AİHM'den Osman Baydemir'in ‘Kürdistan’ ifadesine ilişkin karar: İfade özgürlüğü ihlal edildi
AİHM, 2016 yılında TBMM’de kullandığı “Kürdistan'dan gelen bir temsilci” sözleri gerekçe gösterilerek para ve disiplin cezası verilen eski HDP Urfa Milletvekili Osman Baydemir'in ifade özgürlüğü hakkının ihlal edildiğine karar verdi. AİHM, Türkiye’yi 11 bin 150 Euro maddi ve manevi tazminat ödemeye mahkum etti. AYM’de söz konusu cezalara ilişkin 'yetkisizlik' kararı vermişti.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), eski Halkların Demokratik Partisi (HDP) Urfa Milletvekili Osman Baydemir’e, Mecliste yaptığı konuşmada “Kürdistan'dan gelen bir temsilci” ifadelerini kullandığı gerekçesiyle verilen disiplin ve para cezasına ilişkin kararını açıkladı.
Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği’nden (MLSA) Deniz Tekin’in haberine göre, Baydemir’in avukatı Serdar Çelebi, disiplin cezası ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde güvence altına alınan ifade özgürlüğü, seçilme hakkı, adil yargılanma hakkının ihlal edildiği ve kararın siyasi saikler ile verildiği gerekçesiyle 2018 yılında AİHM’e başvurdu.
Osman Baydemir’in başvurusunu karara bağlayan AİHM, Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. maddesini ihlal ettiğine hükmetti.
Mahkeme, Türkiye’nin Baydemir’e 1400 Euro maddi ve 9750 Euro manevi olmak üzere 11 bin 150 Euro tazminat ödenmesine karar verdi. Mahkeme ayrıca Türkiye’nin masraf ve harcamalar için 5 807,90 Euro ödemesine karar verdi.
NE OLMUŞTU?
Osman Baydemir, HDP sözcüsü olduğu 2016 yılında Meclis’teki bütçe görüşmelerinde yaptığı konuşmada “Ben Kürt halkının bir evladı olarak, kürdistandan gelen bir temsilci olarak benim şöyle bir rolüm var..." ifadelerini kullanmıştı.
Ardından Meclis’te sorulan “Kürdistan neresi?” sorusuna Osman Baydemir, elini kalbine koyarak, “Aha şurası Sayın Başkan, aha şurası, Kürdistan şurası” cevabını vermişti.
Bunun üzerine TBMM Başkanvekili, Meclis İçtüzüğü'nün "Türkiye Cumhuriyeti'nin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü esasında Anayasada düzenlenen idari yapısına tanımlamalar yapmak" gerekçesiyle Meclis'ten geçici çıkarma cezası verilmesini teklif etmişti. Meclis oy çokluğuyla Baydemir'e 2 birleşimden çıkarılma cezası vermişti.
TBMM Genel Kurul kararlarına itiraz yolu kapalı olduğu Baydemir’in avukatı Serdar Çelebi, müvekkilinin yasama faaliyeti esnasında sarf ettiği sözleri nedeniyle disiplin cezası ile cezalandırılmasının ifade özgürlüğünü ihlal ettiği gerekçesiyle 2018 yılında Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) bireysel başvuruda bulunmuştu.
Dosyayı inceleyen AYM, “Disiplin cezasının Anayasa’nın yargısal denetimini mümkün kıldığı parlamento kararlarından olmadığı" kararını vermişti.
AYM kararında, Baydemir’in disiplin cezasının ifade özgürlüğünü ihlal ettiği yönündeki başvurusunu, çoğunluk tarafından konu bakımından 'yetkisizlik' gerekçesiyle reddetmişti.
AYM Başkanı Zühtü Arslan, üyeler Hasan Tahsin Gökcan, Engin Yıldırım, Emin Kuz, Yusuf Şevki Hakyemez ve Kenan Yaşar, Baydemir'in sözlerini ifade özgürlüğü olarak değerlendirerek karşı oy kullanmıştı.