İşverenin fazla mesai talebine uymayan işçi işten çıkarılabilir mi?
SORU: Kardeşimin çalıştığı şirket mesaiye kalmak istemediği için onu işten çıkarmış. 6 yıldır çalışmaktaydı. Bugüne kadar hiç itiraz etmedi fazla mesaiye ama çalışma ortamı çok sağlıksız ve hak ettiği ücret de verilmiyor. Haklı olarak da mesaiye kalmak istemediğini belirtmiş ve işveren de ona “Seni işten kovuyorum o halde” demiş. Kıdem, ihbar ve yıllık izin ücretlerini […]
SORU: Kardeşimin çalıştığı şirket mesaiye kalmak istemediği için onu işten çıkarmış. 6 yıldır çalışmaktaydı. Bugüne kadar hiç itiraz etmedi fazla mesaiye ama çalışma ortamı çok sağlıksız ve hak ettiği ücret de verilmiyor. Haklı olarak da mesaiye kalmak istemediğini belirtmiş ve işveren de ona “Seni işten kovuyorum o halde” demiş. Kıdem, ihbar ve yıllık izin ücretlerini alabilir değil mi?
YANIT: Her şeyden önce fazla mesai İş Yasası’na göre işçinin onayına tabi bir olgudur. Yani işveren işçinin muvafakatini almak suretiyle kendisine fazla mesai yaptırabilir. Uygulamada genellikle işverenlerin işçinin onayını işe girerken peşin aldıklarını görüyoruz. Bu sayede işveren işçiye onay verdiği halde fazla mesaiye kalmadığı gerekçesiyle sizin örneğinizde olduğu gibi fesih uygulayabiliyor
İŞÇİ YASAL SINIRI AŞAN MESAİ SÜRELERİNE UYMAK ZORUNDA DEĞİLDİR
Ancak bu her koşulda işçinin fazla mesaiye itiraz etmeksizin kalmak zorunda olduğu anlamına gelmiyor. Fazla mesaiye onay veren işçi bu onayı sadece yasal fazla mesai sınırı olan günde 3 saati ve yılda 90 iş günü için veriyor (yılda 270 saat). İşverenden bunun üzerinde gelebilecek fazla mesai taleplerine işçi uymak zorunda değildir. Hatta işveren ısrarını sürdürürse işçi sözleşmesini haklı nedenle sona erdirip kıdem tazminatını da talep ederek işten haklı nedenle ayrılabilir.
İŞÇİ RİSK OLUŞTURAN ORTAMLARDA ÇALIŞMAMAK HAKKINI KULLANABİLİR
Diğer taraftan sizin belirttiğiniz olumsuz çalışma koşulları da son derece önem arz etmektedir. İşçi sağlığı ve iş güvenliği bakımından risk oluşturacak ortamlarda işçinin bırakın fazla mesai yapmasını, iş görmemek yani çalışmamak hakkını dahi kullanması mümkündür.
Gerçekten de İSG ( İş Sağlığı ve Güvenliği) Yasası gereği işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından risk teşkil eden bir ortamda işvereni uyararak risklerin bertaraf edilmesini talep eder, ardından bir önlem alınmazsa çalışmamak hakkını kullanabilir.
Şimdi bu açıklamalarımızdan sonra sizin somut olayınıza dönecek olursak; kardeşinizin yasal fazla mesai süreleri aşılmasa dahi sağlıksız bir iş ortamında çalıştırılması ve karşılığının ödenmemesi zaten işçi bakımından bir haklı fesih sebebidir. Haklı nedenle iş sözleşmesini sona erdiren işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
Diğer taraftan bunun bir işveren feshi olduğunu kabul edersek elbette ki ihbar ve kıdem tazminatı hakkı söz konusudur. Hatta işyeri 30 ve daha fazla çalışana sahip bir işyeri ise kardeşinizin geçersiz fesih sebebi ile işe iade davası açması da mümkündür. Ancak iş uyuşmazlıklarında bilindiği gibi dava öncesi arabulucu bürosuna başvurmak gerekmektedir. Taraflar arabulucu müessesinde bir uzlaşma sağlayamazsa iş mahkemesinde dava açılmalıdır.