İthal çöp sektörü vites artırıyor

Avrupa’dan çöp ithalatına ilişkin tepkiler sürerken sektör temsilcisi ‘geri dönüşüm’ hedeflerini artırdıklarını belirtti. ‘Kasten çıkarılıyor’ iddialarıyla gündeme gelen geri dönüşüm tesislerindeki yangınlar da sürüyor.

Haber Merkezi

Türkiye Avrupa Birliği’nden 14,7 milyon ton atık ithal etmesine tepkiler sürerken Geri Dönüşümcüler ve Geri Kazanımcılar Derneği Başkanı (GEKADER) Fatih Eren, bu yılki geri dönüşüm hedeflerini açıkladı. Plastik geri dönüşüm sektöründe 2020'de 6,13 milyon ton olan atık dönüşümünün, bu yıl 7,4 milyon tona çıkması bekleniyor.

Avrupa İstatistik Ofisi Eurostat'ın yayınladığı verilere göre, Avrupa Birliği (AB) geçen yıl 33 milyon ton atık ihraç etti. Bunların yarıya yakınını Türkiye aldı. Türkiye’ye ihraç edilen 14,7 milyon ton atığın yaklaşık yüzde 90’ını demir ve çelik hurdaları oluşturdu.

ÇÖP DEĞİLMİŞ

Tabloya bakılarak yapılan “Türkiye, Avrupa’nın çöplüğü oldu” yorumlarına Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakan Yardımcısı Mehmet Emin Birpınar şöyle karşı çıktı: “İthal edilenler çöp değil, sanayinin hammadesi. Demir çelik sanayisinin getirip eritip yeni ürün ürettiği hammadde.”

Eurostat’ın verileri, Adana’daki boş arazilerdeki çöp yığınları ve geri dönüşüm tesislerinde çıkan yangınlar gözleri atıklara çevirdi. Avrupa’dan gelen çöp miktarı her geçen gün artırırken GEKADER, sektörün kapasitesinin artacağını söyledi.

Uzmanlar, ülke içindeki çöplerin ayrıştırılması maliyetli olduğu için ithal atıklara yöneldiğini belirtiyor. TÜİK tarafından iki yılda bir açıklanan verilere göre, 2020'de imalat sanayi iş yerleri, maden işletmeleri, termik santrallar, OSB'ler, sağlık kuruluşları ve hanehalklarında 30,9 milyon tonu tehlikeli olmak üzere toplam 104,8 milyon ton atık oluştu. Verilere göre, bu atığın sadece 49,1 milyon tonu geri dönüştürüldü.

DEVLET DESTEKLİ 5 BİN TESİS

Türkiye kendi çöpünü ayrıştırmaz ve geri dönüştüremezken ithal edilen atıklar da dönüşüm sıkıntısı yaratıyor. DW Türkçe’ye konuşan Doç. Dr. Sedat Gündoğdu, verdiği bilgilere göre, Türkiye'de şu anda yaklaşık 5 bin geri dönüşüm tesisi bulunuyor. Bu tesisler ithal edilen atıklardan dolaylı ve dolaysız kâr elde ediyor. Öncelikle geri dönüşüm şirketlerine devlet önemli miktarda teşvik ödüyor. Ticaret Bakanlığı'nın verilerine göre, sadece 2021 yılında geri dönüşüm işi yapan şirketlere toplamda 69 milyon TL teşvik verildi. Geri dönüştürülen plastiğin ihraç edilmesi durumunda da KDV iadesi yapılıyor. Bankalar da geri dönüşüm şirketlerine düşük faizli kredi imkanları sunuyor.

Normalde yasa gereği bu atıkların yüzde 99’unun geri dönüşmesi gerekiyor. Geri dönüşüm konusunda çalışmalar yapan akademisyen Doç. Dr. Gündoğdu’ya göre, gerçekler yasalarla pek örtüşmüyor: İthal edilen plastik atıkların geri dönüştürülemeyen kısımları yakmaya gönderiliyor, bir kısmı da ormanların arasında gömülmüş ya da gelişigüzel sağa sola atılmış atılmış olarak karşımıza çıkıyor.Ne kadarının bu şekilde yakıldığı ya da atıldığı ise tam olarak bilinmiyor.

YANGIN ARTIYOR

Ülkenin dört bir tarafında geri dönüşüm fabrikalarında çıkan yangın sayısı da her geçen gün artıyor. Son olarak dün Kocaeli'nin Gebze ilçesinde plastik fabrikasında çıkan yangın itfaiye ekiplerince söndürüldü.

INTERPOL AÇIKLAMIŞTI

Geçen yıl BirGün’e konuşan Tübingen Üniversitesi’nden Dr. Mehmet Can Akpınar,Türkiye’nin çöp ithalatındaki artış ile çıkan yangın sayısında bir paralellik olduğunu belirtmişti. Dr. Akpınar, “Şirketler, depolama alanlarına götürülüp belli bir ücret vermek yerine yakmayı tercih edebilirler. Çöp ithalatına ilişkin Interpol 2019 raporuna göre, aralarında Türkiye’nin de olduğu bazı ülkelerin atıkları yasa dışı bertaraf ettiği ortaya koyuldu. Zaten bakanlığın kasten yakılıyor ibaresini kullanması buna bir işaret olarak algılanabilir” demişti.

Günün Manşetleri için tıklayın