23. İstanbul Tiyatro Festivali’nin ardından…

LEMAN YILMAZ / İstanbul Tiyatro Festivali Direktörü

13 Kasım’da başlayan İstanbul Tiyatro Festivali’nin hazırlık süreci aslında bir önceki sene, 22. Festival seyirci ile buluşmaya devam ederken başladı. Festivalin her yıla dönmesi çalışma takvimini ve program oluşturma sürecini de yeniden belirledi tabii ki. Toplulukların, oyunların belirlenmesi, mekânların uygunluğu ve mekânlarla oyunların eşleştirilmesi festival programlamasının en uzun ve uğraş gerektiren bölümünü oluşturuyor. Bu yıl programda yer alan oyunlara bakıldığında ilk belirlenen teknik özellikleri ve kalabalık oyuncu kadrosu nedeniyle Yevgeni Onegin olmuştu. Bu tür büyük prodüksiyonların turne programları çok önceden belirlendiği için çalışmalar ve görüşmeler de çok önceden başlıyor. Geçtiğimiz yıl Golden Mask Festivali ile Hamlet/Collage’ın sahnelenmesiyle başlayan işbirliği bu yıl “Golden Mask İstanbul’da” başlığı altında Rusya’dan gelen dört yapım ile daha da önem kazandı. İstanbul’a gelecek yapımların seçilmesi ve operasyonu festival ekibinin de en çok zamanını alan operasyonlardan biri oldu. Bir hafta içinde yer alan dört yapım çerçevesinde Rusya’dan 163 sanatçı festival tarafından ağırlandı.

Festivalin ilk haftasında seyircimiz ile buluşan ve Tuşba Kent Tiyatrosu tarafından sahnelenen Özen Yula’nın yazıp Adnan Tönel’in yönettiği, DAKA, Tuşba Kaymakamlığı ve İKSV’nin iş birliği ile gerçekleştirilen “Dünyanın Ortasında Bir Yer”in festival programında çok ayrı bir yeri vardı. Yaklaşık bir yıl boyunca oyunculuk eğitimi alan ve farklı meslek gruplarından gelen Vanlı gençlerin sahneye koydukları ilk oyun olması açısından çok değerli bir projeydi. Festivalin son günü gerçekleştirilen Masal sahnesi ise, İstanbul Tiyatro Festivali ve Alt Kat ile birlikte yıl boyunca Deniz Soruklu Evren tarafından yürütülen “İstanbul Masalları Yazım ve Anlatım Atölyesi”ne katılan 30 çocuğun farklı dillerde sahnede kendi masallarını anlattıkları bir etkinlikti.

Festivalin bir diğer önemli iş birliği yine geçen yıl başlayan Flaman Kültür Bakanlığı ile gerçekleşti. Bu çerçevede Belçika’dan üç sanatçı ve topluluğun sahnelediği gösteriler seyirci ile buluştu. Festivalin uluslararası yapımları içinde bir diğer önemli konuğu 2008 yılından bu yana birlikte çeşitli projelere imza atan ve Türkiye’den yapımlara kapılarını açan Théâtre de la Ville’in sahnelediği aynı zamanda festivalin onur ödülünü de alan Emmanuel Demarcy-Mota’nın yönettiği “Ionesco Dosyası” oldu. Uluslararası yapımlardan Portekizli yönetmen Marco Martins’in imzasını taşıyan “Kayıp Kimlik” ise İstanbul’da dünya prömiyerini yaptı. Festivalin dönem dönem uluslararası yapımların prömiyerine de yer vermesi ya da ortak yapımcı olarak ses getiren çalışmalara imza atmasının önemli bir adım olduğunu düşünüyoruz. Son olarak Yunanistan’dan gelen ve beş kadının öykülerini sahneye taşıdığı Temiz Şehir ile festival sona erdi.

Festivalin olmazsa olmazları: Yerli Yapımlar

İstanbul Tiyatro Festivali 2002 yılından bu yana festivalde yerli yapımların prömiyerlerine yer veriyor. Festivalin bu kuralı da yıllardır devam ediyor. Aralık ayında başlayan çağrılar genellikle Mart sonunda sona eriyor ve sonrasında da değerlendirme süreci başlıyor. Bu yıl festivalde 16 yerli yapım yer aldı. Bu yapımlardan 11’i prömiyer yaptı. Bu yapımlar içinde Barakalar ve Saraylar çok kısa bir süre önce prömiyer yaptı. Diğer üç yapım ise Genco Erkal’ın 60. sanat yılı, Dostlar Tiyatrosu’nun 50. yılı nedeniyle düzenlenen bir sempozyum çerçevesinde seyircilerimizle tekrar buluştu. Festivalin açılış oyunu Şahika Tekand’ın yazdığı ve yönettiği İO idi. Mekâna özgü olarak kurgulanan Kadar Kuzguncuk İskelesi’nde gerçekleşti ve sezonda da devam edecek. Sahibinden Kiralık mayıs-haziran ayında Viyana’da düzenlenen Wiener Festwochen’in konuğu olacak.

Rakamlarla festivali değerlendirecek olursak bu yıl 18 gün süren festivalde 17 farklı mekân kullanıldı. 12 Uluslararası, 16 yerli yapım toplamda 28 tiyatro, dans ve perfromans topluluğu 78 gösterim gerçekleştirdi. 23 bini aşkın izleyici festivali takip etti. Festival 21 ülkeden 383 sanatçıyı ağırladı. 24. İstanbul Tiyatro Festivali’nde buluşmak üzere…