Afganistan’da zorlu seçim
ABD işgali ile Taliban’ın boykot çağrısı gölgesinde çok parçalı Afganistan bugün sandık başına gidiyor. Üç yılda iki kez ertelenen seçimde, sandıkların üçte birinde oy verilemeyecek
Afganistan’da 2015'ten bugüne iki kez ertelenen genel seçim 3,5 yıl gecikmeyle bugün yapılıyor. “Volusi Jirga” olarak bilinen 249 sandalyeli halk meclisi seçimlerinde yaklaşık 8.8 milyon kişi oy kullanacak. Seçimlerde 2 bin 565 milletvekilinin 427’si kadın. Adayların yaklaşık üçte birini başkent Kabil'den katılanlar oluşturuyor.
Seçimlere Afgan zenginlerin ilgisi yoğun.Ülkenin en zengin iş adamlarından Acmel Rahmani başkent Kabil'den aday. Öte yandan, seçimi izlemek üzere 50 binden fazla gözlemci kayıt yaptırdı.
3’te 1’inde oy verilemeyecek
Ülke genelinde pek çok yerde sandıklar kurulamıyor. Taliban'ın en etkin vilayet olduğu Helmand'ın merkezinde sandık kurulurken, bazı ilçelerinde ise oy kullanılamayacak. Kunduz, Badgis, Faryab, Sar-i Pol ve Bağlan'da yalnızca vilayet merkezinde oy kullanılacak. Yetkililer, 7 binden fazla seçim merkezi bulunduğunu ancak bunların 5 bin 74'ünün hizmet vereceğini, 2 bin 311 merkezin ise güvenlik sorunlarından ötürü açılamayacağını bildirdi.
Etnisiteye dayalı aritmetik
Afganistan’da etnisiteye dayalı parçalanma ülkenin kaderini de belirliyor. Yaklaşık 32 milyon olan Afganistan nüfusunu oluşturan en büyük etnik gruplar yüzde 40 ile Peştunlar ve yüzde 24 ile Tacikler. Bu grupları yüzde 11 ile Özbek ve Türkmenler takip ediyor. Kalan kesim ise, Beluç, Nuristani, Pamiri, Arab, Gujar, Brahui, Kızılbaş, Aymak, Paşai ve Kırgızlardan meydana geliyor.
Meclisteki mevcut sandalye sayısı dağılımında ilk sırayı 96 milletvekili ile Peştunlar, ikinci sırayı 61 milletvekili ile Tacikler alıyor. Hazaraları 53 milletvekili temsil ederken, Özbek ve Türkmenlerin 18 milletvekili bulunuyor. Kalan 21 milletvekili ise ülkedeki azınlıklara ait.
Taliban: ‘Seçimler, işgali meşru kılıyor’
Seçimi boykot eden Taliban, seçim çalışmalarını engellerken halkı sandığa gitmeme konusunda tehdit ediyor. ABD'nin Afganistan'daki varlığını ve otoritesini meşru hale getirmek için seçimleri kendi çıkarları doğrultusunda kullandığını ifade eden Taliban sözcüsü Zebihullah Mücahit, "İnsanların işgale karşı öfkesini en azaltmak için onlara, güya serbest bir ortamda oy kullanma hakkına sahiplermiş gibi aldatıcı bir hissiyat veriliyor" ifadelerini kullanmıştı. Taliban, Peştun bölgesinde etkili. Ülkenin kuzeybatısı neredeyse tamamen Taliban’ın kontrolü altında. Güneydeki Helmand Kandahar gibi kentlerde de yoğun çatışmalar yaşanıyor. Çatışma analiz raporuna göre, Taliban toprakların yüzde 45’ini elinde tutuyor. Bu bölgelerde nufüsun yüzde 37si yaşıyor.
İşgal altında 17 yıl
11 Eylül 2001’deki saldırılarının ardından 7 Ekim'de Afganistan’ı işgal eden ABD tarihinin en uzun savaşı olarak kayda geçen işgali bugün hâlâ sürdürürken 1 milyona yakın sivil de bu sürede katledildi. İşgalden beri ABD öncülüğündeki NATO güçleri ve Afganistan hükümetine karşı savaşan Taliban, ateşkesi yabancı güçlerin ülkeyi terk etmesi şartına bağlıyor. Buna rağmen zaman zaman ‘barış’ görüşmeleri gündeme geliyor ve ABD ile Taliban görüşmeleri gerçekleştiriyor.
Kandahar’da seçimler ertelendi
Afganistan'ın güneyindeki Kandahar'da önceki gün gerçekleşen silahlı saldırı, seçimleri bir hafta erteletti. Saldırının düzenlendiği toplantıda, NATO'nun Afganistan Komutanı Scott Miller ve diğer yetkililer vardı. Taliban'ın üstlendiği saldırıda Kandahar Emniyet Müdürü, İl İstihbarat Başkanı ve bir gazeteci yaşamını yitirdi. İki üst düzey Afgan yetkilisi, iki Amerikalı ve bir koalisyon askeri yaralandı. Taliban, saldırının hedefinin NATO komutanı Miller olduğunu açıkladı.