Açlık kapıyı çalıyor

Rıfat KIRCI

Milyonlar yoksulluk mücadelesi verirken ekonomik göstergeler dibe batmaya devam ediyor. Tarım ve sanayi üretiminde sorunlar yaşanıyor. Cari açık, döviz kuru, enflasyon yanı sıra çöküşü gösteren verilere bir yenisi daha eklendi. Ülke ekonomisindeki kırılganlığı gösteren kredi risk primi (CDS) verileri tavan yaptı. Buna göre Türkiye’deki şirketlerin iflas etme ihtimali 8 ayda 2 katına çıktı. Cari açık verilerinin açıklanmasıyla döviz kuru hızla yükselişe geçerken ülke ekonomisindeki kırılganlığı gösteren değerler de tavan yaptı. Ülkelerdeki ekonomik riskleri belirten kredi risk primi (CDS) değeri 709 puana çıktı. Bu değer 23 Nisan’da 580, faiz indirimlerinin başladığı geçen eylül ayında ise 357 puandı.

CDS değerinin artması ülke ekonomisinin daha da kırılganlaştığını ve şirketlerin iflas etme ihtimalinin arttığını gösteriyor. Ayrıca yabancı yatırımcı iflas riski yüksek olduğu için CDS değeri yüksek ülkelerden uzak duruyor, borç da vermiyor.

KIRILGANLIK DA RİSK DE KATLANARAK ARTIYOR

Ekonomist Uğur Civelek iktidarın günü kurtarma politikalarının sonucu olarak krizin kalıcılaştığını belirtti. Civelek, 2018 yılındakinden çok daha ağır bir konkordato ve iflas sürecinin kapıda olduğunu söyledi. Durumu kurtarmanın mevcut sistem içerisinde mümkün olmadığını çöküşün kaçınılmaz olduğunu aktardı.

CDS değerlerindeki hızlı artışı değerlendiren Civelek şöyle konuştu: “Türkiye’ye bakmadan önce genel bir değerlendirme yapmak lazım. Enflasyon tüm dünyada yükselişe geçiyor ve 6 ay önce enflasyon için geçici denirken artık kalıcı olduğu anlaşıldı. Tüm dünya faiz artırıyor. Enerji ve gıda fiyatlarındaki tırmanış büyük sıkıntılar yaratacak. Enflasyonist baskı kalıcı ve güçlü. Yaratmaya çalıştıkları sakinleşme havası sahte. Bu durumda Türkiye’nin kırılganlığı da riski de artıyor. Ancak Türkiye’deki siyasi irade küresel değişimi anlayamayacak kadar kapasitesiz olduğu için risk ve kırılganlık katlanıyor.”

Birkaç ay sonrasında dahi ne olacağını kestirmenin güç olduğunu aktaran Civelek günü kurtarma politikalarının ülkeyi çöküşe sürüklediğine belirtti. İktidarın dünyayı okuyamadığını aktaran Civelek “Yanlışı gören bir siyasi irade yok, kafasının dikine gidiyor. Hamasetle, çözümden uzak, tedbir almadan masa başına oturarak sorunlar çözülemez” dedi.

ENFLASYON ‘KUDURACAK’ İŞSİZLİK FIRLAYACAK

Türkiye’deki kırılganlığın ve riskin daha da yükseleceğini belirten Civelek “Cumhuriyet tarihinin en ağır krizi yaşanıyor. Krizi derinleştirmek için uğraşıyorlar sanki” yorumunda bulundu. Civelek şunları söyledi: “Kurun yükselişi, faiz yükseltmemekte direnmek, CDS’deki yükseliş bir şey anlatıyor. Türkiye’de enflasyon da işsizlik de yükselecek. CDS, risk ölçer. Bu iflas riskidir yani batma riskiniz artıyor demektir. Bunu gören arkasına bakmadan kaçar, paranızın değeri de çöker, enflasyon da kudurur.”

İFLAS DALGASI KAPIDA SİSTEM ÇÖKECEK

Geçtiğimiz yıllarda yaşanan konkordato ve iflas sürecini hatırlatan Civelek sözlerini şöyle noktaladı: “Günü kurtarmak pahasına sorunları ağırlaştırdık. Yeni bir iflas süreci kapıda. Ortalığa para saçarak, konkordato süreçleriyle bu engellenemez. Enflasyon, işsizlik kaçınılmaz. Türkiye’de siyaset artık çözüm merci değil. Mevcut ekonomik sistem içerisinde bilinen yöntemlerle hiçbir çözüm yok. Tüm ekonomik sistemin çöktüğü bir sürece giriyoruz. Toplumsal hareketler kaçınılmaz. Yeni bir dönem başlayacak.”

EKONOMİDEKİ ÇÖKÜŞÜN RESMİ

Cari Açık
Merkez Bankası (TCMB) Mart ayına ilişkin ödemeler dengesi istatistiklerine göre Mart’ta cari açığın 5,55 milyar dolar oldu. 12 aylık cari açık ise 24,2 milyar dolar.

Döviz Kuru
Amerikan Merkez Bankası’nın faiz artırımı ve cari açığın açıklanması gibi etkenlerle döviz kuru yukarı doğru hız kazandı. Dolar 16 liranın üzerine çıktı Euro 17’ye dayandı.

Enflasyon
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre tüketici enflasyonu nisanda yıllık yüzde 70 oldu. Üretici enflasyonu çok daha vahim bir hal alarak yüzde 122 gerçekleşti. Aradaki fark tehlikeyi gösteriyor.

CDS verileri
Kredi risk primi (CDS) faiz indiriminin başladığı geçen eylül ayından bu yana 2 katına çıktı. CDS eylül ayında 357, nisan ayında ise 580 puandı. Son olarak 12 Mayıs’ta 709 puana fırladı.

FİYATLAR KATLANDI

‘Faiz sebep enflasyon netice’ ısrarı ekonomide fiyasko yarattı. Alım gücü su gibi eridi, erimeye devam ediyor.