Ekonomik kriz kitap fuarlarını vuruyor
Aydın İLERİ / Kütüphaneci-Yazar
Türk Kütüphaneciler Derneği Genel Başkan Yardımcısı /aydinileri@gmail.com /@aydinileri
Okuma kültürü kazanmada en önemli enstrümanlardan birisidir kitap fuarları. Çoluk çocuk ailece birlikte gezilecek yegane kültür ortamı olan kitap fuarları, kitapları keşfedecek bir şölen havasında kitaplarla örülmüş büyülü bir dünyanın kapısını açar bizlere. Kitap Fuarı denince akla ilk Uluslararası TÜYAP İstanbul Kitap Fuarı geliyor.
Yine senelik iznimi İstanbul Kitap Fuarında kullandım. 9 günlük fuarın 8 gününde fuardaydım. Salonları gezdim. Etkinliklere katıldım. Kitap ve Sanat İstanbul’a çok yakışıyor.
Senelik iznimi kitap fuarı kullanmak benim için büyük bir mutluluk kaynağı. Yeni kitaplar keşfettim. Yeni yayınlar aldım. Bazı yayınlarda indirim az olduğu için kitapların kapak fotoğrafını çektim, ilk fırsatta internetten satın alacağım.
38. Uluslararası TÜYAP İstanbul Kitap Fuarı bu yılda "Konuk Ülke"siz açıldı.
Uluslararası salondaki katılımcı ülkelerin azlığı salonun boşluğu o salonu daha önceki yıllarda dolu dolu gören bir ziyaretçi olarak hemen dikkatimi çekti. Uluslararası arenada yaşanan siyasi krizler yabancı ülke yayıncılarının katılımını iyice azaltmış. Uluslararası konukların olduğu birinci salon küçüldükçe küçülmüş.
Bu yıl fuarın açılış töreni protokol katılımı üst düzeydeyde olması sevindiriciydi.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, İstanbul Valisi Ali Yerlikaya, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, 38. Uluslararası İstanbul Kitap Fuarı Onur Yazarı Adnan Özyalçıner, 29. İstanbul Sanat Fuarı Onur Sanatçısı Mevlut Akyıldız, TÜYAP Kültür Fuarları Danışma Kurulu Başkanı Doğan Hızlan, Uluslararası Yayıncılar Birliği Başkanı Hugo Setzer, Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk ve Türk Kütüphaneciler Derneği Genel Başkanı Ali Fuat Kartal’ın değerli katılımlarıyla açıldı.
İstanbul kitap fuarının onur yazarlığını çoktan hak etmiş bir "İstanbul Sevdalısı" "İstanbul Yazarı" Adnan Özyalçıner’e verildi. Adnan Ağabey onur yazarlığı plaketini eşi ve yoldaşı Sennur Sezer’i anarak aldı.
Açılış konuşmalarına “Dünya Kitap Başkenti İstanbul 2022” damgasını vurdu. Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk’ün İstanbul’un 2022 yılı için “Dünya Kitap Başkenti” olması için taleplerini dile getirdi. Tüm protokol konuşmacılarının desteği ile ortak bir adaylık fikri oluştu. Dilerim 2022 yılında İstanbul Dünya Kitap Başkenti olur.
Tüm protokolün konuşması okuma kültürü bağlamında çok pozitifti. Katılımın artması için ortak çalışmalar dilerim hayata geçer. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanımızın ulaşımın kolaylaşması için TÜYAP’a kadar Metro çalışmasının hızla başlayacağını müjdelemesi İstanbul’un Dünya Kitap Başkenti’ne aday olması kadar önemliydi.
Fuar Ziyaretçi Sayısı 2016 Yılının Gerisinde
2017 yılında fuara 742 bin 445 ziyaretçi katılmıştı. 2018 yılı ziyaretçi sayısı 611 bin 444 kişiydi. 10 Kasım akşamı 19.00 da sona eren Kitap ve Sanat Fuarına 605 bin kitapsever ve sanatseverin ziyaretçiyle sona erdi. Bu yıl fuar ziyaretçisi 2018 yılı ziyaretçi sayısının altında bir katılımla sona erdi. 2016 yılı ziyaretçi sayısının bile gerisine düştü.
Kitap Fuarında Fuarda Sansür Var
8 Kasım Cuma günü Ayrıntı Yayınları tarafından düzenlenen E. Fuat Keyman, Ayşe Köse Badur ‘un konuşmacı olduğu “Kürt Sorunu” başlıklı söyleşinin adı fuar yönetimi tarafından “Yerel Dinamikler ve Çatışma Çözümü’’ olarak değiştirildi. Salondaki dinleyici sayısı kadar polis söyleşinin güvenliğini sağladı.
Türkiye Yayıncılar Birliği tarafından 1995 yılından beri yayıncılık alanında ifade ve yayınlama özgürlüğünü güçlendirmek adına düzenlenen Yayınlama Özgürlüğü Ödül Töreni 7 Kasım 2019 Perşembe günü TÜYAP’ta gerçekleştirildi. Yayınlama Özgürlüğü Ödülünün verildiği bir kitap fuarında panel adının sansürlenmesi biraz düşündürücü. Dilerim yetkililer gerekli açıklamayı yapar.
Fuarın her yanında sivil ve resmi polislerin varlığı gözlerden kaçmadı.
Salonlarda gerçekleşen çocuk edebiyatı başlıklı söyleşilerde bile görevli polis memurları vardı. Emniyet teşkilatı için fuar mesaisi bir aydınlanma bir Rönesans olarak da değerlendirilebilir.
Fuarın Yayıncı çeşitliliği ve kitap çeşidi ciddi olarak etkilendi.
