126 arsanın bedeli satıştan sonra belirlendi: Dönüşüm özel hesabı rant kapısı
Afete karşı binaları iyileştirmek için oluşturulan Dönüşüm Projeleri Özel Hesabı için satılan arsaların bedeli satıştan on gün sonra belirlendi. Belediyelere, TOKİ'ye ve İLBANK'a aktarılan kaynakların takibi yapılmadı.
Nurcan GÖKDEMİR
6 Şubat günü yaşanan depremin ardından gözlerin çevrildiği afete dayanıksız yapı stokunu iyileştirmek için kullanılacak Dönüşüm Projeleri Özel Hesabı ile ilgili bazı kuşkulu uygulamalar Sayıştay denetimlerinde ortaya çıktı. İstanbul, Bodrum, Çeşme, Didim, Fethiye’nin yanı sıra depremin vurduğu Antep’teki kıymetli arazilerin de aralarında bulunduğu ve 2021 yılı aralık ayında satışa çıkartılan 126 taşınmazın bedel tespitinde mevzuata aykırılık yaşandığı belirlendi.
Dönüşüm Projeleri Özel Hesabı‘na gelir sağlamak üzere tahsis edilen taşınmazları satma yetkisi verilen Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 14 Aralık 2021’de 126 arsanın satışı için bir ihale gerçekleştirdi.
Sayıştay denetçileri, bedeli en düşük 231 bin, en yüksek 68 milyon TL olan arsaların satış ihalesine ilişkin yaptıkları denetimde önemli tespitlerde bulundu. Kentsel dönüşüm kapsamında evleri ve işyerleri yıkılan yurttaşlara kredi verilmesi ve kira yardımı yapılması için oluşturulan bu hesaba gelir sağlamak amacıyla satılacak taşınmazların bedellerinin en az üç kişinin görev yaptığı tespit komisyonları tarafından belirlenmesinin hükme bağlandığı vurgulandı.
Bu taşınmazların rayiç bedellerinin Emlakbank iştiraki olan Gayrimenkul Değerleme A.Ş. (GEDAŞ) tarafından belirlendiği belirtilen raporda, ancak müzayedede temel alınan bedellere ilişkin raporların satıştan 10 gün sonra 24 Aralık 2021’de düzenlendiği belirlendi.
Denetçilerin raporunda, “İdare tarafından açık artırma dokümanlarında yazılan muhammen bedellerin GEDAŞ tarafından raporlar düzenlenmeden ve imzalanmadan nasıl tespit edildiği anlaşılamamıştır” denildi.
TASLAK RAPORLA SATTIK
Kurumdan gelen yanıtta, “satış işlemlerinin planlandığı gibi gitmesi ve düzenli taksit geliri sağlanması amacıyla resmi olarak imzalanmış raporların beklenmediği ve taslak raporların kullanıldığı”nın ifade edildiği belirtilerek, şunlar kaydedildi:
“Ancak bu husus bir kamu kurumunun satış ihalesinde muhammen bedelleri zamanında belirlememesine ya da muhammen bedeller resmi olarak belirlenmeden ihaleye çıkılmasına gerekçe olamaz. Belirtilen sebeplerle, Emlak Daire Başkanlığı tarafından 14 Aralık 2021 tarihinde düzenlenen müzayedelere temel olan muhammen bedellerin, mevzuat hükümlerine uygun düzenlenmesi gerektiği düşünülmektedir.”
Raporda ayrıca, Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında uygulamada bulunan belediyelerin yükümlülüklerine ilişkin kontrol mekanizmasının kurulmadığı tespiti yer aldı.
Kanun kapsamında uygulamada bulunacak belediyelerin, yatırım bütçelerinin yüzde beşi ile bazı harç gelirlerinin yüzde 50’sini dönüşüm için ayırmak zorunda olduğu belirtilen raporda, önceki yıllarda da uyarılmalarına karşın bu kontrolün sağlanamadığı bildirildi.
TAKİP DE YAPILMIYOR
Bakanlık tarafından kentsel dönüşüm uygulamaları için kaynak aktarılan belediyelerin, TOKİ’nin ve İLBANK’ın, bu kaynakları kendi bütçelerinden ayrı olarak tutmadıkları belirlendi. Bu nedenle kaynakların amacına uygun kullanılıp kullanılmadığının da tespit edilemediği kaydedildi.
***
600 MİLYON KIBRIS’TAKİ SARAY’A
Bakanlığın gelir ve gider bilançolarına da yer verilen raporda, 2021’de 2,3 milyar TL’lik cari transferler kaleminden 1,1 milyar TL’nin Dönüşüm Projeleri Özel Hesabı’na aktarıldığı bildirildi. Bakanlığın sermaye transferi olarak harcadığı 1,4 milyar TL’nin 600 milyon TL’si de Kuzey Kıbrıs’ta Cumhurbaşkanlığı Sarayı inşa ettirilmesi için hazırlanan Cumhurbaşkanlığı ve Cumhuriyet Meclisi Hizmet Binaları Projeleri İşi için yapılan protokol kapsamında aktarıldı.