Adalete hasret
Bir yıl daha adaleti arayarak geçti. Cezaevlerinden adliyelere, sokaklardan meydanlara... “Adalet" talebi bu yıl daha da güçlü haykırıldı, karanlık dağılsın diye. Yargı kararları ise direnenle karşı bir 'sopa' olarak kullanıldı.
Hazırlayan: Kayhan AYHAN
Geride kalan 2023 yılında çok sayıda hak ihlalleri yaşandı. Onlarca gazeteci ya tutuklandı ya da hakkında soruşturma açıldı. Birçok dava zamanaşımı kapsamına alınarak düşürüldü. Bu süreçte halkın adalet sistemine olan güveni derinden sarsıldı. Yıl boyunca yaşananlardan bazıları şöyle;
YARGIDA ÇÜRÜME
BirGün yazarı Timur Soykan "Başsavcının rüşvet çığlığı: Çürüyoruz" başlıklı yazısı ile yargıdaki çürümeyi gözler önüne serdi. İstanbul’da bir Anadolu Cumhuriyet Başsavcısı, Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Sekreterliği’ne yazdığı bir mektupta uyuşturucu kaçakçılarından yasa dışı bahisçilere birçok suçlunun hızla tahliye edilmesine ilişkin soru işaretlerini iletti. Adliyedeki rüşvet çarkını anlatan mektupta, adı sayılan birçok hakimin malvarlıklarının araştırılması talep edildi. Ayrıca bu gelişmelerle ilgili yapılan haberlere para karşılığında erişim engelleme kararları verildiği de aktarıldı. Mektubun haberleştirilmesinden saatler sonra, İstanbul 1. Sulh Ceza Hakimliği çok sayıda haber portalı ve sosyal medya paylaşımı için erişimin engellenmesine karar verdi.
KARAPARA AKLAMA OPERASYONU
Karapara aklama operasyonları da bu yıl çok konuşulanlar arasında geldi. Kamuoyunda lüks yaşamlarıyla gündeme gelen Dilan-Engin Polat ailesine yönelik yürütülen soruşturma kapsamında operasyon yapıldı. Mali Suçlar polisi, Polat çiftinin aralarında olduğu 17 şüpheliyi gözaltına aldı. Aralarında ünlü futbolcuların da olduğu bazı kişileri yüksek kâr vaadiyle dolandırdığı iddiasıyla tutuklanan Denizbank Şube Müdürü Seçil Erzan tutuklandı.
RTÜK'ÜN CEZA KARNESİ
RTÜK; 1 Ocak'tan 31 Aralık'a kadar Tele 1, Halk TV, Flash Haber, FOX TV, KRT ve SCZ TV'ye toplamda 67 milyon 850 bin TL tutarında 59 ceza kesti.
GAZETECİLER İÇİN ZOR BİR YIL
Türkiye Gazeteciler Sendikası'nın verilerine göre 15 gazeteci ve medya çalışanı 2024 yılına cezaevinde giriyor. Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA) 2023 dava izleme raporuna göre ise bir yıllık süreçte bin 646 kişi yargılanırken bunlardan 314’ü gazeteci. 17 gazetecilik davasında 23 gazeteci 67 yıl 8 ay 12 gün ay hapis cezası aldı. AKP ve MHP’nin oylarıyla 2022 yılının ekim ayında kabul edilen “dezenformasyon yasası” olduğu iddia edilen sansür yasası, ifade ve düşünce özgürlüğü üzerinde yeni bir baskı aracı oldu. Bu yıl yasa kapsamında en az 26 gazeteci soruşturma geçirdi, 6 gazeteci gözaltına alındı ve en az 4 gazeteci tutuklandı. En son tebligat almak için gittiği karakolda gözaltına alınan Gerçek Gündem editörü Furkan Karabay, savcılık ifadesinin ardından sevk edildiği mahkemece tutuklandı.
ŞENYAŞAR DİRENİŞİ ANKARA'DA
Urfa’nın Suruç ilçesinde 14 Haziran 2018 tarihinde AKP Milletvekili İbrahim Halil Yıldız’ın korumaları ve yakınlarının saldırısı sonucu 2 oğlu ve eşini kaybeden Emine Şenyaşar’ın Urfa Adliyesi önünde 9 Mart 2021 tarihinde başlattığı Adalet Nöbetini 18 Temmuz'da Ankara'ya taşıdı.
