Batık kredi riski hızla büyüyor

Faiz artışları batık kredilere yansımaya başladı. Batık krediler bir haftada 1,2 milyar lira artarak 203,4 milyar liraya ulaştı. Bu kredilerin 59,7 milyar lirasını bireysel kredi ve kredi kartı borçları oluşturdu.

Havva GÜMÜŞKAYA

Bankaların vadesinde tahsil edemediği için icra takibine aldığı batık krediler 1,2 milyar lira daha artarak 26 Nisan itibarıyla 203,4 milyar liraya kadar yükseldi.

Haziran 2023’te başlayan faiz artışları, batık kredilere yansımaya başladı. Kredi stokuna oran olarak henüz düşük bir seviyede olsa da batık kredilerde aralıktan bu yana hızla yükseliyor.

Faizlerin yıllık bazda yüzde 80’lerde seyretmesine rağmen vatandaşlar bireysel kredilerle borçlanmaya devam ediyor.

Bankaların bireysel kredi ve kredi kartları nedeniyle vatandaşlardan olan alacaklarının bakiyesi 19 -26 Nisan arasındaki haftada 42,7 milyar lira artarak 3 trilyon 108 milyar lira oldu. Tüketicilerin bankalara olan borçları 2024 yılı başından bu yana yüzde 13,9, başka ifadeyle 380 milyar lira arttı.

İCRA TAKİPLERİ ARTIYOR

Bankaların tüketicilerden zamanında tahsil edilemediği için icra takibine aldıkları bireysel kredi ve kredi kartı alacakları 19-26 Nisan haftasında 1,2 milyar lira daha artarak 59,7 milyar lira oldu. Söz konusu haftada bankaların toplam batık kredilerinin 1,2 milyar lira artarak 203,4 milyar liraya yükselmesinin tümüyle bireysel kredi ve kredi kartı borcunu ödeyemeyen vatandaşlardan kaynaklandığı dikkat çekti.

Vatandaşların zamanında ödeyemediği için bankalar tarafından icra takibine alınan bireysel kredi ve kredi kartı borçlarında yılbaşından bu yana 14,4 milyar liralık yaklaşık yüzde 32 artış yaşandı.

Merkez Bankasının hazırladığı Finansal İstikrar Raporuna göre, varlık yönetim şirketlerinin kontrolünde ise 41 milyar liralık batık tüketici kredisi alacağı bulunuyor. Dolayısıyla vatandaşların faizleri ve icra masrafları hariç 99 milyar liraya yakın icralık kredi borcu bulunuyor. Ayrıca yurttaşın TOKİ’ye de 59 milyar liralık taksitli konut borcu bulunuyor.

ORTA SINIFIN ÇÖKÜŞÜ

Prof. Dr. Haluk Levent, batık kredi eğiliminde artış olacağına dikkat çekti.

Uygulanan ekonomi politikasının IMF tarafından bile terk edildiğine vurgu yapan Levent, batık kredilerde yaşanan artışın ekonomi politikasının bir sonucu olduğunu şu ifadelerle açıkladı:

“Enflasyonun iç talepten kaynaklandığını varsayarak iç talebi kısıp, arz fazlasının ortaya çıkmasını ve fiyatların düşmesi bekleniyor. Ancak Türkiye’de enflasyonun nedeni bu değil. Bir önceki ekonomi yönetiminin takip ettiği yol, fiyat yapısını darmaduman etti. Böyle olunca Türkiye’de ezelden beri olan gelirler politikası problemi çok daha ağır bir şekilde önümüze çıktı. Orta sınıfın çökmesi olarak da yansıyor. Yoksullaşmanın yaygınlaşması ve derinleşmesi olarak yaşıyoruz. İhtiyaçları karşılamak için tüketim seviyesini hayatta kalacak düzeyde tutabilmek için insanlar kredi kartlarını oradan oraya aktararak yaşamaya çalışıyorlardı. Şimdi orada sürekli bir faiz yükü biniyordu. Kredi kartı üzerinden borcu aydan aya taşıyarak hayatta kalmaya çalışıyorlardı. Şimdi faiz yükselince artık onun taşınabilme imkânı ortadan kalktı. Kredilerin ya da batık kredi kartlarının altında yatan temel problem gelirler politikasıdır.”

TEK DERTLERİ RANT

Uygulanan politikaların geniş kitleleri aşağı itecek şekilde talebi kısmaya yönelik olduğunun altını çizen Levent, “Asıl enflasyonla mücadele programının temel eksenini oluşturacak olan şey verimlilik meselesidir. Verimliliği yükseltmeleri gerekiyordu ama bu bugünden yarına yapılabilecek bir şey değil. Hele bu ekonomi yönetiminin zihniyetinin asla başaramayacağı bir konu. Çünkü öyle bir perspektifleri yok. Tek dertleri rant elde etmek. Bu ekonomi yönetiminin ve bu zihniyetin Türkiye'de enflasyon problemini çözmesi ihtimal dışıdır. O yüzden bu problem daha da derinleşerek devam edecek. Yoksulluk problemi ve eşitsizlikler giderek artacak ve derinleşecek. Dolayısıyla batık kredi meselesi ve buna bağlı olarak yoksullaşma iyice artacak” ifadelerini kullandı.

Batık kredi sorununda şirketler tarafına da dikkat çeken Levent, “Şirketlerin de batık kredi problemi var bu bankacılık kesimini çok sarsacak ölçüde büyük bir problem. Çünkü çok uzun yıllardır birikerek geliyor. Devlet transferleriyle yüzdürülen zombi şirketler var. O yüzden de bunların verimlilik konusunda herhangi bir girişime, kalkışmalarına gerek yok. Çünkü zaten verimsiz üretimde devlet tarafından ayakta tutulacak şekilde destekleniyor, paraları kazanmaya devam ediyorlar. Artık batma aşamasına yani yüzdürülemez noktaya geldiğinde de bu defa bankacılık kesimi çok sıkıntı olacak. Çünkü orada bilanço problemi ortaya çıkacak. Zombi şirketler ve bankacılık kesimi kamu kaynaklarından aslan gibi beslenmeye devam edecekler ve zora düşmeyecekler. Bunun adına çökmeyi engellemek adı altında paketlenecek. O yüzden aslında oynanan tiyatronun büyük ölçüde bir ahlaksız faaliyet olduğunun da altını çizmek gerekiyor” diye konuştu.

Günün Manşetleri için tıklayın