Nükleer tartışması devam ediyor: Türkiye temel atıyor Belçika kapatıyor
Belçika’nın kararıyla birlikte Avrupa Birliği’ndeki 28 ülkede nükleer enerjiden vazgeçen ya da nükleer santralı olmayan ülke sayısı 16’ya çıktı. Geride kalan ve nükleer santralı olan 12 ülkenin birçoğunun da yeni nükleer reaktör yapmama kararı var
ÖZGÜR GÜRBÜZ ozgurgurbuzblog@gmail.com @ozzgurbuz
Türkiye’nin Akkuyu’da nükleer santral kurmak için temel atmasından iki gün sonra Avrupa’da bir başka ülke daha nükleer santrallarını kapatacağını kesinleştirdi. Elektrik ihtiyacının yarısını (%49,86) nükleer santrallardan sağlayan Belçika hükümeti, ülkedeki 7 reaktörü 2025 yılına kadar kapatacak “Enerji Anlaşması”nı onayladı. Ülkedeki federal yönetimler tarafından hazırlanan anlaşma, Belçika’nın daha önceden alınan nükleer enerjiyi terk etme planını kesinleştiriyor. Karar metninde nükleer enerjinin yerine gaz ve açık deniz rüzgar santralları gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapılması da kararlaştırıyor.
Belçika’da iki ayrı nükleer santralda 7 nükleer reaktör çalışıyor. 6 bin megavat gücündeki bu reaktörler ülkenin elektrik ihtiyacının yarısını karşılıyor. Bu reaktörlerin en yenisi Tihange-3, 2024 yılında kapatıldığında 39 yaşında olacak. Belçika 2025’ten itibaren elektrik ihtiyacını nükleer santral olmadan karşılayacak.
Belçika’nın kararıyla birlikte Avrupa Birliği’ndeki 28 ülkede nükleer enerjiden vazgeçen ya da nükleer santralı olmayan ülke sayısı 16’ya çıktı. Geride kalan ve nükleer santralı olan 12 ülkenin birçoğunun da yeni nükleer reaktör yapmama kararı var. Yaşlanan mevcut santralları bir süre daha kullanıp kapatacak ülkeler arasında İspanya, İsveç ve Hollanda gibi AB’nin önemli ekonomileri de yer alıyor. Dünyanın elektrik üretiminde nükleer enerjiyi en fazla kullanan ülkesi Fransa ise herkesi şaşırtan bir kararla nükleer enerjinin elektrik üretimindeki payını düşürüyor. Elektrik ihtiyacının bugün yüzde 71’ini nükleerden sağlayan Fransa 2025 yılında bu oranı yüzde 50’ye çekmeyi planlıyor. Bunun için de ülkedeki 58 nükleer reaktörden bazıları kapatılacak.
***
MMO’dan nükleer santral tepkisi
BirGün Ankara
Makina Mühendisleri Odası (MMO), temel atma töreni gerçekleştirilen Akkuyu Nükleer Güç Santralına ilişkin açıklama yayımladı. MMO’dan yapılan açıklamada, enerji yönetiminin “ciddiyet” isteyen bir konu olduğu belirtilerek, “Gösterişli temel atma törenleri ile dışa bağımlılık ve yaratacağı devasa sorunlar gizlenebilir mi?” sorusu yöneltildi.
Odalarının, ülkenin, kamunun ve meslek ile meslektaşlarının çıkarları doğrultusunda görev yaptığını hatırlatan makina mühendislerinin nükleer güç santralına ilişkin sıraladığı tepkilerden bazıları şöyle:
»Türkiye’nin nükleer enerji ve nükleer teknolojinin kullanımıyla ilgili olarak; temel ilkeleri ve bu alanda görev yapacak kuruluşları tanımlayan ulusal politika ve strateji belgesi, yol haritası, yasal düzenlemeleri var mıdır? Bu temel belgelerin yokluğunda, kararlar hangi ölçütlere göre alınmaktadır?
»Halen elektrik üreticilerinin piyasa satış fiyatı 4-5 sent mertebesinde iken, Akkuyu NGS’nin üreteceği elektriğin yarısına 12,5 cent fiyatla alım garantisi ile satın almaya karar vermek, ülke ve toplum çıkarlarına uygun mudur?
»Yatırımcı şirkete, işin başında tanınmamış ayrıcalıkların, daha sonra altın tepsi içinde sunulması ahlaki midir? Akkuyu NGS’ye stratejik yatırım kimliği verilmesi ile yatırımcı Rus şirketten tahsil edilmeyecek kamu fonları ne kadardır? Rus şirkete bahşedilen bu imkanı tüm yurttaşların ödemesi adil midir?
»Akkuyu’da Rusya, Sinop’ta Japonya ve Fransa ile anlaşılırken, üçüncü NGS için Çin’de üretim yapacak Amerikan şirketi ile görüşülürken, her bir yatırımcının ayrı ve henüz yeterince denenmemiş bir reaktör önermesi, nükleer güç santralleri konusunda deneyimi olmayan bir ülke için uygun mudur?
»Akkuyu ÇED uygundur kararının ve dayandırıldığı yasal düzenlemelerin iptali için açılan davalarda hukuki süreç devam etmektedir. Danıştay 14. Daire kararı temyiz edilmiştir. Sürecin ileriki aşamalarında, Anayasa Mahkemesi veya AİHM, iktidarın sürdürdüğü uygulamaların aleyhinde bir karar alırsa, “Bu karar bizi bağlamaz” denilip hatalı uygulamalar sürdürülecek midir?