18 milyar dolar neye yarar?
Maliye Bakanı Şimşek'in müjde diye duyurduğu "Dünya Bankası'ndan 18 milyar dolarlık anlaşma"ya ilişkin sorulara İktisatçı Eğilmez yanıt verdi: "Gelen para istenilen yere harcanamaz. DB yatırım projesine kredi verir."
EKONOMİ SERVİSİ
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in, Dünya Bankası ile 18 milyar dolarlık ek finansman anlaşması imzalandığını duyurması üzerine Mahfi Eğilmez, finansmanın şifrelerini sosyal medyadan yaptığı paylaşımlarla anlattı.
İktisatçı Mahfi Eğilmez, Türkiye'nin Dünya Bankası'ndan alacağı ilave 18 milyar dolarlık finansmana ilişkin merak edilen soruları yanıtladı. Eğilmez, Dünya Bankası'ndan alınacak ek desteğin IMF destekleri ile arasındaki farkları açıkladı.
Paylaşımında, "Dünya Bankası’ndan (DB) alınacağı açıklanan ek 18 milyar dolarlık ek destek için pek çok soru geliyor. Soruların çoğu insanların son dönemde projelere karşı duyduğu kuşkuları yansıtırken bazıları da IMF destekleriyle olan farkları üzerine yoğunlaşıyor. Kısaca açıklamaya çalışayım" diyen Eğilmez, ardından şu yanıtları verdi:
İKİSİ ARASINDAKİ FARKLAR: DB, yatırım projelerine kredi verir. IMF ise genel borç verir. Yani DB mesela bir liman yapılacaksa bunu finanse eder. Bunu yaparken de kendi ihale yöntemlerinin uygulanmasını ve belirli bir yerli malı oranı dışında dünyadan alışveriş yapılmasını şart koşar. IMF ise ödemeler dengesi finansmanı için borç verdiğinden koyduğu koşulların (mesela bütçe açığının belirli bir orana düşürülmesi gibi) yerine getirilip getirilmediğine bakar.
İSTENEN YERE HARCANAMAZ: DB kredilerinin kullanma yeri ilgili projedir, IMF borcunu istediğiniz yerde kullanabilirsiniz. Dolayısıyla DB'den para geliyor bunu istediğimiz yere harcayabiliriz gibi bir çıkarım doğru değildir.
NE ZAMAN KULLANILIR: DB, yapılan harcamaların projeyle ilgili olup olmadığını ve kendi şartnamelerine uygun olup olmadığını denetler ve kredi dilimini ondan sonra serbest bırakır. IMF ise sadece koyduğu koşulların (performans kriterleri) yerine getirilip getirilmediğine bakar ondan sonra borcun ilgili dilimini serbest bırakır.
IMF İÇİN ASTRONOMİK FAİZ: Her iki kurumun da sağladığı desteğin maliyeti (faizi) piyasaya göre düşüktür. IMF borçlarında miktar arttıkça maliyet de artar. Buna karşılık, bir ülke zaten o artan miktarlarda borcu piyasadan ya alamaz ya da astronomik faizler ödemek zorunda kalır.
GERİ ÖDEME SÜRESİ: DB, kredilerinin geri ödenme süresi uzun (ortalama 10 - 15 yıl) IMF'ninki orta vadelidir (borcun son kullanılış tarihinden itibaren ortalama 3 - 5 yıl.) DB, yalnızca kamu kesimi projelerine kredi verir, özel kesim projelerine kredi vermez. Özel kesim projelerine krediyi DB şemsiyesi altında görev yapan IFC (Uluslararası Finans Kurum) verir.
***
Şimşek ne demişti?
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Dünya Bankası ile yürütülen çalışmalara değinirken, kısa süre önce üç ayrı proje için 1,5 milyar dolarlık finansman temin edildiğini anımsattı. Şimşek, 2024-2028 mali yıllarını kapsayan işbirliği sürecinden bahsederek şu bilgiyi verdi: “Dünya Bankası’nın ilk üç yıl içinde ülkemize ilave 18 milyar dolarlık finansman sağlayacağı Ülke İşbirliği Çerçevesi (Country Partnership Framework-CPF) Programı, Bankanın İcra Direktörleri Kurulunda görüşülerek yürürlüğe girdi.