Ekonomik krizden en çok etkilenen sektörlerden olan yayıncıların fuara katılım durumu krizin ciddiliğini gözler önüne bir kez daha serdi. Fuarda önceki yıllar standı olan birçok yayıncının yerinde yeller esiyordu.
Sadece 2. Salonda 30’yakın yayınevi artık fuarda yoktu. Fuar yönetimi fuarda stant açmayan yayınevlerinin yerini yeni yayınevlerine vermek yerine diğer yayınevlerinin alanlarını genişletti.
Geçen yıl 8TL olan fuarın giriş ücretinin 10 TL olması yayıncılar arasında en çok konuşulan konu oldu. Fuarın gündemi stant kiralarının fazla olması, fuara girişin paralı olması, ekonomik krizdi. Bu tablo katılımcı sayısına ve yayıncıların kazançlarına direk yansıdı.
Kitap maliyetlerinin artışı nedeniyle kitaplar fuarda zamlı fiyatlarıyla okurun karşına çıktı. Fuarda yüksek indirim yapan yayınevi sayısı azdı. Stantlarda üç kitap 10 TL ve tanesi 5 tane olan kitap sepetleri de vardı.
Fuarın son günü önceki yıllara nazaran yoğun olmadı. Mevcut olan yoğunlukta çok okunan yazarların imzalarını son günde olmasındandı.
İkinci üst geçidin yapılması 3-4 yıldır yaşanan izdiham görüntüleri olmadı.
Öğretmen, öğrenci ve emekliye ücretsiz olan fuarın diğer katılımcılar için giriş ücreti 10 TL, fuarın bu ücreti alma nedenini kavramış değilim. Yayıncılardan aldığı kira bedelleri yetersiz mi?
Fuardaki yeme içme alanlarındaki fahiş fiyatlara değinmeden geçemeyeceğim. Teneke kutuda bir meyve suyu en az 10 TL varın diğer fiyatları siz düşünün.
Fuarda dinlenme alanları yine büyük sorundu.
Çocuklar, gençler koridor köşelerinde boş buldukları her yerde sere serpe oturmak zorunda kaldı. Sergi alanlar, koridor geçiş boşlukları, stant ara boşlukları bile yerlerde dinlenen ve yemek yiyen öğrencilerle doluydu.
Öğretmen veya velileri olmadan öğrencilerin sanat fuarına girişleri engellendi. Öğretmen ve veli eşliğinde sanat fuarını gezme şansı bulan öğrenciler çok şanslıydı.
Bütün bu olumsuzluklara rağmen İstanbul Kitap fuarının 38 yıldır aralıksız yapılması büyük başarıdır. İstanbul Kitap fuarı ülkemizin en uzun soluklu kitap fuarı. En önemli ulusal kültür buluşması, kültür şöleni. Yayınevlerinin yeni kitaplarını çıkardığı yazarların heyecanla yeni kitaplarıyla okurlarıyla buluştuğu, yayıncılığımızın atar damarı İstanbul Kitap Fuarı başta olmak üzere TÜYAP kültür fuarları iyi ki var.
Bu kriz koşullarında ulaşım olanaklarının onca zorluğuna rağmen, 605 bin kişinin fuara gelmesi, salonları doldurması, imza kuyruklarının saatlerce sürmesi ülkemizin kültür yaşamı ve okuma kültürü açısından çok önemli bir gelişme. Yayıncılarımıza, yayınevi emekçilerine, yazarlarımıza, çizerlerimize, matbaacılarımıza ve okurlara kocaman bir teşekkür.
Fuardan kısa kısa izlenimler...
Fuar bu yılda kitap haricinde her şeyin satışına ev sahipliği yaptı. Tişörtler, çantalar, bez çantalar, bileklikler, fincanlar, rozetler, kalemler, kalemtıraşlar, defterler, silgiler, posterler neler neler.
Kitap ayracı ve defter çeşitliliği yine kitabın önüne geçti. Ülkemizde de büyük bir fan kitlesine sahip Güney Koreli müzik grubu "BTS" furyası azalsa da çantası, kalemliği, çıkartması, rozeti, ayracı, posteri, kitabı vb. yan ürünleri ile birçok alanda geniş ürün yelpazesi ile ilk gençlik çağına yönelik ürünler fuara damgasını vurdu. Bu yılın gözde satış markası “Kral Şakir” oldu. Kral Şakir’li her şey fuarda satıldı.
Fuarın en çok satan ürünü "popsocket" dedikleri telefon tutacakları idi. Birçok yayınevi standı bu ürünü satarak fuar kirasını çıkardı.
Ayraç / Poster / Defter Fuarı
Yayınevleri satış stantlarının en görünür yerleri, ayraç, poster, defter ve fincanlarla doluydu yine. Ayraç ve defter firmaları yayıncılara ürün yetiştiremiyordu neredeyse.
Yüksek kira maliyeti, personel giderleri kitabın yerine 3-5 TL'ye hemen herkesin üçer beşer alabileceği ayraca, deftere ve postere olan ilgi son yıllarda yayıncıların ekonomik olarak imdadına yetişti.
Kitap almaya gücü olmayan kitapseverlere önemli duyuru: Size en yakın halk kütüphanesine, belediye kütüphanesine ailecek giderek üye olup hem kendinize hem de çocuklarınıza ücretsiz olarak ödünç kitap alıp okuyabilirsiniz.
Olumlu ve olumsuz yanlarıyla güzel bir kitap fuarını geride bıraktık. Bu yıl yaşanan olumsuzluklar ve eksiklikler umarım 2020 yılında daha aza iner. Okuma Kültürünün çokça konuşulduğu bir fuar geride kaldı. "Hayatı kitaplarla kuşatmak" dileğiyle...