2020, turizm sektörünün en zor yılı olacak

OZAN GÜNDOĞDU

Türkiye’nin dış ticaretini toparlayan önemli sektörlerin başında turizm geliyor. 2019 yılı için toplam 34,5 milyar dolar geliri olan turizmde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2020 yılı hedefi 41 milyar dolar. Ancak 2020 yılına ilişkin riskler bu hedefin gerçekçi olmadığını ortaya koyuyor. Bir yandan koronavirüs salgını diğer yandan da artan İdlib gerilimi turizm sektörünü bu yıl çok zorlayacak. Sektörün borçluluğu ise bankacılık sektörünün stresini artırıyor. Turizmde yaşanması beklenen darboğaz ise cari dengeyi olumsuz etkileyecek.

VİRÜS NEVRUZ’U SİLDİ

21 Mart haftasına denk gelen Nevruz Bayramı İranlılar’ın tatilde Türkiye’ye gelmelerini sağlıyordu. Üstelik bayramın sezon dışı olması turistik tesislere nefes aldırıyordu. Ancak koronavirüs yüzünden İran’la uçak bağlantısı kesildiği için sadece Van’da 150 bine yakın rezervasyonun iptal edilmesi gündemde. İranlı turistlerin Türkiye için önemi ise çok büyük. 2019 yılında İran’dan Türkiye’ye giriş yapan turist sayısı TÜİK verilerine göre 1 milyon 960 bin. Günü birlikçilerde eklendiğinde bu sayının 2,5 milyon olduğu düşünülüyor. Üstelik İranlı turistler, kişi başına ortalama harcamadan daha fazla harcıyorlar. 2019 yılı için Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre yabancı turistlerin ortalama harcaması kişi başı 642 dolarken bu tutar İranlı turistlerde 1000 dolara kadar çıkıyor. Öte yandan ziyaretçi sayısıyla İran, Rusya, Almanya, Bulgaristan, İngiltere ve Gürcistan’ın ardından Türkiye’ye en çok turist yollayan 6’ncı ülke konumunda. Toplam 28,7 milyon yabancı turist geldiği düşünülürse her 100 yabancı turistin 7’sini İranlılar oluşturuyor.

İDLİB GERİLİM KONUSU

Öte yandan turizm sektörünü tedirgin eden diğer bir gelişme ise ülkenin Suriye Devleti ile savaşa girmiş olması. Gerek bölgedeki gerilimin artması gerekse Türkiye’nin mülteciler için Avrupa sınırını açması belirsizliği artırıyor. Dahası Rusya ile olası gerilimler 2016 turist ambargosunu da akıllara getiriyor. 2016 yılında Rusya’nın Türkiye’ye uyguladığı turist boykotu gibi uygulamalar en kötü senaryolar olsa bile iyi senaryoda dahi savaşın içinde olan ülkeye gelecek olan turistlerin azalması gündemde. 24 Kasım 2015’te Rus Uçağı’nın düşürülmesinin ardından Rusya’nın uyguladığı turist boykotu Rus turist sayısını yüzde 75 azaltmış ve 2015’te 2 milyon 842 bin olan Rus turist sayısı 2016’da 683 bine gerilemişti.

BORÇLULUK CABASI

Hem İdlib hem de koronavirüs gerilimiyle baş başa kalan turizm sektöründe bir diğer stres kaynağı ise sektörün borçluluğu. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre uçak krizi yaşanmadan önce 2015 sonunda turizm sektörünün 14,5 milyar dolar borcu varken, 2019 sonunda bu borç 16,3 milyar dolara yükseldi. Ancak sektör borcunu ödemekte zorlanıyor. Zira aynı dönemde ödenemediği için takibe alınan borç 2015 sonunda 342 milyon dolardan 2019 sonunda 1,4 milyar dolara çıkıyor. Son 5 yıl içinde sektörün ödeyemediği kredi borcu dolar cinsinden dahi yüzde 309’luk artış gösterdi.

EN ÇOK TURİST RUSYA'DAN GELİYOR

TÜİK’in verilerine göre Türkiye’yi ziyarete en çok Rusya’dan geliniyor. Günübirlikçilerin dahil edilmediği verilere göre İran en çok ziyaretçinin geldiği 6’ncı ülke.

• RUSYA: 5 milyon 179 bin
• ALMANYA: 4 milyon 194 bin
• BULGARİSTAN: 2 milyon 625 bin
• İNGİLTERE: 2 milyon 157 bin
• GÜRCİSTAN: 1 milyon 984 bin
• İRAN: 1 milyon 960 bin

TURİZME VİZE MUAFİYETİ DOPİNGİ

Türkiye’nin bazı ülkelere vize muafiyeti sağlamasına ilişkin Cumhurbaşkanı kararı Resmi Gazete’de yayımlandı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan imzasıyla yayımlanan karara göre, Avusturya Cumhuriyeti, Belçika Krallığı, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı, Hırvatistan Cumhuriyeti, Hollanda Krallığı, İrlanda Cumhuriyeti, İspanya Krallığı, Malta Cumhuriyeti, Norveç Krallığı, Polonya Cumhuriyeti ve Portekiz Cumhuriyeti’nin umuma mahsus pasaport hamili vatandaşlarına Türkiye’ye yapacakları her 180 gün içinde azami 90 gün ikamet süreli turistik amaçlı seyahatlerinde ve transit geçişlerinde vize muafiyeti sağlanacak.

TURİZM SEKTÖRÜNÜN BORÇ SORUNU BÜYÜYOR

Turizm sektörünün stresini artıran en önemli neden sektörün yüksek borçluluğu. 2015’te yaşanan uçak krizinin ardından sektörün bankalara olan kredi borcu dolar bazında dahi artış gösterdi. Öte yandan asıl artış turizm sektöründeki şirketlerin takibe düşen borçlarında yaşanıyor. Dolar cinsinden kredi borcu yüzde 12 artarken, takibe düşen borcu yüzde 309 arttı.