KKM’nin ağır faturası rekor zarara yol açtı
KKM ödemeleri Merkez Bankası’na pahalıya mal oldu. Banka 2023’te 818,2 milyar TL zarar açıkladı. Prof. Gür “Zararın faturası emekçilere kesilecek” diye konuştu.
EKONOMİ SERVİSİ
Merkez Bankası (TCMB) 2023 yılında 818,2 milyar TL zarar açıklandı. Zarar, taşınan açık döviz pozisyonları ve kur korumalı mevduat (KKM) kur farkı ödemelerinden kaynaklandı.
KKM'nin ekonomiye verdiği zarara dikkat çeken ekonomistler, "Fatura dar gelirli maaşlıya ve emekçiye çıkacaktır. Tedbir almayan yöneticilerden hesap sorulmalıi" görüşünü dile getirdi.
TCMB, 31 Aralık 2023'te sona eren 92'inci hesap dönemine ilişkin bilançosu, Resmi Gazete'nin dünkü sayısında yayımlandı. Buna göre, 2023 sonu itibarıyla TCMB'nin aktif toplamı 6 trilyon 923 milyar 835,9 milyon lira düzeyinde gerçekleşti. Bu dönemde Bankanın altın mevcudu 1 trilyon 417 milyar 869,8 milyon lira oldu. Geçen yılın sonu itibarıyla TCMB'nin ihtiyat akçesi tutarı 9 milyar 664,2 milyon lira olarak belirlendi. Bu sonuçlarla Bankanın 2023 yılındaki dönem zararı 818 milyar 182,9 milyon lira olarak kayıtlara geçti.
Bu arada, TCMB’nin 2023 yılına ait 92. Hesap Dönemi Olağan Genel Kurul Toplantısı, 30 Nisan’da Ankara’daki TCMB İdari Binası’nda gerçekleştirilecek.
FATURASI DAR GELİRLİYE ÇIKACAK
Ekonomistler bilançosuyu değerlendirirken KKM'nin bankaya verdiği zarara dikkat çekti. TCMB eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara KKM'nin verdiği zararı, "Dünyanın en pahalı iktisadi deneyinin faturasının ilk taksiti" olarak nitelendindi. İktisatçı Mahfi Eğilmez, 12 Ocak 2024'te yaptığı paylaşımla rakamın bu minvalde geleceğini hesaplamıştı. Eğilmez, "Yanlış ekonomi politikasının sonucu" ifadelerini kullandı. Ekonomist Uğur Gürses ise "Yanlış politikaları örtülemek için uydurulan, 'çok parlak enstrüman' diye topluma anlatılan KKM'lerin yarattığı devasa zararın fotoğrafı bu. El atılıp hortumlanan ihtiyat akçeleri duruyor olsaydı bu zararın bir kısmı karşılanırdı" görüşünü dile getirdi
Stratejist Tunç Şatıroğlu zarara neden olanların istifa etmesi gerektiğini belirterek, "Zarar yanlış karar sonucu olduysa kararda imzası bulunanlar istifa etmeli veya görevden alınmalı. Zarar dış etkenler nedeniyle oluştuysa, bu kadar zarar oluşuncaya kadar tedbir almayan yöneticilerden hesap sorulmalı" değerlendirmesinde bulundu. Hacettepe Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Timur Han Gür, KKM'nin Türk ekonomisinin başına büyük dert açtığını belirterek, "Aslında ‘faiz sebep enflasyon sonuç’ diyerek ortaya atılan, kuramsal hiçbir bazı olmayan, yanlış teşhis ile başlatılan servet transfer mekanizması Türkiye ekonomisinin allak bullak olmasının temel nedenidir. Öyle gözüküyor ki enflasyonun düşürülmesi için yük yine dar gelirli maaşlıya ve emekçiye çıkacaktır" dedi.
EKONOMİYİ YUTAN CANAVAR
Eski Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati tarafından 20 Aralık 2021’de döviz kurlarını frenlemek, dolarizasyonu azaltmak iddiasıyla ‘asrın buluşu’ olarak hayata geçirdi. Bankaların "Birikimlerinizi kurda oluşan değişimler karşı koruyan hesap" olarak pazarladığı KKM’nin büyük ilgi gördü. Büyüklüğü her geçen gün katlandı. KKM’nin büyüklüğü geçtiğimiz yılın ortalarında 3,35 trilyon TL’a kadar yükseldi. KKM’nin büyüklüğü artıkça hazineye getirdiği yük de katlandı.
Başka bir deyimle halkın cebinden çıkan paranın, zengin bir azınlığın cebine gitmesi servet transferleri tartışmalarını da beraberinde getirdi. Muhalefet "KKM ülke ekonomisine yerleştirilmiş atom bombası, ekonomiyi yutan canavar, hazinede karadelik" olarak nitelendirdi. Ancak eleştirilere aldırış etmeyen AKP iktidarı KKM’den vazgeçmedi. İktidar kazandığı 28 Mayıs seçimleri sonrası tavrını değiştirdi. Bakan Mehmet Şimşek’in ise göreve gelir gelmez KKM’nin tasfiyesi için düğmeye bastı. Hazine’den yapılan transferler 2023 yıl ortası itibarıyla tamamen Merkez Bankası’na (TCMB) kaydırılmasına rağmen, bütçe 1 trilyon 375 milyar lira açık verdi. Hazine, KKM yükünü TCMB’ye devrettiği 2023’te 59,8 milyar lira kur farkı ödedi. KKM hesaplarına aktarılan 800 milyar lirayı aşkın kur farkı ise TCMB’yi kaldı. 2 yılı aşkın süredir uygulamada olan KKM için yapılan kur farkı ödemelerinin devlete 1 trilyon lirayı aşan devasa bir maliyete yol açtığı tahmin ediliyor.