METİN HOCA İÇİN MÜCADELE
Artvin Hopa’da 31 Mayıs 2011’de, AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın başbakan olduğu dönemde düzenlenen protestolar sırasında polis tarafından sıkılan biber gazı nedeniyle yaşamını yitiren Devrimci Öğretmen Metin Lokumcu’nun ölümüne ilişkin dava sürüyor. Mahkeme heyeti duruşmayı, 1 Şubat 2024'e erteledi.
Metin Lokumcu davasında adalet mücadelesi 2023 yılında da sürdü. (Fotoğraf: DHA)
CEZAEVLERİNDE EN AZ 22 ÖLÜM
Türkiye’de cezaevleri can almaya devam ediyor. Yüzlerce hasta tutuklu tahliye edilmeyi beklerken, ailelerin cezaevlerinin durumu ile ilgili tuttuğu adalet nöbetleri de sürüyor. Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD), Tutuklu Aileleriyle Yardımlaşma Derneği (TUAY-DER) ve Amed Barosu, cezaevlerine ilişkin hazırlanan 9 aylık (Ocak 2023-Eylül 2023) raporu kamuoyu ile paylaştı. Buna göre 2023 yılı içerisinde ise 22 tutuklu yaşamını yitirdiği bilgisi paylaşıldı.
VARTİNİS DAVASI DÜŞÜRÜLDÜ
Muş’un Korkut ilçesine bağlı Vartinis (Altınova) beldesinde 3 Ekim 1993'te Öğüt ailesinden 9 kişinin evleri ateşe verilerek katledilmesiyle ilgili dava zaman aşımından düşürüldü.
SİVAS KATLİAMINDA ZAMANAŞIMI
Sivas Katliamı'nda firari sanıkların yargılandığı dava da zamanaşımından düşürüldü. Katliama ilişkin süren son dava da böylece kapatıldı.
Cumartesi Anneleri 5,5 yıl sonra Galatasaray'da
Gözaltında kaybedilen yakınlarının akıbetini sormak ve faillerin yargılanmasını talep etmek için 1995'ten beri Galatasaray Meydanı’nda oturma eylemi yapan Cumartesi Anneleri, 11 Kasım 2023 tarihinde 5 yıl sonra ilk kez meydanda açıklama yaptı. Cumartesi Anneleri'nin 1995'te başladığı eylemlerinin 700'üncü haftasında çıkan olayların ardından meydan eylemcilere yasaklandı. 2018’de alınan yasak kararı AYM’ye taşınarak ihlal hükmü çıkarıldı. Ancak Beyoğlu Kaymakamlığı, AYM kararına rağmen 29 hafta boyunca eylemin yapılmasına izin vermedi.
İNTERNET ÖZGÜRLÜĞÜ GERİLEDİ
ABD Washington merkezli uluslararası insan hakları kuruluşu Freedom House'un 2023 yılı “İnternette Özgürlük Raporu” yayımlandı. Rapora göre geçen yıla kıyasla Türkiye’de internet özgürlüğü 32 puandan 30 puana gerileyerek son 10 yılda giderek azaldı.
BİR ‘DİNDAR NESİL’ PROJESİ: ÇEDES
AKP iktidarında eğitim politikaları, büyük oranda dini eğitim öncelenerek oluşturuldu. Öğrencilerin ve velilerin tercihlerini görmezden gelen eğitim politikaları nedeniyle dini eğitimin ağırlığı, hemen her yıl katlanarak arttı.“Dindar nesil projesinin bir ayağı” olarak tanımlanan ÇEDES Projesi ile öğrenciler adeta Diyanet’e teslim edildi. MEB’in verileri de kaynakların büyük oranda dini eğitim için harcandığını ortaya koydu. AKP’nin eğitimdeki bu gerici adımları piyasacı uygulamalarla da kopmaz bir bağa sahip. Tarikatları okullara sokanlar öğrencileri de patronların ayağına götürüyor. Bunun için son icatlardan biri de mesleki eğitim merkezleri (MESEM). MESEM’ler aracılığıyla tüm ortaokul ve lise öğrencileri patronlara ucuz iş gücü olarak sunuldu.