12 aylık cari açık 10 yılın zirvesinde
Havva GÜMÜŞKAYA
Cari denge şubatta yıllık yüzde 65,5’lik artışla 8,78 milyar dolar açık verdi ve yılın ilk iki ayındaki açık 18,8 milyar dolar oldu. Böylece bir önceki yılın aynı döneminde 15,7 milyar dolar olan 12 aylık açık 55,4 milyar dolar seviyesine yükselerek son 10 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Depremlerin etkisiyle ivme kaybeden ihracata karşılık başta altın ithalatı cari açığın genişlemesine neden oldu. Ocak’ta 9,3 milyar dolar azalan rezerv, şubat ayında da 4,7 milyar dolar düşüş kaydetti. Böylece, yılın ilk iki ayı itibarıyla rezervdeki azalış 14 milyar dolar düzeyine ulaştı. Bu dönemde, net hata ve noksan kaleminde ise 1 milyar dolarlık tutarında sermaye girişi yaşandı. Verileri değerlendiren Ekonomist Firuze Nazlı Ergin, “Geçtiğimiz yıl cari açığın tırmanmasında enerji faturasının katlanması etkili olurken, son aylarda altın ithalatı ile cari açık güçlü bir genişleme göstermekte. Şubat’ta 12 aylık cari açık 55,4 milyar dolara yükselirken net altın ithalatı 27,1 milyar dolar oldu. Bu veri geçtiğimiz yılın aynı döneminde yalnızca 1,1 milyar dolardı” hatırlatmasında bulundu.
Altın ithalatının artmasında, şirketlerin döviz yerine altını tercih etmesinin etkili olduğunu belirten Ergin, “Ekonomi yönetiminin sürdürülemez para ve kur politikasında ısrarı nedeniyle bir süredir piyasa mekanizması ve kuralları hiçe sayılıyor. Artık üstü kapalı değil bariz bir şekilde uygulanmaya başlanan sermaye kontrolü nedeniyle şirketlerin davranışlarında da değişim gözlenmektedir. Şirketler döviz yerine altın tutma eğilimi göstermektedir” dedi. Cari açığın yükselmesiyle vadesine bir yıl veya daha az kalan dış borç stoğu toplamının 251,3 milyar dolara yükselmiş olduğuna dikkat çeken Ergin, şöyle konuştu: “Bu verileri anlamlandırabilmek için Merkez Bankası’nın (MB) güncel rezerv durumuna bakmak lazım. MB’nin brüt rezervi 122 milyar dolar, net rezervi 18,5 milyar dolar, swap hariç net rezervi ise eksi 43 milyar dolar seviyesinde. Şöyle ki, MB’nin rezerv yeterliliği konusunda tam olarak bilgi sunmayan ‘brüt’ rezervlerimizle bile, bir yıllık döviz yükümlülüğümüzün yarısını dahi ödeyemiyoruz. Üstelik ekonomi yönetimi ‘arka kapıdan’ döviz müdahalelerine devam ediyor.”
Cari açığın finansmanına vurgu yapan Ergin, 12 aylık açığın 24,5 milyar doları, yaklaşık yarısı, kayıt dışı olarak tanımlayabileceğimiz, kaynağı bilinmeyen para karşılandığına dikkat çekerek, “Bu yolla sağlanan finansman sürdürülebilir değil aksine finansman kalitesini düşürücü etkiye sahiptir” dedi.