37 gazeteciye saldırıldı, 86’sı cezaevinde: İktidar salgın dinlemiyor

Son bir yılda basına yönelik uygulanan baskılarda değişen bir şey olmadı. 86 gazeteci bu yıl 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nü cezaevinde geçirdi. Koronavirüs salgını ve infaz yasası düzenlemesinin yürürlüğe girmesiyle, hapisteki gazetecilerin yaptıkları tahliye başvuruları ise reddediliyor.

Çok sayıda basın meslek ve hukuk örgütü ile siyasetçi Basın Özgürlüğü Günü’nde ülkedeki kara tabloyu tekrar gözler önüne sererken gazeteciler üzerindeki baskıyı da hatırlattı.

Nisan 2019-Nisan 2020 dönemleri arasındaki gelişmelerin incelendiği Basın Özgürlüğü Raporu’nu yayımlayan Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), gazetecilerin özellikle salgın sürecinde maruz kaldıkları baskıya rağmen mesleklerini yapmakta kararlı olduklarına değindi. Sektörde kayıtlı çalışan sayısının 21 bin 809 olduğu belirtilen raporda, 86 gazetecinin Türkiye’nin çeşitli cezaevlerinde tutuklu veya hükümlü olduğuna değinildi. Tutuklu gazetecilerden 44’ünün iddianamesinin hazır olduğuna dikkat çekilirken oranları şöyle:

■ Tutuklu ve iddianamesi hazır: Yüzde 51

■ Hükümlü: Yüzde23

■ Tutuklu ve iddianamesi henüz yok: Yüzde 7

■ Dosya bilgisi yok: Yüzde 19

EN AZ 129 KİŞİ HAPİSTEYDİ

Son bir yılda en az 129 gazetecinin cezaevinde bulunduğuna ve en az 28 gazetecinin cezaevine girdiğine yer verilen raporda bunlardan 9’unun ise hâlâ tahliye edilmediği 6’sının da iddianamesinin hazırlanmasını beklediği aktarıldı. Toplamda en az 43 gazeteci cezaevinden çeşitli nedenlerle tahliye olduğu vurgulandı.

En çok ifade ve gözaltı işleminin koronavirüs salgının ülkede yayılmaya başladığı mart ayında olduğu belirtilen raporda martta, 33 gazetecinin gözaltına alındığına, 8’inin ifade verdiğine yer verildi. Toplam soruşturma sayısı ise 47 oldu.

Son bir yıl içerisinde gazetecilere yönelik yapılan uygulamalar şu şekilde oldu:

■ En az 103 gazeteci gözaltına alındı.

■ En az 76 soruşturma açıldı.

■ Son bir yılda gazeteciler en az 239 günü gözaltında geçirdi.

■ 11 gazeteci gözaltındayken darp edildiğini beyan etti.

■ 2 gazeteci çıplak aramaya maruz kaldığını belirtti.

166 GAZETECİ YARGILANDI

Geçen bir yılda en az 166 yargılama yapıldığına dikkat çekilen raporda yargılamaların 154’ü ceza davası, 12’sinin ise tazminat davası olduğu belirtildi. 145 ceza davasından 65’inin ilk derece yargılamasının devam ettiği ifade edilen raporun ayrıntısı şu şekilde:

■ 89 yargılamada ilk derece aşamasında karar çıktı.

■ 48 gazeteci beraat etti.

■ En az 178 yıl 6 ay 9 gün hapis cezasına çarptırıldılar.

■ Toplamda en az 148 bin 380 TL adli para cezasına çarptırıldılar.

İnternet medyası hakkında pek çok erişim engelleme kararı verildiğinin altı çizilen raporda, RTÜK’ten 20 idari yaptırım kararı çıktığı vurgulandı. RTÜK’ün toplamda 1 milyon 33 bin 864 TL idari para cezası kestiğine dikkat çekildi. Basın İlan Kurumu’nun da özellikle muhalif gazetelere ilan ambargosu uyguladığı aktarılırken çok sayıda gazetecinin basın kartının iptal edildiği hatırlatıldı.

TERÖRLE İLİŞKİLENDİRİLDİLER

Press In Arrest’in Türkiye’nin Nisan 2020’de ‘Basın özgürlüğü ve yargılanan gazeteciler’ başlığında derlediği basın özgürlüğü raporuna göre 23 gazetecinin, 17 davada en az 171 yıl 11 aydan, 408 yıl 10 ay 15 güne kadar hapis istemiyle yargılandı. Nisan ayında haberlerin ‘terör’ ile ilişkilendirildiği değerlendirilen raporda, muhabirlerin ‘terör suçlaması’ karşısında ifade vermeye, savunma yapmaya zorlandığı belirtildi. Gazetecilerin, iddianamesi olmadan hapiste tutularak peşinen cezalandırıldığının da altı çizildi.

SALDIRILAR DEVAM ETTİ

En az 37 gazeteci fiziki saldırıya maruz kaldığı ifade edilen raporda, bunların 14’ünün yerel, 23’ünün ulusal yayın yapan kuruluşlarda çalıştığı aktarıldı. 13 gazeteci sokak ortasında veya evlerinin önünde, 8’i haber takibi sırasında, 3’ünün de evine yönelik taşlı sopalı saldırı gerçekleştirildiği belirtildi. Raporda, 11 gazetecinin gözaltında polis aracında, emniyette; 1 gazeteci ise cezaevinde darp edildiği savunuldu.

SALGIN BASKIYI ARTIRDI

Çağdaş Gazeteciler Derneği (ÇGD) yayımladığı açıklamada, AKP’nin basın özgürlüğüne ağır darbeler vurduğuna değinildi. AKP’nin ele geçiremediği basın kuruluşlarını yargı yoluyla susturmaya çalıştığına dikkat çekilen açıklamada şöyle denildi: “Basına ilişkin kara listelerde sıra başı olan Türkiye’de ne yazık ki gazetecilere yönelik baskılar bilerek, isteyerek, kasten, örgütlü şekilde gerçekleştirilmektedir. Türkiye’de son dönemde basın özgürlüğünü tehdit eden önemli etkenlerden biri de ekonomik krizdir. Uzun zamandır yaşanan kriz, koronavirüs salgınıyla birlikte daha da ağırlaşmıştır.’’

MEDYANIN YÜZDE 98’İ İKTİDARIN KONTROLÜNDE

DİSK Basın İş, Dünya Basın Özgürlüğü Günü’ne dair yaptığı açıklamada, “Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nde tüm halkı kendi haber alma hakkına sahip çıkmaya çağırıyoruz” dedi. Salgın günlerinde gazetecilerin büyük bir özveriyle topluma haber ulaştırma görevini yerine getirmeye çalıştıkları kaydedilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi: “Ancak medya patronları çalışanların virüsten korunması için gerekli önlemleri almaktan kaçınıyor. Ülkedeki medya organlarının yüzde 98’e yakını doğrudan iktidarın kontrolünde veya ona biat etmiş durumda. Tüm bu karamsar tabloya rağmen gerçek gazeteciler haber yapmaya, gerçekleri aktarmaya devam ediyor. İşsiz kalma, yargılanma hatta tutuklanma tehditlerine rağmen işlerini yapan gazetecilerin varlığı umudumuzu artırıyor.”