Vergi fetişizmi ve sosyal devlet gereklilikleri
TBMM Genel Kurulunda görüşülmekte olan “Dijital Hizmet Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi”, getirdiği üç yeni vergi ve var olan düzenlemeler açısından, Anayasa’ya aykırı yönleri, hukuk devleti ve sosyal devlet ortak paydalarında buluşuyor.
Yasama-yürütme-yargı organlarının sosyal devlet gerekleri çerçevesinde olumlu yükümlülüklerine girmeden, Anayasa’nın doğrudan konuyla ilgili kavram ve ölçütlerini kullanmakla yetineceğim. Başka bir anlatımla, sosyal devletin fırsat ve olanak eşitliği sağlama yönünde almak zorunda olduğu önlemler üzerinde durmayacağım. Zira, söz konusu, “torba yasa önerisi”, olumlu önlemler bir yana, sosyal bakımdan en alttakiler olarak nitelenebilecek kesimleri birçok anayasal hak ve özgürlükten yoksun kılma ile sonuçlanacak hükümler içeriyor.
ÖLÇÜLÜ DEĞİL
Vergi yükümlüsünün hakları, anayasal hak ve özgürlükler düzeni içinde değerlendirilmeli.
Öncelikle, madde 13’ün öngördüğü 4 ölçüt:
Öngörülen vergiler, ölçülülük ilkesini açıkça ihlal etmekte:
Belirtilenler ve diğer vergiler bakımından başlıca iki sorun:
Madde 13’ün öngördüğü ölçülülük ilkesi, şu üç öğe ile tanımlanır: müdahale ( vergi yükümlülüğü) gerekli mi? Bunun için kullanılan araç elverişli mi? Araç ile amaç arasında adil bir denge var mı?
Üstelik bu oranı ölçüsüz biçimde artırma yetkisi Cumhurbaşkanı’na veriliyor.
Bir kez, CB, vergi ödevine ilişkin Anayasa madde 73 üzerine kararname çıkaramaz. Vergi oranını artırmaya ilişkin yasa ile tanınmış yetki, olsa olsa bir kararla kullanılabilir. Ancak bu da ölçülü olmalı.
Özetle, “torba yasa” ile CB’ye tanınan ölçüsüz artırma yetkisi, madde 13’e açıkça aykırıdır.
Erişimi engelleme yetkisi de, tamamen Anayasa dışı: md.13, 26, 48 vd.
SOSYAL DEVLET
Vergi politikası açısından öncelikle şu üç ölçüt ve kavram belirleyici:
Torba yasa hükümleri, bu anayasal gerekliliklere de aykırı.
HUKUK DEVLETİ
“Sosyal hukuk devleti” şeklindeki anayasal niteleme, hukuk devleti gerekleri ile sosyal devlet gereklerinin içiçe özelliğini ifade eder.
Hukuki güvenlik, ölçülülük ilkesinden hareketle icat edilen ve bu ilkeye dayanan hukuk devletinin ana öğesidir. Oysa vergi torba yasa önerisi ile bu ilkeler arasında çok yönlü bağdaşmazlık açıktır.
Günün Manşetleri için tıklayın