 1942/43 yıllarında önce “Alemania Libre” (Özgür Almanya) ve Ocak 1945'ten itibaren “Nueva Alemania” (Yeni Almanya) olarak çıkan Meksika'da sürgündeki bir komünist gazeteye dayanıyor. 1946’da antifaşist bir broşürden büyük idealleri olan günlük bir gazeteye dönüşen “nd” ötekilerin, sesi duyulmayanların sesi. “nd” asla normal bir gazete olmadı. 1990'daki birleşmeden sonra kapitalist Almanya'da kendini yeniden keşfetmek zorunda kaldı. Doğu Almanya'daki gazetelerin çoğu güçlü Batı Alman yayıncılar tarafından satın alınırken, “nd” farklı ve bağımsız bir yol izledi. Artık bir parti gazetesi değildi ama önce PDS ardından da Sol Parti tarafından destekleniyordu.

Bir zamanlar -1990’lı yılların başı- 1,2 milyondan fazla tiraja sahipti. 2000’li yılların başından itibaren tirajı peyderpey düşen gazeteyi 1 Ocak 2022'den bu yana yayımlayan kooperatif, beklenenden daha kısa bir süre içinde mali zorluklarla karşılaştı.

Çeşitli önlemlere rağmen gelir artırılamadığı için mali yapıdaki açık kapatılmadı. Bu kapsamda 1 Ağustos’tan itibaren, büfedeki bayi satışlarının durdurulması da kararlaştırıldı. Bayi maliyetleri, gelirden daha fazla olduğu için.

Matbaa, lojistik, dağıtım derken artan giderlerin reklam ve ilanlarla karşılanması söz konusu olmuyor.

“nd”nin bu nedenle gelecekte kioskta, yani büfelerde sadece "nd.DieWoche” (nd haftalık) baskısı bulunacak ve haftalık gazete hafta boyunca satışta kalacak.

Gazetenin internet sitesinde mevcut kriz ve yeniden yapılanmayla ilgili pek çok yazı var. “nd”nin varlığını tehdit eden krizin yeni olmadığı, 89/90’lardan bu yana gazetenin pek çok krizle karşı karşıya kaldığı belirtiliyor.

NEDEN SAVAŞMAYA DEĞER?

Gazete, krizin ancak okuyucuların destek ve dayanışmasıyla aşılabileceğini özellikle vurguluyor. Bir sermaye grubuna yaslanmayan, patronu olmayan, bağımsız bir sol gazetenin okuyucularına başvurmaktan başka çaresi yok. “nd” de “Ancak okuyucuların yardımıyla bir şansımız var” diyor.

Neues Deutschland Druckerei und Verlag GmbH, gazetenin üretimi ve dağıtımı gibi ana faaliyetlerinin yanı sıra yıllardır okuyucu gezileri, kitap, video/DVD ve CD satışları gibi okuyucu odaklı hizmetlerle ve 2006 yılından bu yana da yayınevinde bir “nd” mağazası şeklinde faaliyet göstermekte.

Satışlar için bunlar -reklam piyasası gibi- günlük yayın için ve rekabetin yoğun olduğu bir medya piyasasında hayatta kalmaya yardımcı olan önemli bileşenler. 2021 yılında “nd” hissedarları, Neues Deutschland Druckerei und Verlag GmbH'yi feshetme niyetlerini açıkladılar. “nd” çalışanları bunun üzerine bir kooperatif kurarak gazeteyi üstlendi. 1 Ocak 2022'den bu yana “nd.DerTag” ve “nd.DieWoche” gazeteleri, nd.Genossenschaft eG tarafından yayımlanmakta.

Tüm zorluklara rağmen gazetenin bugün hâlâ yayımlanıyor olması, kuşaklar boyu çalışanlarının ve okurlarının önemli bir başarısı. Bu yadsınamaz.

Sadece çalışanlarına ve okuyucularına ait günlük bağımsız bir sol gazete olmanın günümüz dünyasında türlü zorluklara göğüs germek anlamına geldiğini Neues Deutschland örneğinde bir kez daha yaşayıp görüyoruz.