Bizim gibisi yok!
Avrupa Üniversiteler Birliği’nin özerklik araştırmasına göre Türkiye, rektör atamalarını içeren organizasyonel özerklikte 35 ülke arasında sonuncu. Raporda Türkiye’de hükümetin akademiye müdahalelerine dikkat çekildi.
Umut Can FIRTINA
Avrupa Üniversiteler Birliği (EUA), Avrupa’daki 35 ülkenin özerklik durumunu değerlendirdiği “Avrupa’daki Üniversite Özerkliği 2023 Karnesi” raporunu yayımladı. Yükseköğretim sistemlerinin incelendiği raporda Türkiye, üniversite özerkliğinde “sınıfta kaldı.”
Araştırmada Avrupa’daki yükseköğretim sistemleri organizasyonel, finansal, akademik özerklik ve kadro özerkliği başlıkları altında incelendi. Türkiye, özellikle kamu otoriterilerinin üniversitelere olan müdahalesi sebebiyle son sıralarda yer aldı.
Organizasyonel özerklikte üniversitelerin yönetim kadrolarının ve iç akademik yapısının belirlenmesi ele alındı. Bu başlık altında Türkiye yüzde 39 başarıyla 35 ülke arasında sonuncu oldu. Türkiye’de “tek adam rejiminin” rektör atamalarına ilişkin şu not düşüldü: “Türkiye örneği, 2018 yılından itibaren hem kamu hem vakıf üniversitelerine cumhurbaşkanının rektör seçme ve atama yetkisi olmasıyla diğerlerinden farklı yerde duruyor. 2011 yılındaki ilk araştırmada da devlet üniversitelerinin seçtiği 6 aday arasından YÖK’ün 3’ünü seçmesi, ardından Cumhurbaşkanı’nın birini rektör atamasıyla Türkiye en düşük skoru almıştı. Ancak durum öyle bir noktaya geldi ki Cumhurbaşkanı artık hiçbir eleme süreci olmadan atama yapabiliyor. Bu Avrupa’nın hiçbir yerinde yok.”
Türk üniversitelerinin Avrupa’nın “en düzenleme altındakiler” olduğu belirtilen raporda, duruma ilişkin “Üniversite yönetimindeki bu sıra dışı etki, puanlamada gösterilenin de ötesinde özerkliğin her boyutuna büyük etki ediyor. Yönetime direkt dışardan müdahaleler Avrupa’nın temel standartlarını karşılamıyor” yorumu dikkat çekti.