Virüslerin mutasyonları ve beklenen durumlar
Namık ALKAN
Ege Üniversitesi Mikrobiyoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Mikrobiyoloji Uzmanları Derneği (KLİMUD) Rehber Koordinasyon Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ayşın Zeytinoğlu, virüslerin ve özellikle koronavirüs gibi RNA virüslerinin mutasyonlarının beklenen durumlar olduğunu söyledi.
Zeytinoğlu, süreç esnasında tanımlanan mutasyonların virüsün davranışında olumlu veya olumsuz bir değişikliğe neden olmadığını da kaydetti.
►Covid-19 virüsünün mutasyona uğraması ne anlama geliyor ve bu gelişme mevcut aşı çalışmalarını etkiler mi? Türkiye’de de virüsün mutasyona uğradığı görülüyor mu?
Virüslerin ve özellikle koronavirüs gibi RNA virüslerinin mutasyonları beklenen durumlar. Tüm dünya pandemi sürecinde virüsle ilgili mutasyon ve varyasyonları yakından izledi. Süreç esnasında tanımlanan mutasyonlar virüsün davranışında olumlu veya olumsuz bir değişikliğe neden olmamıştı. Dün İngiltere’den ülke çapında önlemlerin sıkılaştırılması ile ilgili gelen haberin, Güney İngiltere’de insanlar arasında daha hızlı yayılanan virüs kökenlerinin incelenmesi sonrasında saptanan üç mutasyon ile ilişkili olduğu belirtilmiştir. Özellikle insan ACE2 reseptörüne bağlanma bölgesi ile ilişkili bu üç mutasyon/silinmelerin, virüsün daha kolay bulaşabileceği ve bağışıklık sisteminin virüsü tanımada güçlük yaratacağı şeklinde yorumlanmıştır. Durumun izlemi sürerken her ihtimale karşı bu değişen virüsün yayılmasının önlenmesi için kısıtlamalara gereksinim duyulmuştur. Bu mutasyon/ varyasyon etkileri hem izlenecek hem de bu duruma karşı daha sıkı önlemler alınacaktır. Bu izlemlerde aşı ile ilgili etkiler de gözlenecektir. Henüz bu konu ile ilgili veri yok. Aşılama virüsün baskılanması için gerekli. Türkiye’de bu konu ile ilgili çalışmalar sürüyor ancak İngiltere’de saptanan genetik değişikliğin, bize ulaşan kaynaklara göre, henüz ülke izolatlarında saptanmadığını görüyorum.
► Covid-19 karşı Çin’den gelecek aşıya bir güvensizlik söz konusu. Alman-Amerikan, İngiltere ve Çin menşeili aşılara nasıl yaklaşmalıyız? Aşı olmalı mıyız ve tercihimiz hangi aşı olmalı?
Ben ve birçok meslektaşım Çin aşısı çalışmasına gönüllü olarak katıldık. Katılmadan önce aşı ile ilgili faz çalışmalarını inceledik. Bu aşının teknolojisi klasik, bilinen ve deneyimlerin olduğu bir teknoloji. Diğer aşılardan mRNA aşısı ise özellikle kanser aşılarında kullanılan bir teknolojik birikimi olan bir ekip tarafından hazırlanmış ve faz çalışmalarında güvenilir/ etkinliğ iyi sonuçlar vermiştir. Diğer aşıları da teker teker bu gözle değerlendirmemiz gerekiyor. Aşılar hızla hazırlanmış olsalar bile arka planlarında onlarca yıllık bilimsel birikim var. Domuz gribi aşısında izlediğimiz karşı çıkışların ne kadar anlamsız olduğunu, sonraki yıllarda, rutin grip aşılarının içerisinde bu etkenin aşısının da eklendiğini görerek yaşadık. Hayatımızı ve ekonomiyi altüst eden bu pandeminin kontrol altına alınması ve rutin yaşantımıza geri dönmemiz ve hastalığın henüz kesin tedavisi de olmadığı için aşılanma şart.
► Hükümet salgın önlemleri kapsamında kısmi kapanma uyguluyor. Hükümetin aldığı önlemler salgını önlemede yeterli mi? Sizin bu konudaki görüşünüz nedir?
Konu ile ilgili birçok tıp uzmanlık derneklerinin ve kuruluşların ortak çağırısı en az 15 günlük tam kapanmadır. Bu hem bulaşma hızını azaltacak hem de sağlık sisteminin daha iyi bir hizmet sürdürmesine olanak sağlayacaktır.